Καισαρικές στην Ελλάδα: Μια θλιβερή πρωτιά

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι καισαρικές στη χώρα μας συνιστούν το 58% του συνόλου των τοκετών. Γιατί όμως η καισαρική «αποθεώνεται» στην Ελλάδα; Και από πότε ο τοκετός έγινε ένα τόσο εμπορεύσιμο είδος; Οι γιαγιάδες μας γεννούσαν στα χωράφια και οι μητέρες μας σε κλινικές χωρίς επισκληρίδιο αναισθησία. Η δική μας γενιά; Κατά κανόνα σε μαιευτήρια – εκεί όπου περίπου το 60% των τοκετών γίνεται με καισαρική τομή. Πόσες όμως από αυτές είναι αναίτιες; Και γιατί ο φυσιολογικός τοκετός αποτελεί σχεδόν εξαίρεση στη χώρα μας;  Για να αναλογιστεί κανείς το μέγεθος της… παραφωνίας που καταγράφεται στα μαιευτήρια της χώρας – ιδιωτικά και δημόσια –, αρκεί να αναλογιστεί ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί επιτρεπτό ποσοστό καισαρικών το 15%. Στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης πραγματοποιείται κατά μέσο όρο μία καισαρική τομή ανά τέσσερις τοκετούς.  Υπό τα δεδομένα αυτά, η Ελλάδα ανταγωνίζεται την Τουρκία, όπου περίπου μία στις δύο γέννες γίνεται με καισαρική τομή. Στην Ευρώπη, η χώρα μας… κερδίζει με διαφορά την Ιταλία. Εκεί το ποσοστό των καισαρικών αγγίζει το 35,7%, αποτελώντας παράδειγμα προς αποφυγήν για τα υπόλοιπα κράτη της Γηραιάς Ηπείρου.  Το ελληνικό αρνητικό ρεκόρ που καταγράφεται επί χρόνια με αμείωτο ρυθμό απασχόλησε άλλωστε και τον ΠΟΥ. Σε πόρισμά του που ολοκληρώθηκε το 2016, οι ερευνητές έριξαν φως, μεταξύ άλλων, στις αδυναμίες των δημόσιων μαιευτηρίων και στις «μαύρες αμοιβές» που είναι μεγαλύτερες στην περίπτωση καισαρικής τομής.  «Το πρόβλημα είναι πολυπαραγοντικό» σημειώνει ο μαιευτήρας – γυναικολόγος Νίκος Μιχαλοδημητράκης, ο οποίος έχει ειδικευτεί σε νοσοκομεία της Βρετανίας και της Γαλλίας. Και αυτό διότι, σύμφωνα με τον ίδιο, στη χώρα μας έχουμε από τη μια το δημόσιο σύστημα και από την άλλη το ιδιωτικό, με την κάθε περίπτωση να αποτελεί μια ξεχωριστή υπόθεση.  «Στα δημόσια μαιευτήρια οι γυναικολόγοι έχουν ωράριο εργασίας και εφημερεύουν συγκεκριμένες ημέρες. Συνεπώς, οι προγραμματισμένες καισαρικές αποτελούν μια “λύση” για τις εγκυμονούσες που επιθυμούν να γεννήσουν με τον γιατρό τους και όχι με κάποιον άλλον, ο οποίος τυγχάνει να εφημερεύει».  Στον ιδιωτικό τομέα, το σημαντικότερο κίνητρο που οδηγεί στις καισαρικές τομές είναι ο φόβος της επιπλοκής, καθώς ο φυσιολογικός τοκετός είναι απρόβλεπτος.  «Μια μερίδα γιατρών ασκεί αμυντική ιατρική. Στην περίπτωση λάθους, η δυσφήμηση είναι βέβαιο επακόλουθο και συνεπώς οι συνέπειες στην καριέρα τους ανεξέλεγκτες. Τα social media είναι αβυσσαλέα» παρατηρεί ο Νίκος Μιχαλοδημητράκης.  Υπό τα δεδομένα αυτά, το ζητούμενο είναι – σύμφωνα με την ιατρική κοινότητα – να θεσπιστούν αυστηρά πρωτόκολλα, όπως άλλωστε συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, τα οποία θα ορίζουν συγκεκριμένα κριτήρια για το πότε πρέπει μια γυναίκα να υποβληθεί σε καισαρική. Πρόκειται για μια κατάσταση win win, εξηγεί ο ειδικός, καθώς διασφαλίζονται αμφότεροι.  Ιδιαίτερη σημασία έχει και η σωστή εκπαίδευση «στην παρακολούθηση της εγκυμοσύνης και του τοκετού, ώστε να γνωρίζουμε με αξιόπιστα επιστημονικά κριτήρια πότε πρέπει να περιμένουμε ή πότε πρέπει να επέμβουμε», εξηγεί ο Νίκος Μιχαλοδημητράκης. Και σπεύδει να σημειώσει «ότι εάν είχαμε την εκπαίδευση και την υπομονή, αυτός ο στιγμιαίος κίνδυνος θα μπορούσε να ξεπεραστεί έξυπνα και ανώδυνα».  