Περίπου έναν χρόνο πριν, στις αρχές του 2015, είχε ξεσπάσει στην Αμερική επιδημία ιλαράς. Το 2014, πάλι στις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα στην Καλιφόρνια, είχε ξεσπάσει μία περιορισμένης έκτασης επιδημία κοκίτη. Οι επιστήμονες απέδωσαν τα κρούσματα στο αντιεμβολιαστικό κίνημα που ήταν και παραμένει ισχυρό στις ΗΠΑ και όχι μόνο. Ο ιός της αμφισβήτησης των εμβολίων και η επανεμφάνιση ξεχασμένων λοιμώξεων είναι η αιτία που ο διάλογος για την αναγκαιότητα του εμβολιασμού, έχει εισχωρήσει στον πυρήνα της πολιτικής που αφορά την προστασία της δημόσιας υγείας.
Ανώνυμες δημοσιεύσεις που καλλιεργούν τον φόβο
«Οι παρενέργειες των εμβολίων είναι σπάνιες και κατά κανόνα ήπιες»: αυτή είναι η πρώτη τοποθέτηση στην «τριλογία» των επιχειρημάτων που αντιτείνει ο παιδίατρος και πρόεδρος της Ενωσης Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων Αττικής, Κώστας Νταλούκας στους γονείς που εκδηλώνουν ανησυχία σχετικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Οπως ο ίδιος διευκρινίζει, ο φόβος τους για τυχόν παρενέργειες πηγάζει από τις ψευδείς, επιστημονικά αβάσιμες και κατά κανόνα ανώνυμες δημοσιεύσεις που ανακυκλώνονται στο Διαδίκτυο. «Επιπλέον, τεκμηριώνω με επιστημονικά δεδομένα ότι μη ακολουθώντας τις συστάσεις εμβολιασμού, μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο τη ζωή του παιδιού τους έναντι σοβαρών ασθενειών – σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και θανατηφόρων.
Παράλληλα, θέτουν σε κίνδυνο άλλους με τους οποίους το παιδί τους μπορεί να έρθει σε επαφή», προσθέτει ο Κώστας Νταλούκας.
Η παγκόσμια ιατρική κοινότητα επισημαίνει άλλωστε σε κάθε ευκαιρία ότι όταν η εμβολιαστική κάλυψη πέσει κατά 10% – ελαττωθεί, δηλαδή κάτω του 90% – αυξάνεται ο κίνδυνος να ξεσπάσουν επιδημίες, οι οποίες δύσκολα μπορούν να ελεγχθούν.
Απόδειξη; Πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε σχετική προειδοποιητική ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία το πρώτο εξάμηνο του 2018 καταγράφηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες περισσότερα από 41.000 κρούσματα ιλαράς – τόσο σε παιδιά όσο και σε ενηλίκους. Το 2016 είχαν νοσήσει μόλις 5.273 ευρωπαίοι πολίτες.
Θύματα της επιτυχίας τους
Ο εφιάλτης μιας ισχυρότερης επιδημίας φαίνεται πάντως ότι έφερε αύξηση εμβολιασμών, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις οι αντιρρήσεις των αμφισβητούντων κάμφθηκαν. Ειδικότερα, το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης έναντι της ιλαράς αυξήθηκε στην Ευρώπη από 88% που ήταν το 2016 σε 90% το 2017, εντούτοις παραμένει το πρόβλημα της μεγάλης ανομοιογένειας μεταξύ διαφορετικών ομάδων πληθυσμού σε τοπικό επίπεδο.
«Μπορούμε να σταματήσουμε αυτή τη θανατηφόρο ασθένεια. Αυτό θα το πετύχουμε εάν όλοι εμβολιάσουν τα παιδιά τους, τον εαυτό τους, τους γονείς τους και, φυσικά, υπενθυμίζουν σε όλους ότι ο εμβολιασμός σώζει ζωές» σημειώνει η διευθύντρια του περιφερειακού γραφείου για την Ευρώπη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας Zsuzsanna Jakab.
Και καθώς όπως σημειώνει ο Κώστας Νταλούκας τα εμβόλια έχουν πέσει θύμα της ίδιας της επιτυχίας τους, καθώς πριν από τη δυναμική επανεμφάνιση της ιλαράς η απειλή μιας πανδημίας είχε σβήσει από τις μνήμες, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα εμβόλια προλαμβάνουν ετησίως 2 – 3 εκατομμύρια θανάτους και αποτρέπουν αναπηρίες σε 750.000 παιδιά.
Η Mayo Clinic δίνει «καθαρές» απαντήσεις σε «δύσκολες» ερωτήσεις
Τα παιδικά εμβόλια προστατεύουν τα παιδιά από ιδιαίτερα επιβλαβείς ή δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες, όπως είναι η διφθερίτιδα, η ιλαρά, η πολιομυελίτιδα και ο κοκίτης. Αν αυτές οι ασθένειες θεωρούνται από τους περισσότερους σπάνιες ή τους είναι ακόμη και άγνωστες, αυτό συμβαίνει γιατί τα εμβόλια κάνουν τη δουλειά τους».
Οι επιστήμονες της Mayo Clinic, που αποτελεί ένα μία από τις πλέον έγκυρες ιατρικές κλινικές ανά τον κόσμο, δίνουν σαφείς απαντήσεις στις συχνότερες ερωτήσεις γονέων, σε μια προσπάθεια να βάλουν τέλος στις επιδημίες που ξεσπούν.
Η φυσική ανοσία είναι καλύτερη από τον εμβολιασμό;
Η φυσική μόλυνση είναι πιθανόν να προσφέρει καλύτερη ανοσία στον οργανισμό, όμως υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι. Για παράδειγμα, η ανεμοβλογιά μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονία. Αντίστοιχα, εάν προσβληθεί κανείς από πολιομυελίτιδα, υπάρχει ο κίνδυνος μόνιμης παράλυσης, ενώ στην περίπτωση της παρωτίτιδας, κώφωση. Επιπλέον, η λοίμωξη από αιμόφιλο της γρίπης (τύπου β) ευθύνεται για μόνιμες βλάβες του εγκεφάλου. Ο εμβολιασμός βοηθά στην πρόληψη των συγκεκριμένων αυτών ασθενειών, προστατεύοντας τον πληθυσμό από τις σοβαρές επιπλοκές τους.
Τα εμβόλια προκαλούν αυτισμό;
Οχι. Παρά τη διένεξη που μαίνεται γύρω από το θέμα, οι ερευνητές δεν έχουν εντοπίσει συσχετισμό ανάμεσα στον αυτισμό και τα παιδικά εμβόλια. Στην πραγματικότητα, η πρώτη έρευνα που πυροδότησε την όλη συζήτηση πριν από χρόνια έχει στο μεταξύ ανακληθεί.
Είναι οι παρενέργειες των εμβολίων επικίνδυνες;
Ολα τα εμβόλια μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες. Συνήθως είναι ήπιες – χαμηλός πυρετός, ευερεθιστότητα και πόνος στο σημείο του εμβολιασμού. Επίσης, μερικά εμβόλια είναι πιθανόν να προκαλέσουν προσωρινό πονοκέφαλο, εξάντληση ή απώλεια όρεξης. Σπανίως το παιδί μπορεί να εκδηλώσει σοβαρή αλλεργική αντίδραση ή νευρολογικές παρενέργειες (κρίση). Παρ’ όλο που αυτές οι σπάνιες παρενέργειες προκαλούν ανησυχία, ο κίνδυνος να ευθύνεται ο εμβολιασμός για σοβαρή βλάβη ή ακόμη και για θάνατο είναι εξαιρετικά μικρός. Αντιστρόφως ανάλογα, τα οφέλη από τον εμβολιασμό είναι πολύ πιο σημαντικά. Σημειώνεται ότι τα παιδιά που έχουν αποδεδειγμένα αλλεργική αντίδραση σε κάποια από τα συστατικά των εμβολίων δεν πρέπει να υποβάλλονται σε εμβολιασμό. Αντίστοιχα, σε μια πιθανή επιπλοκή το παιδί δεν πρέπει να λάβει δεύτερη δόση του ίδιου εμβολίου.
Γιατί τα παιδιά εμβολιάζονται από τόσο μικρή ηλικία;
Οι ασθένειες κατά των οποίων γίνεται ο εμβολιασμός συνήθως εκδηλώνονται σε πολύ μικρή ηλικία, γεγονός που πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο των επιπλοκών. Γι’ αυτό και ο εμβολιασμός σε κάποιες περιπτώσεις αρχίζει λίγο μετά τη γέννηση του μωρού. Εάν κάποιος αναβάλει τον εμβολιασμό τού παιδιού του έως ότου μεγαλώσει, μπορεί να είναι πολύ αργά.
Υπάρχει πρόβλημα εάν γίνεται επιλογή εμβολίων;
Γενικά δεν είναι καλή ιδέα. Η πρακτική αυτή μπορεί να κάνει το παιδί ευάλωτο σε σοβαρές ασθένειες. Και πρέπει να ληφθεί και κάτι ακόμη υπ’ όψιν: για μερικά παιδιά – συμπεριλαμβανομένων και αυτών που δεν εμβολιάζονται για ιατρικούς λόγους – μοναδική προστασία αποτελεί το τείχος ανοσίας που προκύπτει από τον εμβολιασμό των υπολοίπων. Στην περίπτωση που μειωθούν τα ποσοστά εμβολιασμού, θανατηφόρες ασθένειες που έχουν σχεδόν εκριζωθεί μπορεί να επιστρέψουν. Συζητήστε τις όποιες ανησυχίες με τον παιδίατρό σας.