Τα παιδιά αναπτύσσουν ξεχωριστές σχέσεις με τα κατοικίδιά τους, καθώς κατά κανόνα ασχολούνται και παίζουν μαζί τους περισσότερο από οποιονδήποτε ενήλικα. Αυτή η αλληλεπίδραση τούς δίνει πολύτιμα μαθήματα σεβασμού και φροντίδας, όμως δυστυχώς ολοκληρώνεται αναπόφευκτα με μια από τις πρώτες απώλειες που θα βιώσουν. Δικός μας ρόλος είναι να τα βοηθήσουμε να αντιληφθούν τι έχει συμβεί και να το αντιμετωπίσουν. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει πως θα αποφύγουμε τα δάκρυα (ούτε πως θα πρέπει να το επιδιώξουμε), αλλά ότι θα τους προσφέρουμε εξηγήσεις και υγιείς διεξόδους για το πένθος που βιώνουν.
Η σωστή στιγμή
Αν το κατοικίδιό σας είναι άρρωστο ή έχει αρχίσει να παρουσιάζει έντονα δείγματα κατάπτωσης, αρχίστε να προετοιμάζετε σιγά – σιγά το παιδί. Έτσι θα έχει το χρόνο να επεξεργαστεί το γεγονός πριν συμβεί και να απολαύσει το τελευταίο διάστημα που θα περάσει με το ζωάκι του. Σε περίπτωση που ο κτηνίατρος έχει προτείνει ευθανασία, μην προσπαθήσετε να του το κρύψετε. Εξηγήστε του ότι ο γιατρός θα κάνει στο κατοικίδιό σας μία ένεση, η οποία θα το απαλλάξει από τους πόνους και θα σταματήσει την καρδιά του. Τέλος, αν ο χαμός του ζώου συμβεί ξαφνικά, ενημερώστε το παιδί με απλά και ήρεμα λόγια, χωρίς να επεκταθείτε πολύ. Αφήστε τις ερωτήσεις του να κατευθύνουν τη συζήτηση.
Να είστε σαφείς
Η ηλικία του παιδιού θα κρίνει τις διατυπώσεις μας. Αν το παιδί είναι μικρότερο από τριών ετών, εξηγήστε του με απλά λόγια ότι το ζωάκι του πέθανε και δεν θα επιστρέψει κοντά του. Αντισταθείτε στον πειρασμό να χρησιμοποιήσετε μεταφορικό λόγο για να κάνετε την είδηση πιο ήπια. Το μικρό σας δεν μπορεί να αντιληφθεί ακόμη την έννοια του θανάτου, άρα ούτε και να φοβηθεί από αυτόν. Αντίθετα, ενδέχεται να ερμηνεύσει πολύ κυριολεκτικά τη φράση «το σκυλάκι σου κοιμήθηκε για πάντα» και να συνδέσει τον ύπνο με τον κίνδυνο. Μην πείτε πολλά πράγματα και μην νιώσετε την ανάγκη να προσθέσετε πληροφορίες αν σας κάνει την ίδια ερώτηση ξανά και ξανά. Αν από μόνο του ζητήσει επιπλέον λεπτομέρειες, απαντήστε με ειλικρίνεια.
Αν το μικρό σας είναι από τεσσάρων έως και έξι ετών, έχει τεράστια σημασία να του εξηγήσετε πως δεν ευθύνεται το ίδιο για τον θάνατο του κατοικίδιου. Επίσης, υπάρχει περίπτωση το παιδί να αρχίσει να φοβάται πως θα πεθάνει και το ίδιο. Σε αυτή την περίπτωση καθησυχάστε το ήπια και αφήστε το να εκφράσει ανοιχτά τα συναισθήματά του για να το βοηθήσετε να ξεπεράσει την αγωνία του.
