Η εννιάχρονη κόρη σας γύρισε κλαμένη από το σχολείο και σας διηγήθηκε μια σειρά από περιστατικά βγαλμένα από σενάριο αμερικανικής ταινίας. Η καλύτερή της φίλη την κορόιδεψε για τα μαλλιά της μπροστά σε όλη την τάξη, ενώ την αμέσως προηγούμενη μέρα τής είπε ότι όλα τα παιδάκια λένε πίσω από την πλάτη της ότι «είναι αργή σαν χελώνα». Δεν είναι λίγο νωρίς για τέτοιου είδους προβλήματα; Δυστυχώς, όχι. Αν και έχουμε συνδέσει την ανάπτυξη «λυκοφιλιών» με τις ηλικίες από το γυμνάσιο και έπειτα, η επιθετικότητα που μασκαρεύεται ως φιλία εμφανίζεται περίπου από την ηλικία των οκτώ ετών, όταν τα παιδιά αποκτούν ένα επίπεδο συναισθηματικής ωριμότητας που τους επιτρέπει να χειρίζονται τις καταστάσεις προς όφελός τους. Τα παιδιά που πέφτουν θύματα αυτής της κατάστασης συχνά δυσκολεύονται να επεξεργαστούν το περιεχόμενο και τη σημασία αυτής της «προδοσίας» προκειμένου να μπορέσουν να αντιδράσουν κατάλληλα. Γι’ αυτό χρειάζονται τη δική μας βοήθεια.
Κάντε το να δει τα μοτίβα
Μην απορείτε. Είναι όντως πολύ πιθανό το παιδί σας να μην αντιλαμβάνεται ότι ο φίλος του το κακομεταχειρίζεται. Βλέπετε, αυτό που διαχωρίζει αυτή τη σχέση από το bullying είναι το γεγονός ότι η συμπεριφορά του άλλου παιδιού δεν είναι πάντα αρνητική. Τα παιδάκια που εμφανίζουν τέτοιου είδους συμπεριφορά, συνήθως εναλλάσσουν την επιθετικότητα με την πολύ πρόσχαρη και δοτική στάση απέναντι στους φίλους τους. Χρησιμοποιώντας τη σχέση του «φίλου» με κάποιο άλλο «θύμα» του ως παράδειγμα, θα είναι πιο εύκολο να κάνετε το παιδί σας να καταλάβει ότι αυτό που βιώνει δεν είναι πραγματική φιλία, χωρίς να μπει σε θέση άμυνας.
Ακούστε πολύ, μιλήστε λίγο
Στην περίπτωση που το παιδί αντιλαμβάνεται ότι κάτι δεν πάει καλά και σας μιλήσει από μόνο του για τους προβληματισμούς του, μη βιαστείτε να του προτείνετε λύσεις. Ακούστε το με προσοχή και όταν έρθει η σειρά σας να μιλήσετε, μοιραστείτε μαζί του δικές σας ανάλογες εμπειρίες. Προσπαθήστε να μην κακοχαρακτηρίσετε τον φίλο του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα του δείξετε ότι μπορεί να συζητήσει ελεύθερα μαζί σας για αυτό το ζήτημα, αλλά και να απευθυνθεί σε εσάς για βοήθεια.
Μιλήστε για υγιείς σχέσεις
Τα παιδιά που εμφανίζουν τέτοιου είδους μοτίβα συμπεριφοράς συνήθως είναι πολύ χαρισματικά και διασκεδαστικά. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα υπόλοιπα παιδάκια να δυσκολεύονται να διακρίνουν την άσχημη πλευρά του χαρακτήρα τους. Εξηγώντας στο μικρό σας τα χαρακτηριστικά μιας πραγματικής φιλίας που χαρακτηρίζεται από αγάπη, θα του επιτρέψετε να διακρίνει μόνο του ότι αυτή η σχέση είναι προβληματική.
Βοηθήστε το να νιώσει δυνατό
Είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθεί ότι δεν του αξίζει αυτού του είδους η μεταχείριση. Πείτε του πως όταν οι άνθρωποι συμπεριφέρονται με τέτοιους τρόπους, στην πραγματικότητα προσπαθούν να αντισταθμίσουν κάποια δική τους ανασφάλεια. Παράλληλα, προτείνετέ του δυναμικούς τρόπους αντιμετώπισης της κατάστασης. Συνήθως, τα κακεντρεχή παιδιά επιλέγουν να ταλαιπωρήσουν τους φίλους που αντιλαμβάνονται ως πιο αδύναμους. Ενδέχεται το πρόβλημα να λυθεί απλώς με το να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του την επόμενη φορά που θα χρειαστεί, για παράδειγμα λέγοντας «αυτό που είπες ήταν κακία» και αποχωρώντας για λίγο από την παρέα.
Κάντε του… προξενιό
Είναι αρκετά συνηθισμένο αυτές οι σχέσεις να διαιωνίζονται εξαιτίας του φόβου των παιδιών ότι δεν θα μπορέσουν να δημιουργήσουν άλλες φιλίες. Ο ίδιος φόβος καθιστά πιο δύσκολη και την πιο δυναμική στάση απέναντι στο κακοποιητικό παιδί. Καλώντας σπίτι σας για παιχνίδι έναν άλλο συμμαθητή του, θα το βοηθήσετε να δει ότι υπάρχουν (καλύτερες) εναλλακτικές για συντροφιά.
Παρηγορήστε το μετά τον χωρισμό
Μια παράμετρος που δεν πρέπει να σας ξεφύγει είναι το ότι τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται τις ανθρώπινες σχέσεις όπως εμείς. Αν κάνουν παρέα εδώ και αρκετό καιρό, οι πιθανότητες λένε ότι έχουν διατυπωθεί ήδη πολλά «για πάντα». Εξηγήστε του ότι πολλές φορές οι φιλίες τελειώνουν και ότι αυτό, όσο δύσκολο και αν είναι, εν τέλει λειτουργεί θετικά. Ταυτόχρονα, προετοιμαστείτε για το ότι όταν όντως αποφασίσει να δώσει ένα τέλος, θα περάσει ένα διάστημα πένθους, στο οποίο θα χρειαστεί τη στήριξή σας. Δώστε του χρόνο να επεξεργαστεί τη θλίψη του και μην επιχειρήσετε να μειώσετε τη σημασία των συναισθημάτων του στην προσπάθειά σας να το βοηθήσετε.
Καταστρώστε σχέδια
Μπορεί να μοιάζει ιδανικό, όμως δεν είναι πάντα εφικτό το πρόβλημα να λυθεί με τη μέθοδο του… γόρδιου δεσμού. Για παράδειγμα, είναι αδύνατον να σταματήσει να βλέπει τον φίλο του αν πηγαίνουν στην ίδια τάξη. Σε αυτή την περίπτωση, προτείνετε ηπιότερους τρόπους αντιμετώπισης, που όμως θα εξασφαλίσουν την ηρεμία του παιδιού σας. Μερικές λύσεις είναι να αποφεύγει να μένει μόνο μαζί του ή, αν δεν μπορεί να συμβεί ούτε αυτό, να καταφεύγει σε μια δραστηριότητα που να περιορίζει την επικοινωνία τους, όπως το να κάνει σκοινάκι ή να διαβάζει ένα βιβλίο. Αυτές οι στρατηγικές θα μειώσουν την ένταση που προκύπτει από τη συνύπαρξή τους και δεν αποκλείεται σταδιακά να βελτιώσουν την επικοινωνία τους.