«Εύχομαι το καλύτερο για τα παιδιά μου» σημαίνει πρώτα από όλα, το παρακολουθώ προσεκτικά προσπαθώντας να ανακαλύψω και να εκτιμήσω τις ικανότητές τους.
Κακά τα ψέματα, εξιδανικεύουμε το παιδί μας πριν γεννηθεί. Συχνά, πριν ακόμη το συλλάβουμε. Είναι φυσικό να νιώθουμε το παιδί μας σαν προέκταση του εαυτού μας, να προβάλλουμε πάνω του τις δικές μας ελπίδες, να επιθυμούμε ότι, μεγαλώνοντας, θα ασπαστεί τις ιδέες μας. Όμως οι ειδικοί μας συμβουλεύουν να μην πέσουμε στην παγίδα και μπερδέψουμε τις δικές μας επιθυμίες με τις δικές του.
«Τι θέλω περισσότερο για το παιδί μου;». Οι περισσότεροι γονείς απαντάμε «Να είναι ευτυχισμένο!». Στην ερώτηση: «Εσείς είστε ευτυχισμένοι;» όμως οι περισσότεροι από μας απαντούν, «Χμ…».
Όμως μέσα μας ελπίζουμε ότι το παιδί μας θα γίνει καλύτερο από εμάς πιο όμορφο, έξυπνο, χαρούμενο, πρώτος μαθητής, επιτυχημένος, κλπ. Φανταζόμαστε ότι εκείνο θα μας κάνει περήφανους και θα διορθώσει με τη δική του πρόοδο όσα αρνητικά μας συνέβησαν στη ζωή ή δεν κατορθώσαμε. Για παράδειγμα αν δεν καταφέραμε να σπουδάσουμε, ή να αποκτήσουμε μια καλή δουλειά ή να κερδίζουμε αρκετά χρήματα ή να έχουμε μια καλή σχέση όλα αυτά και ίσως πολλά ακόμη τα περιμένουμε από το παιδί μας. Ωστόσο είναι παγίδα να θεωρούμε ότι τα επιτεύγματα του παιδιού μας αποτελούν μοναδικό κριτήριο για την επιτυχία στο γονεϊκό μας ρόλο αλλά και απόδειξη της αξίας μας ως άνθρωποι.
Το παιδί είναι ένα ξεχωριστό άτομο με το οποίο αναπτύσσουμε μια μοναδική σχέση στενού συναισθηματικού δεσμού και αλληλεπίδρασης. Έχει ανάγκη να μεγαλώνει σε ένα ζεστό περιβάλλον που θα αναγνωρίζει τις ανάγκες του, θα το σέβεται, θα του επιτρέπει να αναπτύσσει πρωτοβουλίες, θα του δείχνει αγάπη και εμπιστοσύνη στις ικανότητές του ώστε να καταστεί μελλοντικά ανεξάρτητο και αυτόνομο. Είναι απαραίτητο να συζητάμε τακτικά με τον εαυτό μας και να θέτουμε ρεαλιστικούς στόχους από το παιδί μας που να βασίζονται στη φάση ανάπτυξης του, στην ηλικία του και στις δυνατότητές του. Διαφορετικά δημιουργείται στο παιδί πίεση από το βάρος των προσδοκιών μας, άγχος για το αν θα καταφέρει να μας ικανοποιήσει, σύγχυση γιατί δεν μπορεί να κατανοήσει τι ακριβώς θέλουμε από το ίδιο, θλίψη, ματαίωση, ενοχές ή θυμός γιατί αισθάνεται ότι κάθε φορά που δεν πετυχαίνει κάτι μας απογοητεύει, ή και παθητική αποδοχή των επιθυμιών μας και συνεχής προσπάθεια να είναι πρώτο, το καλό παιδί όπως θα επιθυμούσαμε προκειμένου να είμαστε χαρούμενοι. Αυτή η κατάσταση πυροδοτεί την ανασφάλεια του παιδιού και τραυματίζεται η αυτοεκτίμηση του. Δεν πιστεύει στον εαυτό του, στις ικανότητες του , φοβάται ότι θα αποτύχει εφόσον οι αγαπημένοι του γονείς δεν πιστεύουν σε αυτό. Να θυμάστε ότι τα παιδιά μας μαθαίνουν περισσότερο από αυτό που κάνουμε, όχι αυτό που λέμε. Οι ενέργειες μιλάνε πιο δυνατά από ό,τι οι λέξεις στη διαπαιδαγώγηση.
Τα παιδιά χρειάζονται καθησυχασμό και ενθάρρυνση, να αντιλαμβάνονται ότι η μαμά και ο μπαμπάς είναι ευτυχισμένοι που το βλέπουν να μεγαλώνει, γιατί από αυτό αντλούν όλη τη δύναμη και τον ενθουσιασμό που χρειάζονται για να πειραματιστούν ελεύθερα.
