Γιατί το παιδί μου αισθάνεται συνεχώς «θύμα»;

Νιώθει το παιδί θύμα ή το κλωτσοσκούφι ή ο αποδιοπομπαίος τράγος; Πρόκειται για προβλήματα αντιπαλότητας ή εύρεσης της θέσης του σε σχέση με τους άλλους ή ακόμη ενδείξεις ανασφάλειας ή χαμηλής αυτοεκτίμησης;  Πως να το βοηθήσετε…

Αν σπρώχνουν, βάζουν τρικλοποδιές ή χτυπάνε το παιδί σας, αυτό πρέπει σίγουρα να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Αρκεί να υψώσει τη φωνή του, να αγριοκοιτάξει ή να κουνήσει απειλητικά το δάχτυλο. Δείξτε του τρόπους να αντιμετωπίζει τέτοιου είδους καταστάσεις με τη βοήθεια παιχνιδιών ρόλων. Αρχικά, υποθέστε ότι είστε στην αυλή του σχολείου και εσείς είστε αυτός που πειράζει το παιδί. Στη συνέχεια, αλλάξτε ρόλους. Έτσι θα καταλάβει καλύτερα τι σκέφτεται ο συμμαθητής του και τι μπορεί να κάνει για να τον σέβονται. Μπορεί επίσης να ενημερώσει το δάσκαλο που επιτηρεί την αυλή. Μάθετέ του φράσεις που θα τον κάνουν να επέμβει. Προσφέρετέ του την υποστήριξή σας και δείξτε του εμπιστοσύνη. Είναι γεγονός ότι τα παιδιά των οποίων οι γονείς τα σέβονται μέσα στο σπίτι, τα υπολογίζουν, τους δίνουν πρωτοβουλίες και δεν τα υπερπροστατεύουν γίνονται περισσότερο σεβαστά έξω, καθώς η κατανόηση και η αποδοχή  απέναντι στο παιδί αυξάνουν την ασφάλεια και την ανεξαρτησία του.

Μάθετε στο παιδί σας αποτελεσματικές τεχνικές προσέγγισης. Αν θέλει να το αναγνωρίζουν μέσα στην ομάδα συνομηλίκων, πρέπει να αποδείξει τι αξίζει. Διδάξτε του το διάλογο και την πειθώ. Με απλά λόγια, μπορεί να εκπλήξει ένα αντίπαλο και να κάνει ένα νέο φίλο. Ωστόσο ψάξτε να δείτε μαζί με το παιδί σας αν στη συμπεριφορά του υπάρχει κάτι που απωθεί τους άλλους: ίσως αρνούνται να το παίξουν γιατί θέλει πάντα να επιβάλλει τη θέλησή του ή αλλάζει τους κανόνες των παιχνιδιών. Είναι σίγουρο ότι όταν σπέρνουμε ανέμους, θερίζουμε θύελλες.

Κάποια παιδιά ορισμένες φορές θυματοποιούνται οικειοθελώς ώστε να τραβήξουν την προσοχή και τα χάδια των άλλων, να τα κανακέψουν και να διηγηθούν στη μαμά ή στη δασκάλα τα (φανταστικά;) βάσανά τους. Έχει κόστος αυτό, έτσι δεν είναι;

Καλώς ή κακώς, το παιδί εκτιμά ότι η δασκάλα του δεν το συμπαθεί. Εξηγήστε του με ηρεμία ότι  κύριος ρόλος της δασκάλας του είναι να του μάθει ανάγνωση και αριθμητική και όχι να το αγαπάει. Η δασκάλα οφείλει να ασχολείται με όλους τους μαθητές της, οπότε ο χρόνος της είναι μοιρασμένος. Αν παρόλα αυτά νιώθετε ότι το παιδί σας είναι βαθιά πικραμένο, μιλήστε με διακριτικότητα στη δασκάλα του. Όχι για να τη βάλετε στη θέση της αλλά για να την ενημερώσετε για το πώς τη βλέπει το παιδί. Το πρωί, αφιερώστε μερικά παραπάνω λεπτά στα τετράδιά του και ενθαρρύνετέ το. Με τον καιρό όλα θα πάνε καλύτερα.

Τα αδέρφια έχουν δικαίωμα να αντιπαθούν το ένα το άλλο και τίποτα δεν τα υποχρεώνει να αγαπιούνται. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να συμβιούν και να σέβεται το ένα το άλλο. Σε περιπτώσεις ζήλιας, οι γονείς συχνά, χωρίς να το συνειδητοποιούν, υποδαυλίζουν τα πνεύματα. Δυο είναι οι λόγοι αντιπαλότητας για τους οποίους μια κατάσταση γίνεται εκρηκτική: η σύγκριση μεταξύ των παιδιών και το να τα βάζετε όλα στο ίδιο καζάνι, χωρίς να τα διαχωρίζετε. «Εμπρός παιδιά, φύγαμε!», «Ο αδερφός σου περπάτησε (έκανε ποδήλατο, κολύμπησε) νωρίτερα από σένα». Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να αναδεικνύετε τα δυνατά σημεία του καθενός  και να ασχολείστε έστω για λίγο κάθε μέρα με το καθένα χωριστά, πράγμα που θα επιτρέψει στα παιδιά να νιώσουν μοναδικά και ξεχωριστά και ότι τα αναγνωρίζουν και τα εκτιμούν για αυτό που είναι.

Η ηλικία των 5-6 χρόνων είναι η ηλικία της λύσης του Οιδιπόδειου, όπως λένε οι ψυχολόγοι. Κατά κανόνα, το παιδί σταδιακά παύει να εκδηλώνει προσκόλληση  απέναντι στο γονιό του αντίθετου φύλο. Παρόλα αυτά, για διάφορους λόγους που προέρχονται κυρίως από τους γονείς συνήθως η διαδικασία αυτή μπορεί να είναι ατελής ή να καθυστερήσει  και το παιδί να νιώθει έντονη ανάγκη για αναγνώριση και αποδοχή. Έτσι λοιπόν μπορεί να κάνει ανοησίες για να τραβήξει την προσοχή και να το διαβεβαιώσουν για τη χωρίς όρους αγάπη που του έχουν. Αποφεύγετε τις πολλές παρατηρήσεις, αντίθετα ενθαρρύνετε τη θετική του συμπεριφορά. Σε περίπτωση επίπληξης, επιλέξτε με προσοχή το λεξιλόγιό σας. Αντί να πείτε «Είσαι βλάκας που έκανες αυτό!» καλύτερα να πείτε «Αυτό που έκανες δεν ήταν έξυπνο». Έτσι καταδικάζετε την πράξη ή τη συμπεριφορά και όχι το ίδιο το παιδί. Αντίστοιχα, μην εκβιάζετε συναισθηματικά το παιδί σας με φράσεις του τύπου «Σ’ αγαπώ όταν είσαι ευγενικός». Γιατί να μην το αγαπάτε όλη την ώρα, ανεξάρτητα από αυτό που κάνει; Έτσι δε θα ένιωθε την ανάγκη ούτε θύμα ούτε θύτης να γίνει.

Με την συνεργασία της κας Αλεξάνδρας Καππάτου (Ψυχολόγος – Παιδοψυχολόγος – Συγγραφέας)