Στην ηλικία των επτά με εννέα ετών τα παιδιά είναι σε θέση να καταλάβουν ότι ο θάνατος αποτελεί μόνιμη κατάσταση. Πλέον είναι λιγότερο πιθανό να φοβηθούν για τον εαυτό τους και πιο πιθανό να αρχίσουν να ανησυχούν ότι μετά το ζωάκι τους θα χάσουν και εσάς. Μιλήστε τους με ηρεμία και ειλικρίνεια, κρατώντας όμως και πάλι τις απαντήσεις σας σύντομες και χωρίς πολλές λεπτομέρειες.
Οι έφηβοι και τα παιδιά στην προεφηβεία έχουν περίπου την ίδια αντίληψη και αντίδραση στην απώλεια με τους ενήλικες. Όμως, καθώς δεν έχουν έρθει ακόμη τόσες φορές αντιμέτωποι με ένα τέτοιο γεγονός χρειάζονται υποστήριξη και τη διαβεβαίωση πως σύντομα θα αισθανθούν καλύτερα.
Βοηθήστε το να το διαχειριστεί
Τα στάδια του πένθους είναι παρόμοια για όλους, ανεξάρτητα από την ηλικία τους. Εκτός από θλίψη είναι πιθανό να αισθάνεται μοναξιά, θυμό (ιδίως αν ο θάνατος επήλθε μετά από ευθανασία), αγανάκτηση ή ενοχές για τις φορές που δεν φρόντισε το ζωάκι του όπως πιστεύει ότι θα έπρεπε. Προσπαθήστε να του εξηγήσετε ότι όλα αυτά τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και πως αποτελούν αναγκαία βήματα για να καταφέρει να νιώσει καλύτερα. Παράλληλα, μην επιδιώξετε να κρύψετε τη δική σας αναστάτωση για την απώλεια του τετράποδου μέλους της οικογένειάς σας. Φτάνει να αποφύγετε τις έντονες εξάρσεις, και όχι μόνο δεν θα επιβαρύνετε το παιδί αλλά και θα του δείξετε ότι δεν είναι μόνο του σε αυτή τη συνθήκη.
Κάντε φιλοσοφικές συζητήσεις
Η ερώτηση που τρέμετε είναι σχεδόν αναπόφευκτη σε αυτή την περίπτωση: «Μαμά, τι συμβαίνει όταν πεθαίνουμε;». Η ειλικρίνεια είναι και πάλι η καλύτερη επιλογή. Μιλήστε στο παιδί για τις προσωπικές σας απόψεις επί του θέματος ή αναφέρετέ του τη θεολογική σκοπιά πάνω στο ζήτημα. Να θυμάστε ότι δεν είναι κακό να του πείτε ότι δεν το γνωρίζετε και αντί για συγκεκριμένες απαντήσεις να ανοίξετε μια συζήτηση για το άγνωστο.
Προσφέρετε παρηγοριά
Πολλές φορές όταν φοβόμαστε πως ένα θέμα θα πληγώσει το παιδί, κάνουμε τα πάντα για να μην το θίξουμε. Στην πραγματικότητα η συζήτηση για τις όμορφες στιγμές που έχετε περάσει με το ζωάκι σας όχι μόνο δεν θα το βλάψει, αλλά θα το βοηθήσει και να καταλάβει ότι δεν περνά μόνο του αυτή τη δύσκολη στιγμή. Ορισμένες συμβολικές κινήσεις θα προσφέρουν την αίσθηση ότι ένα κεφάλαιο έκλεισε και θα το διευκολύνουν να ξεπεράσει το γεγονός. Για παράδειγμα, μπορείτε να επιλέξετε μαζί τις αγαπημένες σας φωτογραφίες του κατοικίδιου και να φτιάξετε ένα άλμπουμ, να το παροτρύνετε να του γράψει ένα γράμμα ή να το ζωγραφίσει ή να του χαρίσετε κάτι που ανήκε στο ζωάκι, όπως για παράδειγμα το κολάρο του. Επίσης, υπάρχουν πολλά παιδικά βιβλία που ασχολούνται με το θέμα με έναν τρόπο που είναι κατανοητός στα παιδιά και τα βοηθά να βάλουν σε τάξη τα συναισθήματα και τις αγωνίες τους.