Η βασικότερη δουλειά κάθε γονιού είναι να κρατήσει το παιδί του ασφαλές και χαρούμενο. Ωστόσο οι αγνές προθέσεις μας δεν συνεπάγονται πάντα και σωστά αποτελέσματα. Αν υπερβάλουμε είναι πολύ πιθανό όχι απλώς να μην βοηθήσουμε το μικρό μας, αλλά και να του δημιουργήσουμε προβλήματα που θα το ακολουθούν για μια ζωή.
Προστατευμένα παιδιά – Απροστάτευτοι ενήλικες
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς χαρακτηρίζονται κυρίως από δύο τάσεις: Από τη μία πλευρά τρέχουν για να προλάβουν και τον παραμικρό κίνδυνο (υπαρκτό ή πιθανό), ενώ από την άλλη δημιουργούν ένα αυστηρό περιβάλλον προκειμένου να καταστείλουν την έμφυτη τάση όλων των παιδιών προς την ανακάλυψη και την περιπέτεια, οι οποίες εξ ορισμού εμπεριέχουν κάποιο βαθμό διακινδύνευσης. Αυτό μπορεί να επιτυγχάνει το στόχο της σωματικής αρτιμέλειας των παιδιών, όμως μακροπρόθεσμα τραυματίζει την ψυχική τους υγεία.
Φτάνοντας στην ενηλικίωση τα υπερπροστατευμένα παιδιά ενδέχεται να μην μπορούν πλέον να ανεχθούν τον έλεγχο και την κριτική, αλλά και να έχουν την ανάγκη για μια περίοδο «ξεσπάσματος», στοιχεία που δημιουργούν σημαντικά προβλήματα στην πρόοδό τους και τη σχέση τους με φιγούρες εξουσίας. Σε άλλες περιπτώσεις εσωτερικεύουν τη στάση των γονιών τους με αποτέλεσμα να γίνονται τελειομανείς, να μην αντέχουν την αίσθηση απώλειας ελέγχου, να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά και τις επιθυμίες τους προκειμένου να γίνουν συμπαθείς στο περιβάλλον τους και να είναι γεμάτοι ντροπή για τις φορές που δεν κατάφεραν να επιδείξουν την ακραία αυτοπειθαρχία που έχουν μάθει να θεωρούν απαραίτητη. Ως εκ τούτου αδυνατούν να πάρουν τα ρίσκα που απαιτούνται για να εκπληρώσουν τα όνειρά τους.
Το άγχος και οι ανασφάλειες που αναπτύσσουν μέσα από την ανατροφή τους δημιουργεί δυσκολίες και στις ερωτικές σχέσεις τους, στα πλαίσια των οποίων μπορεί να «γίνουν χαλί» για το σύντροφό τους ή αντιθέτως να αποφεύγουν τελείως την ανάπτυξη ουσιαστικών δεσμών για να μην χρειαστεί να αισθανθούν ευάλωτοι. Τέλος, όταν πια γίνουν οι ίδιοι γονείς είναι πολύ πιθανό να αναπαράγουν τη στάση των γονιών τους ή να φτάνουν στο αντίθετο άκρο της πλήρους ελευθερίας.
Πώς θα καταλάβετε ότι το παρακάνετε
Δεν αφήνετε τίποτα στην τύχη του
Αγγλικά, μπαλέτο, κιθάρα: Όταν κανονίζετε κάθε λεπτομέρεια στο πρόγραμμα του παιδιού, ακόμα και αν με αυτόν τον τρόπο το εφοδιάζετε με χρήσιμες δεξιότητες ή λαμβάνετε υπόψη σας τις κλίσεις και τα ταλέντα του, δεν του επιτρέπετε να ανοίξει τα φτερά του και να πειραματιστεί. Αφήστε κάποιες αποφάσεις στα χέρια του. Ακόμη και αν δεν επιλέξει με βάση τα «σωστά» κριτήρια, θα απολαύσει την ελευθερία του και θα αναπτύξει την ανεξαρτησία του.
