Όποιος έχει παρακολουθήσει το δίχρονο παιδί του να γδύνεται στη μέση ενός εστιατορίου ενώ παράλληλα κλαίει σπαρακτικά, μάλλον δυσκολεύεται να φανταστεί ότι ντρέπεται. Ωστόσο, αν πιστέψουμε τους επιστήμονες, τα φαινόμενα απατούν. Τα ευρήματα πρόσφατης έρευνας δείχνουν πως τα μικρά μας αισθάνονται ντροπή και είναι σε θέση να αντιληφθούν πώς ερμηνεύουν οι άλλοι τη συμπεριφορά τους από πάρα πολύ νωρίς – ακόμη και πριν από τα δεύτερα γενέθλιά τους! Απλώς το εκφράζουν με διαφορετικούς (και συχνά πολύ πιο… δημιουργικούς) τρόπους από ό,τι εμείς.

Τα αισθήματα ντροπής αναπτύσσονται ήδη από τον 18ο μήνα

Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά εκδηλώνουν κοινωνικές και συναισθηματικές αντιδράσεις ντροπής όταν έχουν κάνει κάτι που ξέρουν ότι είναι κακό, ήδη από την ηλικία των 18 μηνών. Συνήθως ξεκινούν να κάνουν σκέψεις για τα συναισθήματά τους αφού συμπληρώσουν τους 20 μήνες ζωής και μέχρι την ηλικία των δύο ετών είναι σε θέση ακόμη και να τα καμουφλάρουν προκειμένου να ανταποκριθούν στις κοινωνικές επιταγές της εκάστοτε περίστασης.

Τι έδειξε πρόσφατη έρευνα

Τα ευρήματα μιας μελέτης της Αμερικανικής Ψυχολογικής Ένωσης που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Developmental Psychology επιβεβαιώνουν την ικανότητα των νηπίων να βιώσουν ντροπή. Σε μια σειρά τεσσάρων διαφορετικών πειραμάτων που συμμετείχαν 144 παιδιά ηλικίας 14 έως 24 μηνών, τα μικρούλια έδειχναν να αντιλαμβάνονται πάντα αν κάποιος τα παρατηρεί και συμπεριφέρονταν καλύτερα σε αυτή την περίπτωση σε σχέση με όταν πίστευαν πως ήταν μόνα τους. Όταν λάμβαναν θετική ή αρνητική κριτική για τη συμπεριφορά τους, αυτή η διαφορά γινόταν ακόμη πιο έντονη, πράγμα που σημαίνει πως τα νήπια ενδιαφέρονται για την άποψη των άλλων για τον χαρακτήρα τους.

Αυτά τα δεδομένα έρχονται να ανατρέψουν παλαιότερες επιστημονικές αντιλήψεις πως αυτά τα συναισθήματα εμφανίζονταν στα παιδιά μετά την ηλικία των τεσσάρων ή και πέντε ετών. Για αυτό το λάθος μάλλον ευθύνεται το γεγονός πως τα μικρά μας δεν είναι σε θέση να εκφράσουν τόσο περίπλοκα συναισθήματα από τόσο νωρίς, όμως αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορούν και να τα βιώσουν.