Θα σας πούμε κάτι πρωτότυπο: Πολλές φορές οι γονείς γινόμαστε υπερβολικοί. Άλλωστε είναι αρκετά αναμενόμενο αν σκεφτεί κανείς πως ήδη πριν γεννηθεί το πρώτο μας παιδί έχουμε μελετήσει κάθε πληροφορία για τις ανάγκες του, την φροντίδα του και την ανάπτυξή του. Έτσι, ακόμη και αν όλα κυλούν φυσιολογικά καταλήγουμε να πανικοβαλλόμαστε απλώς και μόνο επειδή το μικρό μας… παίρνει λίγο το χρόνο του με ορισμένα πράγματα. Για παράδειγμα, δεν μιλούν όλα τα παιδιά ακριβώς στην ίδια στιγμή της ζωής τους. Παράγοντες όπως η διγλωσσία, η ύπαρξη μεγαλύτερων αδελφών ή και τυχαίες συνθήκες επηρεάζουν σημαντικά τη γλωσσική του ανάπτυξη. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που η ανησυχία μας είναι δικαιολογημένη.
Πότε είναι ανησυχητική η καθυστέρηση στην ομιλία;
Τα περισσότερα παιδιά αναπτύσσουν ορισμένες γλωσσικές δεξιότητες περίπου στην ίδια ηλικία. Αν διαπιστώσετε πως το μικρό σας έχει καθυστερήσει πολύ να τις κατακτήσει, καλό είναι να απευθυνθείτε στον παιδίατρό σας. Μόνο εκείνος είναι σε θέση να εκτιμήσει αν υπάρχει πραγματικός λόγος ανησυχίας και να σας κατευθύνει στον κατάλληλο έλεγχο.
12 έως 18 μηνών
Μέχρι να κλείσει τον πρώτο χρόνο της ζωής του, η ομιλία του θα περιορίζεται κυρίως στις επαναλαμβανόμενες συλλαβές και σε μερικές λέξεις που του είναι… χρήσιμες, όπως το «μαμά» και το «μπαμπά». Όσο πλησιάζει τους 18 μήνες, όμως, θα έχει αρχίσει να αναπτύσσει δεξιότητες όπως οι παρακάτω:
- Προσπαθεί να αντιγράψει τις λέξεις που χρησιμοποιείτε.
- Προσπαθεί να μιμηθεί τον τόνο που έχει μια συζήτηση.
- Αρχίζει να τονίζει τις (λίγες) λέξεις που ξέρει ώστε να δηλώσει ερώτηση – ή προσταγή!
- Δεν προσπαθεί απλώς να επαναλάβει αυτά που λέτε. Χρησιμοποιεί αυθόρμητα λέξεις για να επικοινωνήσει μαζί σας.
- Χρησιμοποιεί χειρονομίες σε συνδυασμό με ήχους για να ζητήσει πράγματα που θέλει.
* Δώστε σημασία και στις αντιδράσεις του σε αυτά που λέτε εσείς. Μέχρι να γίνει 18 μηνών, θα πρέπει να είναι σε θέση να αντιληφθεί απλές οδηγίες που απαιτούν ένα βήμα για την εκτέλεσή τους. (Για παράδειγμα: «Δώσε μου το μπουκάλι»).
18 έως 24 μηνών
Ο ρυθμός ανάπτυξης των γλωσσικών του δεξιοτήτων εξαρτάται από μια σειρά από πράγματα – μεταξύ αυτών και από την προσωπικότητά του! Κατά μέσο όρο, όμως, τα παιδιά έχουν κατακτήσει τις παρακάτω ικανότητες πριν σβήσουν δύο κεράκια:
- Προσθέτουν διαρκώς καινούργιες λέξεις στο λεξιλόγιό τους.
- Κατονομάζουν πράγματα που βλέπουν στην εικονογράφηση ενός βιβλίου ή στον περίπατό σας.
- Σχηματίζουν φράσεις δύο λέξεων – μην περιμένετε όμως να είναι και γραμματικά σωστές.
- Κατονομάζουν μέρη του σώματός τους και ζώα που βλέπουν σε εικόνες ή στον δρόμο– αν όχι με το όνομά τους, τότε με τους ήχους που κάνουν!
* Μέχρι τα δεύτερά τους γενέθλια, τα περισσότερα νήπια είναι σε θέση να καταλάβουν οδηγίες δύο βημάτων και προσπαθούν να απαντήσουν όταν δέχονται ερωτήσεις.
2 έως 3 ετών
Η ομιλία των παιδιών γνωρίζει ραγδαία ανάπτυξη σε αυτό το διάστημα της ζωής τους. Λέγεται μάλιστα πως το λεξιλόγιό τους αυξάνεται έως και κατά 200 λέξεις στη διάρκεια αυτού του μαγικού χρόνου! Επομένως, θα πρέπει να παρατηρήσετε ότι:
- Χρησιμοποιεί περισσότερες λέξεις και μαθαίνει εκείνες που ακούει τακτικά.
- Συνδυάζει τρεις ή περισσότερες λέξεις για να σχηματίσει προτάσεις. Και πάλι, βέβαια, δεν πρόκειται να αρχίσει να σας μιλά σαν… φιλόλογος!
- Αρχίζει να αναγνωρίζει χρώματα και σχήματα, αλλά και να αντιλαμβάνεται έννοιες που συγκρίνουν δύο αντικείμενα.
- Χρησιμοποιεί λέξεις για να εκφράσει συναισθηματικές ή σωματικές καταστάσεις. Για παράδειγμα, μπορεί να σας λέει ότι πείνασε.
* Δεν έχει τόση σημασία ο αριθμός των λέξεων που θα μάθει σε αυτό το διάστημα, όσο η σταθερή αύξηση του λεξιλογίου του.