Κάποιες φορές τα παιδιά μπορεί να μας πουν πολύ σκληρά λόγια για να μας πονέσουν.
Γιατί θυμώνουμε όμως και πληγωνόμαστε όταν το παιδί γίνεται προκλητικό με την συμπεριφορά του και τις κουβέντες του;  Συνήθως τα παιδιά μας φέρονται άσχημα όταν έχουν κάποιο πρόβλημα. Ψάξτε λοιπόν να βρείτε τι κρύβεται πίσω από τα λόγια τους όταν σας πληγώνουν…
Δεν είναι τυχαίο ότι τα παιδιά μας «χτυπούν» πάντα εκεί που πονάμε. Καταναλώνουν πολύ χρόνο και ενέργεια προσπαθώντας να καταλάβουν ποια ακριβώς σχόλια θα μας κάνουν να εκραγούμε και ποια θα σας περάσουν ξώφαλτσα.  Παρότι είναι απολύτως φυσιολογικό να αντιδράμε στις προκλήσεις, είτε δείχνοντας την δυσαρέσκειά μας είτε ανταποδίδοντας τες, αυτή είναι ακριβώς η στιγμή κατά την οποία πρέπει να σταθούμε και να αναρωτηθούμε γιατί μια συγκεκριμένη παιδική παρατήρηση μας ενοχλεί τόσο. Ακόμη κι αν δεν βρούμε την απάντηση, το γεγονός ότι δεν δίνουμε συνέχεια στη σύγκρουση έχει μεγάλη σημασία. Ας δούμε μαζί τέσσερα βήματα αντιμετώπισης έντονων καταστάσεων, που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την επόμενη φορά που θα νιώσετε ότι σας έχει φέρει στα άκρα με τα λόγια του και την προκλητική συμπεριφορά του.

Σταματήστε την ένταση

Για να ηρεμήσουν τα πράγματα, σταματήστε τον καβγά ή φύγετε (αφήνοντας βέβαια το παιδί σε ασφαλές μέρος). Αφού έχει σπάσει ο κύκλος της έντασης, όταν επιστρέψετε πείτε του «Όταν το κάνεις αυτό θυμών και προτιμώ να φεύγω. Τώρα είμαι πιο ήρεμη/ος και έτοιμη/ος να το συζητήσουμε. Πες μου λοιπόν ποια είναι η άποψή σου». Εάν αφήσετε τα συναισθήματά σας να καταλαγιάσουν, θα είστε σε θέση να ακούσετε αυτό που προσπαθεί το παιδί σας να σας πει.

Ψάξτε μέσα σας γιατί αισθάνεστε έτσι

Τώρα αναρωτηθείτε γιατί σας πείραξε και αντιδράσατε τόσο έντονα. Μήπως επειδή κάνατε κάποια ή κάποιες από τις παρακάτω σκέψεις:
  • –  «Πως μπορεί να γίνεται τόσο αχάριστο και αντιδραστικό;»… μετά από όλα όσα κάνετε για το παιδί σας, δεν περιμένατε να εισπράξετε τόση κακία.
  • –  «Είναι ανάγωγο και εγωκεντρικό»…ανησυχείτε ότι μεγαλώνοντας θα γίνει αυτό το είδος ανθρώπου
  • –  «Αυτό το παιδί είναι δικό μου;»… αυτό δεν είναι το παιδί που ξέρατε και σίγουρα όχι αυτό που ονειρευτήκατε.
  • –  «Έτσι έκανα κι εγώ με την μητέρα μου»…όταν η συμπεριφορά του παιδιού σας φέρνει δυσάρεστες αναμνήσεις από το παρελθόν σας, πονάτε περισσότερο.
  • –  «Χάνω τον έλεγχο»…αρχίζετε ν’ ανησυχείτε ότι μειώνεται η επιρροή σας επάνω στο παιδί και ότι ίσως χάνετε και τον αυτοέλεγχο σας.