Η αποδοχή και η εκτίμηση των γονιών του είναι ένα ερέθισμα κρίσιμο για την κατάκτηση νέων ικανοτήτων, όπως το περπάτημα, η ομιλία, το πιάσιμο ενός αντικειμένου. Τα βοηθάει να πιστέψουν στον εαυτό τους και να μην φοβούνται να ζήσουν νέες εμπειρίες. Ένας αυστηρός και πιεστικός ενήλικας που τους θέτει πολλούς περιορισμούς γιατί φοβάται τους κινδύνους ή προσπαθεί με κάθε τρόπο να τους περάσει τα δικά του θέλω, ουσιαστικά αναγκάζει και ωθεί τα παιδιά στην αντίδραση με την ανυπακοή ή την άνευ όρων προσκόλληση για να γίνονται αποδεκτά. Και στις δύο περιπτώσεις, τα παιδιά τελικά δυσκολεύονται να ανεξαρτητοποιηθούν από τους γονείς τους, δηλαδή να αναπτυχθούν με τρόπο ισορροπημένο και αυτόνομο.
Συνέπεια πάνω απ’ όλα
Είναι φυσικό τα παιδιά να επηρεάζονται από τη συμπεριφορά των γονιών και των αδελφών τους. Στην πρώιμη παιδική ηλικία, η μαμά και ο μπαμπάς είναι τα δύο μοντέλα που μιμούνται κατεξοχήν για να γίνουν «μεγάλοι».
Είναι εντυπωσιακό πώς στα παιχνίδια του, τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας αναπαράγουν τις αντιδράσεις των γονέων τους θετικές ή αρνητικές. Το να κοιτάζουμε τον εαυτό μας μέσα από τα μάτια των παιδιών μας είναι πραγματικά χρήσιμο!
Όχι υπερβολές
Είναι αδύνατον να είμαστε εντελώς ουδέτεροι απέναντι στα παιδιά μας, να μην έχουμε καμία προσδοκία για το μέλλον τους.
Υπάρχει, όμως, μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο να προσπαθούμε να καθοδηγήσουμε το μέλλον τους και τις ικανότητές τους προς αυτό που εμείς θεωρούμε καλύτερο και να τα αναγκάσουμε να γίνουν αυτό που θέλουμε. Οι γονείς που έχουν πετύχει κοινωνικά κινδυνεύουν να βλέπουν στην επιτυχία τους την επικύρωση ενός τρόπου ζωής.
Επιπλέον, οι πολύ απαιτητικοί γονείς συχνά είναι απαιτητικοί και με τον εαυτό τους. Θέλουν να μεγαλώσουν σούπερ παιδιά, για να αποδείξουν ότι είναι, με τη σειρά τους, τέλειοι γονείς.
Θέλετε να καταλάβετε εάν ζητάτε πολλά από τα παιδιά σας;
Η απάντηση είναι «ναι», εάν:
1. Του απευθύνεστε συχνά με επίθετα που αρχίζουν με παν- (είσαι πανέμορφο, πανέξυπνο κ.λπ.).
2. Του προσφέρετε πολλά ερεθίσματα που συχνά δεν είναι για την ηλικία του πχ. είστε ένθερμοι οπαδοί της πρώιμης μάθησης (να μάθει να διαβάζει στα τρία του, να κολυμπάει στα τέσσερα κ.ο.κ.)
3. Κάνετε συχνά συγκρίσεις με τα παιδιά των φίλων σας για να καταλάβετε ένα εκείνο είναι «πιο μπροστά» ή «πιο πίσω» σε σχέση με αυτά.
Τα συμπτώματα του άγχους
Διαταραχές στον ύπνο, στη διατροφή, ξεσπάσματα θυμού ή γκρίνια, ένταση, κινητικότητα, δυσκολία στη συγκέντρωση, τικ, τραυλισμός ή αναίτιες αλλαγές της συμπεριφοράς. Όταν το βάρος των προσδοκιών των γονιών είναι πολύ μεγάλο, το παιδί μπορεί να προσπαθήσει να ελαφρύνει το συναισθηματικό φορτίο αυτής της «ευθύνης» στρέφοντας αλλού την προσοχή του. Για το λόγο αυτό, καλό είναι να μην υποτιμάτε αυτά τα συμπτώματα, κυρίως μειώνοντας τις απαιτήσεις σας και στις πιο επίμονες περιπτώσεις (ή όταν οι διαταραχές παρατείνονται) ζητήστε τη συμβουλή ενός ειδικού.
Με την συνεργασία της κας Αλεξάνδρας Καππάτου (Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Συγγραφέας)