Δευτερογενής υπογονιμότητα: Όταν ο πελαργός δεν έρχεται ξανά

Εάν δεν αντιμετωπίσατε κανένα πρόβλημα με τη σύλληψη του πρώτου σας παιδιού, η ανακάλυψη ότι -αντί για τον πελαργό- η δευτερογενής υπογονιμότητα σας χτυπάει την πόρτα, μπορεί να είναι ένα τρομερό σοκ.

Μετά τη σύλληψη του πρώτου της παιδιού, η Λυδία πίστεψε ότι από τη στιγμή που θα σταματούσε τα αντισυλληπτικά, θα έμενε έγκυος στο δεύτερο παιδί εξίσου γρήγορα. Πέρασαν όμως επτά χρόνια και σήμερα η Λυδία, 40 ετών, εξακολουθεί να περιμένει να βγει θετικό το τεστ εγκυμοσύνης και ετοιμάζεται να ξεκινήσει θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης.

Η Λυδία και ο σύζυγός της είναι μια περίπτωση της λεγόμενης δευτερογενούς υπογονιμότητας- αυτός είναι ο ιατρικός όρος που περιγράφει ένα ζευγάρι στο οποίο η γυναίκα συνέλαβε εύκολα και απέκτησε παιδί τουλάχιστον μία φορά στο παρελθόν, αλλά μετά δεν μπόρεσε να ξαναμείνει έγκυος ενώ προσπάθησε για περισσότερο από ένα χρόνο.

Συνήθως πιστεύουμε ότι αν συλλάβεις μία φορά χωρίς πρόβλημα, μπορείς να κάνεις όσα παιδιά θέλεις, όμως η γονιμότητα δεν είναι τόσο απλή υπόθεση.

Παρόλο που η ηλικία είναι ένας παράγοντας-κλειδί για τη δευτερογενή υπογονιμότητα, δεν είναι ο μοναδικός. Μπορεί να συμβεί και σε νεότερες γυναίκες. Μια σειρά από παράγοντες που εξασθενούν τη γονιμότητα μπορεί να έχουν προκύψει μετά την τελευταία εγκυμοσύνη ή ακόμα ως άμεση συνέπεια αυτής.

–  Άλλες πιθανές αιτίες είναι οι εξωμήτριες κυήσεις – οι οποίες μπορεί να βλάψουν τις ωαγωγούς σάλπιγγες – τα ινώματα και η ενδομητρίωση.

–  Επίσης, έρευνες δείχνουν ότι ο τοκετός με καισαρική μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα στην περίπτωση που υπάρχουν επιπλοκές από την επέμβαση.

–  Πολύς κόσμος θεωρεί ότι η πρωτογενής ή η δευτερογενής υπογονιμότητα είναι κυρίως πρόβλημα της γυναίκας, αλλά οι μισές περίπου περιπτώσεις υπογονιμότητας σχετίζονται με τον άντρα. Η ποσότητα και η ποιότητα του σπέρματος ενός άντρα που υπήρξε γόνιμος στο παρελθόν μπορεί να μειωθεί λόγω ασθένειας, ιογενούς λοίμωξης ή τραυματισμού στους όρχεις.

Ίσως η πιο απογοητευτική διάγνωση απ’ όλες είναι η ανεξήγητη υπογονιμότητα, όταν η αδυναμία νέας σύλληψης δεν μπορεί να αποδοθεί σε μια συγκεκριμένη αιτία. Είναι πιθανό τα ζευγάρια με ανεξήγητη δευτερογενή υπογονιμότητα να έχουν γενικά πολύ χαμηλή πιθανότητα να πετύχουν μια εγκυμοσύνη κάθε μήνα και απλώς να ήταν τυχερά την πρώτη φορά.

Στην πραγματικότητα, η τύχη μπορεί να παίξει μεγάλο ρόλο στη δευτερογενή υπογονιμότητα, είτε αυτή είναι ανεξήγητη είτε όχι. Ένα τυπικό γόνιμο ζευγάρι έχει περίπου 20% πιθανότητα να συλλάβει κάθε μήνα, αλλά αν μια γυναίκα έχει ωορρηξία μόνο μία φορά κάθε τέσσερις μήνες επειδή, για παράδειγμα, πάσχει από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών που δεν έχει διαγνωστεί, αυτή η πιθανότητα μειώνεται στο 5%. Έτσι, ενώ κατά μέσο όρο θα χρειάζονταν 20 μήνες για να μείνει έγκυος, μπορεί να ήταν τυχερή την πρώτη φορά και την επόμενη φορά να χρειαστεί να περιμένει χρόνια.

Ανεξάρτητα αν η δευτερογενής υπογονιμότητα έχει μια προφανή εξήγηση ή όχι, αν έχεις ήδη ένα παιδί, αυτό δεν μειώνει παρά ελάχιστα τις συναισθηματικές επιδράσεις αυτής της κατάστασης. Μερικά θέματα είναι τα ίδια όπως και στην περίπτωση υπογονιμότητας σε μια άτεκνη γυναίκα – επώδυνη απογοήτευση κάθε μήνα όταν έρχεται η περίοδος, η αίσθηση ότι παντού γύρω της υπάρχουν έγκυοι, όλες αυτές οι εξετάσεις και θεραπείες – υπάρχουν όμως και πολλά πρόσθετα συναισθήματα που πρέπει να αντιμετωπίσει.

–  Να εστιάστε στην σεξουαλική σας ζωή. Ένας από τους βασικούς παράγοντες να πετύχετε τον στόχο σας είναι ο σωστός χρόνος της σεξουαλικής επαφής. Είναι σημαντικό η σεξουαλική επαφή να συμπίπτει με τις πιο γόνιμες μέρες στον κύκλο σας – κοντά στην ωορρηξία. Καθώς αυτές οι μέρες δεν βρίσκονται πάντοτε στη μέση του κύκλου, κάποια ζευγάρια χρησιμοποιούν τεστ πρόβλεψης της ωορρηξίας που ελέγχουν την αύξηση των ορμονών αμέσως πριν την ωορρηξία, παρόλο που οι ειδικοί εκφράζουν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητά τους.

–   Να αλλάξετε τον τρόπο ζωής σας, δηλαδή να τρώτε καλά, να αποφεύγετε το αλκοόλ και να σταματήσετε το κάπνισμα.

–  Να μην αργήσετε να επισκεφτείτε τον γιατρό σας. Συνήθως τα ζευγάρια με δευτερογενή υπογονιμότητα συχνά αργούν περισσότερο από τα άτεκνα ζευγάρια να επισκεφθούν κάποιο γιατρό. Μπορεί να πιστεύουν ότι αν τα κατάφεραν μία φορά μπορούν να το ξανακάνουν. Οι περισσότεροι ειδικοί συστήνουν στις γυναίκες να μην περιμένουν πολύ πριν να επισκεφθούν το γιατρό τους – ένα χρόνο με κανονική ερωτική επαφή χωρίς να υπάρξει εγκυμοσύνη ή έξι μήνες αν είναι πάνω από 35 ετών.

Οι ειδικοί γονιμότητας ακολουθούν την ίδια διαδικασία είτε πρόκειται για ασθενείς με πρωτογενή είτε με δευτερογενή υπογονιμότητα. Οι εξετάσεις συνήθως επιβεβαιώνουν ότι η γυναίκα κάνει ωορρηξία, οι σάλπιγγές της είναι ανοικτές και λειτουργούν, τα επίπεδα ορμονών της είναι κατάλληλα, και ότι δεν αντιμετωπίζει προβλήματα όπως ενδομητρίωση και ινώματα. Ενώ η γυναίκα πρέπει να υποβληθεί σε ένα σωρό δυσάρεστες εξετάσεις, στον άνδρα οι εξετάσεις συνήθως περιορίζονται σε μια ανάλυση σπέρματος – εξέταση του όγκου, της ποσότητας, της κινητικότητας και της μορφολογίας (αν το σπέρμα έχει κανονικό σχήμα). Αν σκεφτεί κανείς ότι το μόνο που χρειάζεται να κάνει ο άντρας είναι να δώσει μια ικανή ποσότητα σπέρματος, δικαιολογημένα μπορεί να σκεφτείτε ότι για κείνον όλη αυτή η διαδικασία είναι πολύ πιο εύκολη.

Υπάρχουν όμως και κάποια καλά νέα, σύμφωνα με την Αρχή Ανθρώπινης Γονιμοποίησης και Εμβρυολογίας: οι πιθανότητες επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι μεγαλύτερες αν έχετε ήδη ένα παιδί.

Και μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις δευτερογενούς γονιμότητας με όχι -δυστυχώς- ευτυχή κατάληξη, αλλά χάρη στη σύγχρονη ιατρική και την θεά τύχη, η πλειοψηφία των ζευγαριών θα ξαναδεί τη μπλε γραμμή στο τεστ εγκυμοσύνης.

Με την συνεργασία της κας Ιωάννας Τσιαούση (μαιευτήρας – γυναικολόγος)