Εξορίζετε τη στεναχώρια
Για κανέναν δεν είναι ευχάριστο να βλέπει το παιδί του να αποτυγχάνει, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι υγιές να γράφουμε εμείς τις εργασίες τους ή να τους υπενθυμίζουμε διαρκώς τις υποχρεώσεις τους. Όλοι μας ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αποτυχία αρκετές φορές στη ζωή μας και όσο καλύτερα έχουμε προετοιμαστεί για αυτή τόσο πιο πιθανό είναι να καταφέρουμε να ανταπεξέλθουμε. Επιπλέον, όταν αποτυγχάνουμε σε πεδία που μας ενδιαφέρουν, αυτό ενδέχεται να μας πεισμώσει και να μας κάνει καλύτερους. Το ίδιο ισχύει και για τα υπόλοιπα αρνητικά συναισθήματα. Ακόμη και αν σας ραγίζει την καρδιά, δεν είναι σωστό να του κάνετε όλα τα χατίρια όταν το βλέπετε στεναχωρημένο. Φυσικά μπορείτε και πρέπει να το παρηγορήσετε, όμως είναι σημαντικό να του αφήσετε και το περιθώριο να ξεπεράσει μόνο του την εκάστοτε στεναχώρια. Όταν φτάσει τα 30 δεν θα μπορείτε να του χαρίσετε ένα παιχνίδι για να ξεπεράσει έναν χωρισμό!
Έχετε τα πάντα υπό έλεγχο
Αν θέλουμε να μεγαλώσουμε παιδιά που θα είναι ικανά να σταθούν στα πόδια τους όταν χρειαστεί, είναι ανάγκη να τους αφήνουμε λίγο χώρο να αναπνεύσουν. Ξέρουμε ότι δεν μπορείτε να ηρεμήσετε όταν το παιδί σας δεν είναι στο οπτικό σας πεδίο, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να το παίρνετε τηλέφωνο κάθε μισή ώρα όταν πηγαίνει στο σπίτι ενός φίλου του μετά το σχολείο. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι να δημιουργήσετε προβλήματα στην κοινωνικοποίησή του με τους συνομηλίκους του και, ιδιαίτερα από την εφηβεία και έπειτα, να το οδηγήσετε στο να καταφύγει στα ψέματα για να διεκδικήσει το χώρο του. Αντίστοιχα, θα πρέπει να παρεμβαίνετε στις φιλίες του μόνο στις περιπτώσεις που διαπιστώνετε ότι υφίσταται κακομεταχείριση ή διατρέχει πραγματικούς κινδύνους. Στην αρχή μπορεί να σας φανεί δύσκολο, μακροπρόθεσμα όμως θα δείτε ότι η υγιής επικοινωνία που θα αναπτύξετε θα σας επιτρέψει να το βοηθάτε πολύ πιο αποτελεσματικά όταν παρίσταται ανάγκη.
Το τρομάζετε χωρίς να του δείχνετε τους πραγματικούς κινδύνους
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς δεν χρησιμοποιούν καμία λέξη περισσότερο από το «πρέπει» και το «μη». Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά καταλήγουν να αγχώνονται με το παραμικρό, καθώς φοβούνται πως κάθε τους κίνηση θα είναι λάθος. Την ίδια στιγμή όμως που μια λίγο πιο έντονη ώθηση στην κούνια αντιμετωπίζεται ως αρχή της καταστροφής, τα υπερπροστατευμένα παιδιά μεγαλώνουν σε μια «φούσκα» η οποία δεν τους επιτρέπει να δουν τις απειλές που ελλοχεύουν στον πραγματικό κόσμο. Μέχρι κάποια ηλικία αυτό μπορεί να λειτουργεί θετικά, όμως εντέλει η άγνοιά τους για το τι συμβαίνει στην πραγματική ζωή τα μετατρέπει σε ιδανικά θύματα για τους εκάστοτε επιτήδειους. Επομένως, αφήστε το να πάρει ένα – δυο ρίσκα παραπάνω στην παιδική χαρά (φυσικά εντός λογικών πλαισίων) και εστιάστε στις προειδοποιήσεις για αυτά που μετράνε πραγματικά.