Αναλογιστείτε γιατί φέρεται έτσι το παιδί

Αφού σκεφτείτε τους λόγους για τους οποίους αντιδράτε κι εσείς υπερβολικά, προσπαθήστε  τώρα να καταλάβετε τι είναι αυτό που ενοχλεί το παιδί σας. Συχνά η αγένεια και η αχαριστία είναι σημάδια ότι το παιδί προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να ξεχωρίσει από τους γονείς του ή απλώς ότι χρειάζεται δικό του χώρο. Η αντίδραση είναι ο κλασικός τρόπος που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να επιβάλλουν την δικής τους ταυτότητα. Ή, εφόσον πρόκειται για θέμα πειθαρχίας, μπορεί να τεντώνει το σκοινί για να δει πόση σημασία έχει για σας.

Βρείτε το κουμπί του

Το ότι κατανοείτε τη συμπεριφορά του παιδιού δεν σημαίνει ότι θα την αποδεχτείτε. Η επόμενη κίνησή σας είναι να αποφασίσετε πως θα αντιμετωπίσετε την κατάσταση.  Για παράδειγμα:
  • –  Διατηρήστε τον αυτοέλεγχό σας και μην δίνετε συνέχεια στον καβγά. Ξαβρίσκοντας την ψυχραιμία σας και συζητώντας ήρεμα το πρόβλημα δίνετε πραγματικά στο παιδί το καλό παράδειγμα.
  • –  Δείξτε του ότι αυτή η συμπεριφορά δεν θα βγάλει πουθενά.  Μπορείτε να του πείτε π.χ. «Θυμώνω πολύ όταν γίνεσαι αγενής. Αν θες να ασχοληθώ με αυτό που σε απασχολεί θα πρέπει να έχεις τρόπους».
  • –  Προσπαθήστε να καταλάβετε μήπως η κακή συμπεριφορά του παιδιού κρύβει κάτι άλλο. Καμιά φορά η επίθεση κατά των γονιών δείχνει ότι το παιδί περνάει κάποια δύσκολη στιγμή. Εάν σας φαίνεται πιθανό, βρείτε λίγο χρόνο να καθίσετε μαζί του και να προσπαθήσετε να το πείσετε να σας εκμυστηρευτεί τις ανησυχίες του.
  • –  Κάντε μια συμφωνία με το παιδί. Οι συμφωνίες αποδεικνύονται ισχυρά μέσα που βοηθούν το παιδί να ελέγχει την συμπεριφορά του.  «Λες ότι δεν θα μου ξαναμιλήσεις  τόσο άσχημα και εγώ σε πιστεύω. Ας κάνουμε λοιπόν μια συμφωνία. Εάν τηρήσεις την υπόσχεσή σου για ένα χρονικό διάστημα, που εσύ θα ορίσεις, θα έχεις ανταμοιβή, εάν αποτύχεις, θα δεχτείς την τιμωρία σου».
  • –  Αγνοήστε το. Δεν είναι βέβαια πάντα η σωστότερη τακτική, γιατί έτσι δεν διορθώνονται τα πράγματα. Ωστόσο μειώνει την σημασία της κακής συμπεριφοράς για το παιδί.

Οι καλοί λογαριασμοί…

Θέλετε το παιδί σας να νιώθει ότι το παίρνετε στα σοβαρά, αλλά και να μάθει να αναλαμβάνει την ευθύνη των πράξεών του.  Γι’ αυτό κάντε το να καταλάβει ότι σας εξόργισε και ότι δεν σας αρέσει καθόλου να θυμώνετε μαζί του. Ακούστε το, βοηθήστε το να πει την άποψή του, προσπαθήστε να δείτε τα πράγματα από την δική του πλευρά, προσφερθείτε ακόμη και να αλλάξετε τον τρόπο με τον οποίο ενεργείτε. «Εάν μου είχες πει ότι είχες αυτή την μεγάλη στεναχώρια, δεν θα σε πίεζα τόσο πολύ να κάνεις τα μαθήματά σου. Θα μπορούσαμε να το είχαμε συζητήσει…»
Επίσης, κάποιες φορές η πειθαρχία είναι απαραίτητη. Τα όρια  έχουν πραγματικά μεγάλη σημασία, αρκεί να εξηγήσετε στο παιδί τους λόγους για τους οποίους τα επιβάλλετε.

Τι να του πείτε όταν σας λέει…

– «Σε μισώ» :  «Ασφαλώς και νιώθεις έτσι όταν λέω «όχι» σε κάτι που θέλεις. Κι εγώ νιώθω έτσι όταν δεν γίνεται αυτό που θέλω. Όμως αυτός είναι κανόνας της οικογένειας. Οι κανόνες που  έχουμε ορίσει θέτουν όρια και είναι πολύ σημαντικοί για όλους μας. Όσο κι αν δυσανασχετείς, οφείλεις να τους ακολουθείς».
–  «Την αγαπάς περισσότερο από μένα»: «Κανέναν δεν αγαπάω περισσότερο. Νιώθω διαφορετικά για τον καθένα σας, γιατί είστε διαφορετικοί και είμαι περήφανη γι’ αυτό που είστε εσύ και η αδελφή σου».
–  «Όλο κόντρα μου πας»:  «Είμαι σίγουρη ότι έτσι νιώθεις. Ίσως πρέπει να συζητάμε αυτά τα πράγματα πιο συχνά. Ας βρούμε λίγο χρόνο μέσα στην εβδομάδα να διασκεδάσουμε και να συζητάμε τα προβλήματα που έχουμε.  Θα ήθελα να με βοηθήσεις να σε καταλάβω».
–  «Οι γονείς όλων των άλλων παιδιών το επιτρέπουν»: Εγώ δεν είμαι ο γονιός των άλλων παιδιών. Είμαι μόνο δικός σου. Και σε αυτή την οικογένεια έχουμε κανόνες που πρέπει να τηρούμε όλοι. Λυπάμαι αλλά αυτά είναι τα όριά μας».
–  «Δεν μπορείς να με αναγκάσεις» : «Ασφαλώς και δεν μπορώ, αλλά κι εσύ και εγώ ξέρουμε τα όρια. Νομίζω ότι λειτουργείς με αυτόν τον τρόπο γιατί πιστεύεις ότι δεν σ’ ακούω ή ότι δεν μπορώ να δω την δική σου πλευρά. Ας το συζητήσουμε κάποια στιγμή που θα είμαστε και οι δύο πιο ήρεμοι».
–  «Πατάτα με ήσυχο!»: «Με βρίσκεις συνέχεια μπροστά σου έτσι; Αυτά είναι πολύ σημαντικά πράγματα και όποτε προκύπτουν αντιδρώ. Υπάρχει τρόπος να με ενημερώνεις πριν θυμώσεις μαζί μου; Εάν έχεις να μου προτείνεις κάτι, θα το δοκιμάσω».
– «Είσαι χαζή/ος» : «Αυτό είναι σκληρό. Ίσως αρχίζεις να καταλαβαίνεις κάποια από τα ελαττώματά μου, αλλά δεν είναι τρόπος αυτός να το συζητήσεις. Πονάς τον άλλον, όταν του μιλάς τόσο άπονα».
–  «Είσαι κακός/ιά» : «Σε κανέναν δεν αρέσει η πειθαρχία, γι’ αυτό καταλαβαίνω γιατί έχεις θυμώσει τόσο πολύ μαζί μου. Αυτό που έκανες ήταν επικίνδυνο και όποτε το ξανακάνεις θα σε εμποδίζω, μέχρι να το καταλάβεις και να μην το ξανακάνεις»/
Οι περιπτώσεις που εκείνο σας λέει κάτι που σας πονάει, είναι ίσως οι καλύτερες ευκαιρίες να επικοινωνήσετε. Μην αφήνετε, λοιπόν, να πάνε χαμένες. Διατηρήστε την ψυχραιμία σας και μείνετε σταθεροί στο ρόλο του γονιού δείχνοντας κατανόηση, αφοσίωση αλλά και αποφασιστικότητα.
Με την συνεργασία της κας Νέλλης Θεοδοσίου (ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος)