Προκαλούν σοκ τα στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει έγκριτοι Έλληνες λοιμωξιολόγοι, σύμφωνα με τα οποία τα μικρόβια που ενδημούν σε νοσοκομεία εμφανίζονται ανθεκτικά απέναντι σε ποσοστό σχεδόν 100% απέναντι στα όπλα που έχουν στα χέρια τους οι επιστήμονες.
Τα στοιχεία έχουν προκαλέσει έντονο προβληματισμό στην ιατρική κοινότητα. Σοβαρές λοιμώξεις, που προκαλούνται από ορισμένα θανατηφόρα ενδονοσοκομειακά μικρόβια αντιστέκονται στα αντιβιοτικά σε ποσοστά από 68 έως 98%.
Τα παραπάνω ανέφερε μιλώντας σε δημοσιογράφους, η έγκριτη λοιμωξιολόγος κα. Ελένη Γιαμαρέλλου, πρόεδρος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας, καθηγήτρια Παθολογίας και Διευθύντρια της Α’ Παθολογικής – Λοιμωξιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου “Υγεία”.
Σύμφωνα με την κα. Γιαμαρέλλου, εξαιτίας της αλόγιστης από τον άνθρωπο χρήσης και κατάχρησης των αντιβιοτικών, πολύτιμα φάρμακα που ήταν μέχρι σήμερα ισχυρά εργαλεία στα χέρια των γιατρών για την καταπολέμηση των ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων (από κλεμπσιέλλα, ασινετομπάκτερ και ψευδομονάδα) είναι πλέον ανίσχυρα και μάλιστα σε υψηλότατα ποσοστά, που σε κάποιες περιπτώσεις αγγίζουν και το 98%:
Η κα. Γιαμαρέλλου τόνισε χαρακτηριστικά:
“Οι καρβαπενέμες, που ήταν τα πιο πολύτιμα αντιβιοτικά που είχαμε στα χέρια μας για τις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις -την κλεμπσιέλλα, το ασινετομπάκτερ και την ψευδομονάδα, τα τρία βασικά ενδονοσοκομειακά μικρόβια- σήμερα έχουν αντοχή από 68% μέχρι 98%. Είμαστε ευχαριστημένοι που η ψευδομονάδα έχει αντοχή…. μόνο 40%, το οποίο φυσικά είναι πολύ μεγάλο ποσοστό. Αυτά μάλιστα είναι πολύ λοιμογόνα μικρόβια”.
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Λοιμώξεων, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος και Δ/ντης Παθολογικής – Λοιμωξιολογικής Κλινικής του νοσοκομείου “Ιατρικό Κέντρο Αθηνών”, κ. Παναγιώτης Γαργαλιάνος – Κακολύρης, συμπλήρωσε:
“Τα τελευταία χρόνια, όποιος έχει την ατυχία να κάνει ενδονοσοκομειακή λοίμωξη από ασινετομπάκτερ ανθεκτικό, το οποίο έχει ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά στο 98%, τότε εντάξει…κάτι προσπαθούμε να κάνουμε εκμεταλλευόμενοι κάποιες φαρμακολογικές ιδιότητες των αντιβιοτικών, αλλά γενικά είναι μια πάρα πολύ δύσκολη κατάσταση”
Ανίσχυρα και τα αντιβιοτικά των φαρμακείων
Το πρόβλημα, δυστυχώς, όπως ανέφεραν οι επιστήμονες δεν περιορίζεται μόνο στις ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, αλλά και εντός της κοινότητας. Οι αντιβιώσεις για τον πνευμονιόκοκκο είναι αναποτελεσματικές άνω του 60%, “ώστε ο γιατρός να μην μπορεί όταν έχει πραγματικά πνευμονιόκοκκο ο ασθενής του να συνταγογραφήσει αποτελεσματικά φάρμακα, καθώς κατά 50%, κινδυνεύει να αποτύχει η θεραπεία”, ενέφερε η κα. Γιαμαρέλλου και συνέχισε:
“Το κολοβακτηρίδιο που κάνει τις ουρολοιμώξεις, τις κυστίτιδες στις νέες γυναίκες, τι πιο απλό, είναι ανθεκτικό στο amoxil στο 37%. Είναι τρομεροί αυτοί οι αριθμοί. Είναι ανθεκτικό, επίσης, στο bactrimel κατά 25%. Είναι ανθεκτικό στις κινολόνες από 10 μέχρι 25%. Δηλαδή δεν ξέρεις τι να συνταγογραφήσεις σε μια ουρολοίμωξη. Αυτά, λοιπόν τα νούμερα αφορούν στις αντοχές των αντιβιοτικών μέσα στην κοινότητα”.
Ένας στους δέκα θα προσβληθεί
Στα παραπάνω ανησυχητικά έρχονται να προστεθούν και τα αποτελέσματα πρόσφατης πανευρωπαϊκής μελέτης, που περιελάμβανε και τη χώρα μας, η οποία έδειξε ότι 1 στους 10 Έλληνες (ποσοστό 9,6%) νοσηλευόμενους εμφάνισε κατά τη νοσηλεία του λοίμωξη από πολυανθεκτικά μικρόβια. Το απογοητευτικό αυτό στοιχείο ενισχύεται ακόμη περισσότερο και από δημοσίευμα του έγκυρου επιστημονικού περιοδικού Lancet, το οποίο ανέφερε ότι ο αριθμός των θανάτων στην Ελλάδα από πολυανθεκτικά μικρόβια έφτασε τους 1626 για το 2018.
Η μικροβιακή αντοχή αποτελεί σήμερα μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την υγεία παγκοσμίως, καθώς σχετίζεται με 700.000 θανάτους τον χρόνο. Κι όσο οι επιστήμονες δεν έχουν καταφέρει να ανακαλύψουν τη νέα γενιά των αντιβιοτικών που θα νικήσει τους μηχανισμούς άμυνας των μικροβίων, τόσο οι αριθμοί αυτοί χρόνο το χρόνο θα αυξάνονται. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι θάνατοι από ανθεκτικά μικρόβια υπολογίζονται για το 2050, περισσότεροι από 10 εκατομμύρια τον χρόνο παγκοσμίως, δηλαδή περισσότεροι από όσους προκαλεί ο καρκίνος.
Το τέλος των αντιβιοτικών – Δεν έχουν ανακαλυφθεί καινούργια
Η τελευταία προσπάθεια ανακάλυψης νέου πανίσχυρου αντιβιοτικού, πρόσφατα οδηγήθηκε σε αποτυχία, ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Γαργαλιάνος:
“Υπήρχε σε εξέλιξη ελπιδοφόρα μελέτη για νέο αντιβιοτικό κατά του ασινετομπάκτερ, του οποίου η αντοχή απέναντι στα φάρμακα πολύ μεγάλη. Δυστυχώς πρόσφατα, το πολλά υποσχόμενο αυτό φάρμακο, απορρίφθηκε”.
Δεν έχουν βρεθεί ακόμα δραστικά φάρμακα
«Μια καινούργια ομάδα φαρμάκων που να είναι δραστική δεν υπάρχει. Ούτε έχει ανακαλυφθεί, ούτε μπορέσαμε να τη φτιάξουμε. Ακόμη κι αυτό το φάρμακο, που ανέφερε ο κ. Γαργαλιάνος, ήταν τόσο τοξικό στα πειραματόζωα που δεν μπόρεσε να προχωρήσει στον άνθρωπο. Αλλά ακόμα κι αν ανακαλύψουμε μια φανταστική ουσία, μέχρι να τελειώσει η μελέτη για να μπορέσουμε να την εφαρμόσουμε στον άνθρωπο και να πάρει άδεια, θέλουμε 15 χρόνια. Κι η μελέτη υπάρχει περίπτωση να διακοπεί στα 10 χρόνια. Κι αν το δώσουμε και στους Έλληνες γιατρούς θα το αχρηστέψουν σε 3 χρόνια».
Οι ευθύνες των Ελλήνων γιατρών, σύμφωνα με τους ομιλητές, είναι πολύ μεγάλες. Καθώς συνταγογραφούν όλες τις τελευταίες δεκαετίες αφειδώς αντιβιοτικά, εξαιτίας της ανασφάλειας τους για πιθανά λάθη στη διάγνωση. Η απερίσκεπτη κατάχρηση των αντιβιοτικών, όμως, έχει φέρει τους επιστήμονες και τους ασθενείς στο αδιέξοδο που περιγράφεται παραπάνω.
Ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ελέγχου Λοιμώξεων, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος και Δ/ντης του Γ’ Παθολογικού Τμήματος του Γ.Ν. Νίκαιας κ. Θεόδωρος Πέππας, ανέφερε χαρακτηριστικά:
“Κάθε καινούργιο ισχυρότερο φάρμακο που έβγαινε παλιά και δημιουργούσε ελπίδες – όπως ήταν οι κεφαλοσπορίνες τρίτης ή τέταρτης γενιάς, μετά οι κινολόνες κ.α. – οι πρώτοι που το αχρηστεύαμε ήμασταν εμείς οι ίδιοι οι γιατροί. Ακόμη, λοιπόν, και να δημιουργήσουμε ένα νέο φάρμακο – θαύμα, θα πρέπει να διαμορφώσουμε μια νέα κουλούρα και εμείς οι γιατροί, αλλά και ο κόσμος, ώστε να μπορέσουμε να το διαφυλάξουμε”.
Η σημασία του strep test
Οι επιστήμονες τόνισαν τη σημασία της χρήσης από τους γιατρούς της πρωτοβάθμιας περίθαλψης του φθηνού, απλού στη χρήση, αλλά και άμεσου στα αποτελέσματα Strep Test. Πρόκειται, όπως είπαν, για ένα πολύ σημαντικό εργαλείο στα χέρια των παθολόγων που βοηθά στον έλεγχο της κατανάλωσης των αντιβιοτικών. Μέτρο, το οποίο όταν εφαρμόστηκε στη Γαλλία κατάφερε να μειώσει την κατάχρηση των αντιβιοτικών στο 45%.
Το διαγνωστικό Strep Test, το οποίο γίνεται στο ιατρείο με απλή λήψη φαρυγγικού επιχρίσματος και τα αποτελέσματά του βγαίνουν εντός ολίγων λεπτών, μπορεί να ανιχνεύσει και να ταυτοποιήσει άμεσα το μικρόβιο του στρεπτόκοκκου, ώστε να μην χορηγούνται άσκοπα αντιβιοτικά από τους γιατρούς – και κυρίως από τους παιδίατρους – στις απλές ιώσεις και μόνο με την υποψία μικροβιακής λοίμωξης.
Σημαντικό είναι, όμως, να αλλάξουν νοοτροπία και οι ίδιοι οι ασθενείς, όπως τόνισαν με έμφαση οι επιστήμονες. Και ακόμα κι αν οι γιατροί τους χορηγούν αντιβιοτικά, οι ίδιοι να ζητούν strep test, διεκδικώντας πιο σθεναρά το δικαίωμά τους να μη λαμβάνουν άσκοπα θεραπείες.
Η διασπορά των ιώσεων, επεσήμαναν τέλος οι γιατροί, καταπολεμάται με καλό, αλλά πολύ καλό και συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό, ενώ η διασπορά των μικροβίων με συχνές πλύσεις και καθαρισμούς με αντιβακτηριακά προϊοντα.
Τα παραπάνω ενδιαφέροντα στοιχεία αναφέρθηκαν από τους επιστήμονες σε ενημερωτική εκδήλωση της εταιρείας Pfizer, η οποία ανέλαβε την πρωτοβουλία να οργανώσει διαγωνισμό σεναρίου ταινίας μικρού μήκους, με τη συμβολή της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος. Η ταινία θα πραγματεύεται το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής.