Τα τρόφιμα που είναι πιο ευάλωτα στη ζέστη είναι τα γαλακτοκομικά (γάλα, τυρί, γιαούρτι), το παγωτό, τα θαλασσινά κ.ά. Παράλληλα, σε εμπορικές τουριστικές τοποθεσίες όπου ο φόρτος εργασίας είναι μεγάλος, υπάρχει κίνδυνος οι συνθήκες υγιεινής να μην πληρούνται απολύτως. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε κατανάλωση αλλοιωμένου φαγητού ή τροφίμου ή ροφήματος, με δυσάρεστες συνέπειες για τον οργανισμό. Συνεπώς, η πρόληψη των τροφικών δηλητηριάσεων δεν εξαρτάται μόνο από τις δικές μας ενέργειες, αλλά και από μια μεγάλη αλυσίδα, που ξεκινάει από την παραγωγή και φτάνει στην κατανάλωση με πολλούς ενδιάμεσους σταθμούς. Ωστόσο, εάν τηρείτε κάποιες βασικές αρχές και λαμβάνετε τα απαραίτητα μέτρα προστασίας όταν ψωνίζετε, όταν συντηρείτε τα τρόφιμα και όταν τρώτε έξω, μπορείτε σίγουρα να περιορίσετε σημαντικά τη συχνότητά τους. Ο πρακτικός οδηγός πρόληψης, που ακολουθεί θα σας βοηθήσει όπου κι αν βρίσκεστε:
Στο σουπερµάρκετ
- Όταν ψωνίζετε, βάλτε στο καλάθι σας πρώτα τα προϊόντα που δεν αλλοιώνονται (κονσέρβες, ζυµαρικά, όσπρια, καφέ, ρύζι κ.λπ.) και στο τέλος τα ευπαθή, όπως γάλα, τυρί, κρέας, ψάρι, κατεψυγµένα κ.λπ., και φροντίστε να µπουν στο ψυγείο όσο πιο γρήγορα γίνεται µετά την αγορά τους.
- Ελέγχετε πάντοτε τα βασικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά των τροφίµων (χρώµα, οσµή), καθώς και τις ηµεροµηνίες παραγωγής και λήξης. Αν έχετε οποιαδήποτε αµφιβολία για το προϊόν, λόγω εµφάνισης ή οσµής, αποφύγετέ το.
- Προσέχετε η χάρτινη συσκευασία του φρέσκου γάλακτος να µην είναι φουσκωµένη. Οι διαφανείς συσκευασίες γάλακτος πρέπει επίσης να µένουν µακριά από το φως.
- Βεβαιωθείτε ότι τα κονσερβοποιηµένα τρόφιµα δεν έχουν χτυπήµατα και παραµορφώσεις στο κουτί.
- Όταν ψωνίσετε επιστρέψτε αµέσως στο σπίτι και βάλτε τα ευπαθή τρόφιµα στο ψυγείο ή την κατάψυξη.
Στο σπίτι
Αρκετά ωµά τρόφιµα κουβαλάνε παθογόνους µικροοργανισµούς από τη φύση τους. Τέτοια τρόφιµα µπορεί να είναι το κοτόπουλο, τα αβγά και το κόκκινο κρέας. Η καλή, λοιπόν, θερµική τους επεξεργασία (ψήσιµο, βράσιµο) σκοτώνει τους µικροοργανισµούς αυτούς. Για να βεβαιωθείτε ότι το φαγητό θα είναι καλοψηµένο πρέπει να ξεπαγώσετε καλά τα κατεψυγµένα κρέατα ή ψάρια προτού τα µαγειρέψετε. Αν τα κάνετε ψητά, γυρίζετέ τα συχνά για να ψηθούν οµοιόµορφα και στο εσωτερικό τους.
Στο ψυγείο
- Μη φορτώνετε µε πολλά πράγµατα το ψυγείο, γιατί ανεβαίνει η θερµοκρασία του και µη στοιβάζετε το ένα τρόφιµο πάνω στο άλλο, γιατί εµποδίζει την οµοιόµορφη ψύξη τους.
- Επειδή στην πόρτα του ψυγείου η ψύξη δεν είναι τόσο δυνατή όσο στα υπόλοιπα µέρη του, προτιµάτε να βάζετε εκεί τα προϊόντα µακράς διαρκείας (π.χ. αναψυκτικά, µπίρες, χυµούς κ.λπ.).