Για παράδειγμα, στην Ελλάδα, μία από τις βασικές αιτίες που εξηγεί το αυξημένο ποσοστό καισαρικών είναι η πρόκληση τοκετού – όταν δηλαδή ο γυναικολόγος εκτιμά ότι οι ημέρες που οι έγκυοι θα έπρεπε να έχουν γεννήσει, έχουν περάσει, οπότε αρχίζει η διαδικασία τοκετού. Στις περιπτώσεις αυτές εκτιμάται ότι επτά στις δέκα γυναίκες υποβάλλονται σε καισαρική.  Επιπλέον, στη χώρα μας «βασιλεύει» η άποψη: μία φορά καισαρική, για πάντα καισαρική. Ετσι, όταν κατά την προηγούμενη εγκυμοσύνη μία γυναίκα έχει υποβληθεί σε καισαρική, πολλοί γυναικολόγοι επιμένουν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο και στον τρέχοντα τοκετό.  Εντούτοις, δεν πρέπει να παραβλέπονται και οι «πιέσεις» που δέχονται σε κάποιες περιπτώσεις οι ίδιοι οι μαιευτήρες – γυναικολόγοι για προγραμματισμένο τοκετό από τους μέλλοντες γονείς είτε για κοινωνικούς είτε για επαγγελματικούς λόγους. Η κατάσταση, δε, περιπλέκεται ακόμη περισσότερο στην περίπτωση της τοκοφοβίας, που εκτιμάται ότι επηρεάζει τις εγκύους σε ποσοστό 7%.  Ειδικότερα, πρόκειται για γυναίκες που φοβούνται υπερβολικά τον τοκετό, ζητώντας μια γέννα όσο το δυνατόν λιγότερο επώδυνη και χρονοβόρα.  Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα, σύμφωνα με τα διεθνή δεδομένα και ειδικότερα τους δείκτες μητρικής και βρεφικής θνησιμότητας, είναι μία από τις πλέον ασφαλείς χώρες στον κόσμο για να γεννηθεί ένα παιδί. «Το θετικό αυτό στοιχείο οφείλεται και στις καισαρικές. Συνεπώς, το ζητούμενο είναι να βρεθεί μια χρυσή τομή» καταλήγει ο ειδικός.   Συμβουλές από τη Mayo Clinic Οι επιστήμονες της Mayo Clinic, στη Μινεσότα των ΗΠΑ, έχουν δημιουργήσει έναν οδηγό που περιγράφει τα θετικά αλλά και τους κινδύνους του φυσιολογικού τοκετού έπειτα από καισαρική. «Ερευνες έχουν δείξει ότι το ποσοστό επιτυχίας ενός φυσιολογικού τοκετού σε γυναίκες που κατά τον πρώτο τοκετό υποβλήθηκαν σε καισαρική τομή κυμαίνεται από 60% έως 80%» σημειώνουν, προειδοποιώντας όμως ότι υπάρχουν και περιορισμοί. Επιπλέον, αναφέρουν τους λόγους για τους οποίους η καισαρική είναι απαραίτητη.  Τα θετικά του φυσιολογικού τοκετού έπειτα από καισαρική   – Συντομότερος χρόνος ανάρρωσης. Η καισαρική δεν παύει να είναι μια χειρουργική επέμβαση. – Συμμετοχή κατά τον τοκετό. Για αρκετές γυναίκες ή ζευγάρια η εμπειρία του τοκετού είναι σημαντική. – Σχέδια για πολυμελή οικογένεια. Εάν μια γυναίκα κόψει την αλυσίδα των καισαρικών, αυξάνονται οι πιθανότητες για φυσιολογικό τοκετό χωρίς επιπλοκές σε μελλοντικές εγκυμοσύνες. Τα εμπόδια του φυσιολογικού τοκετού έπειτα από καισαρική   – Όταν έχουν παρέλθει οι 40 εβδομάδες κύησης. – Όταν η γυναίκα έχει υποβληθεί σε δύο ή περισσότερες καισαρικές. – Όταν υπάρχει η πιθανότητα ρήξης της προηγούμενης τομής της μήτρας. Αν συμβεί, θα χρειαστεί να γίνει καισαρική τομή. Πότε επιβάλλεται η καισαρική τομή  – Όταν το έμβρυο δεν οξυγονώνεται σωστά ή εμφανίσει βραδυκαρδία. – Όταν το έμβρυο δεν «κατεβαίνει σωστά». – Όταν υπάρχουν δίδυμα, καθώς αυξάνεται η πιθανότητα επιπλοκών. – Όταν ο τοκετός δεν εξελίσσεται – δηλαδή, έχει αρχίσει η διαδικασία του κολπικού τοκετού, όμως στην πορεία προκύπτει πρόβλημα. – Αν συνυπάρχουν προβλήματα υγείας – π.χ. υπέρταση ή διαβήτης. – Αν προκύψει πρόβλημα με τον ομφάλιο λώρο. – Αν υπάρχει διάγνωση προδρομικού πλακούντα (καλύπτει, δηλαδή, το άνοιγμα του τραχήλου).