- Όταν τοποθετείτε στο ψυγείο µεγάλη ποσότητα
ζεστού φαγητού, έχετε υπόψη σας ότι αυτό καθυστερεί να κρυώσει στο κέντρο, µε αποτέλεσµα να αναπτύσσονται και να πολλαπλασιάζονται τα µικρόβια, γεγονός που µπορεί να καταστήσει το τρόφιµο αυτό επικίνδυνο για τροφική δηλητηρίαση. - Αποθηκεύετε τα ευπαθή προϊόντα ή αυτά που θέλετε να διατηρήσετε περισσότερο στο ψυχρότερο µέρος του ψυγείου (ψυχρότερα ράφια θεωρούνται αυτά που βρίσκονται κοντά στην κατάψυξη).
- Το συχνό και παρατεταµένο άνοιγµα του ψυγείου µπορεί να επηρεάσει τη συντήρηση των τροφίµων.
Στην ταβέρνα
Η ζέστη, η πληµµελής υγιεινή, η µεγάλη ζήτηση και, πολλές φορές, η προσπάθεια για κέρδος µπορούν να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία, τη δική σας και των παιδιών σας. Για αυτό καλό είναι :
- Να αποφεύγετε την κατανάλωση κρέατος σε µορφή κιµά, όπως µπιφτέκια ή κεφτεδάκια και να επιλέγετε ολόκληρα κοµµάτια κρέατος, όπως µια µπριζόλα ή ένα ψαρονέφρι.
- Να προτιµάτε την κλασική αγγουροντοµάτα ή χωριάτικη σαλάτα. Είναι σαφώς καλύτερη επιλογή από τα µαρούλια, γιατί, ειδικά σε µέρη µε πολύ κόσµο, είναι δύσκολο το προσωπικό να δείξει την απαιτούµενη προσοχή και σχολαστικότητα στο πλύσιµό τους.
- Να ζητάτε πάντα το κρέας, το κοτόπουλο και τα ψάρια να είναι καλοψηµένα.
- Να προτιµάτε φαγητά της ώρας, γιατί τα µαγειρευτά µπορεί να µην έχουν παρασκευαστεί την ίδια µέρα.
Στην παραλία
Αποφύγετε να έχετε ως σνακ τρόφιµα ευπαθή, όπως τα γαλακτοκοµικά, κάποιο σάντουιτς µε τυρί κ.λπ., αν δεν πρόκειται να καταναλωθούν σχετικά άµεσα, καθώς οι υψηλές θερµοκρασίες µπορεί να προκαλέσουν αλλοιώσεις. Αν πάλι τα επιλέξετε, αποθηκεύστε τα µέσα σε ισοθερµικές τσάντες. Καλύτερα πάντως να επιλέξετε ασφαλή σνακ όπως το κουλούρι Θεσσαλονίκης, τα κριτσίνια, φρούτα κι οι µπάρες δηµητριακών.
Σε περίπτωση τροφικής δηλητηρίασης…
Αν έχετε καταναλώσει αλλοιωµένο τρόφιµο και έχετε πάθει δηλητηρίαση, κατά πάσα πιθανότητα θα έχετε συµπτώµατα όπως έµετο ή/και διάρροια. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να πίνετε σιγά – σιγά νερό και υγρά που περιέχουν ηλεκτρολύτες (ακόµη και κάποιο αναψυκτικό), προκειµένου να αντικαταστήσετε τα υγρά που χάθηκαν. Επιπλέον συνίσταται να ακολουθήσετε µια ελαφρά δίαιτα, µε περιορισµένα λιπαρά και φυτικές ίνες, καθώς αυτά θα επιβαρύνουν περαιτέρω το έντερο. Οταν τα συµπτώµατα είναι έντονα, καλό είναι να αποφεύγετε τα λαχανικά, τα φρούτα, τα όσπρια, τα δηµητριακά και τα γαλακτοκοµικά. Προτιµήστε πιο ξηρά τροφή όπως φρυγανιές, ρύζι, µακαρόνια και βραστές πατάτες και εµπλουτίστε σιγά σιγά το διαιτολόγιό σας µε λίγη άπαχη πρωτεΐνη, όπως βραστό κοτόπουλο, φροντίζοντας πάντοτε να λαµβάνετε αρκετά υγρά. Σε περίπτωση που τα συµπτώµατα είναι πολύ έντονα και δεν περνάνε πρέπει να απευθυνθείτε σε γιατρό.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον Χάρη Γεωργακάκη, κλινικό διαιτολόγο-διατροφολόγο, MSc, αντιπρόεδρο του Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιαγγειακής Υγείας και Διατροφής.