Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) είναι ένας ιατρικός δείκτης αξιολόγησης, ο οποίος συσχετίζει το βάρος και το ύψος σας σε μία συνάρτηση, υπολογίζοντας με αυτόν τον τρόπο, αν το βάρος σας είναι υγιές σε σχέση με το ύψος σας. Πρόκειται για μία φόρμουλα που αναπτύχθηκε από τον βέλγο μαθηματικό Adolphe Jacques Quetelet κατά τον 19ο αιώνα προκειμένου να κατηγοριοποιήσει τους ανθρώπους σε λιποβαρείς, κανονικού βάρους, υπέρβαρους και παχύσαρκους.
Παρά την ευρεία χρήση του, ο Δείκτης Μάζας Σώματος δεν είναι ο μοναδικός δείκτης υγείας, όπως είχε τονίσει και ο ίδιος ο εφευρέτης του.
Επομένως, ποιοι άλλοι αριθμοί καθορίζουν το αν βρίσκεστε σε καλό δρόμο;
1) Η αναλογία μέσης-γοφών
Αν ψάχνετε μια πιο αξιόπιστη αλλά εξίσου απλή φόρμουλα, δοκιμάστε αυτό: διαιρέστε την περιφέρεια της μέσης σας με την περιφέρεια των γοφών σας για να βρείτε την αναλογία μέσης-γοφών.
Ακόμη και αν έχετε κανονικό βάρος ή είστε σωματικά δραστήρια, αυτός ο αριθμός μπορεί να σας βοηθήσει να βρείτε τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης καρδιοαγγειακών προβλημάτων ή προβλημάτων που σχετίζονται με τον μεταβολισμό, καθώς το κοιλιακό λίπος επηρεάζει και τα δύο.
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος προκύπτει από το βάρος και το ύψος σας, καθιστώντας δύσκολο τον υπολογισμό του κοιλιακού λίπους. Αυτός ο τύπος λίπους συνδέεται με την εμφάνιση χρόνιων παθήσεων και πολλές έρευνες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η αναλογία μέσης-γοφών μπορεί να εντοπίσει καλύτερα την υπέρταση και το μεταβολικό σύνδρομο, συγκριτικά με τον Δείκτη Μάζας Σώματος.
Πώς θα κάνετε τον υπολογισμό
Με μία μεζούρα μετρήστε τη μέση σας στο ύψος του αφαλού και στη συνέχεια στο πιο φαρδύ σημείο της περιφέρειας των γοφών και διαιρέστε το πρώτο με το δεύτερο. Για παράδειγμα, μια γυναίκα με μέση 70 εκ. και γοφούς 95 εκ. έχει αναλογία μέσης προς γοφούς 0,73. Για τους άνδρες, η φυσιολογική τιμή είναι κάτω από 0,95 και για τις γυναίκες κάτω από 0,80.
2) Ποσοστό λίπους
Όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται το λίπος για να ζήσουν. Οι άνδρες κατά μέσο όρο πρέπει να έχουν 14-24% λίπος, ενώ οι γυναίκες 21-31%. Το ποσοστό λίπους που έχετε εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία, τον σωματότυπό σας, τη σωματική σας δραστηριότητα, αλλά και από κληρονομικούς παράγοντες. Οι γυναίκες λόγω ορμονικών διαφορών και επειδή έχουν τη δυνατότητα τεκνοποίησης έχουν περισσότερο λίπος από αυτό των ανδρών.
Δε χρειάζεται απαραίτητα να είστε υπέρβαρη για να έχετε υψηλό ποσοστό λίπους. Μπορεί να έχετε κανονικό βάρος ή ακόμη και να είστε αδύνατη, αλλά το σώμα σας να έχει πολύ λίπος, πράγμα που θέτει την υγεία σας σε κίνδυνο. Συγκεκριμένα, όταν το λίπος τείνει να συσσωρεύεται στο πάνω μέρος του σώματος, δηλαδή στον θώρακα και στην κοιλιά, επιβαρύνεται η καρδιά σας.
Πώς θα κάνετε τον υπολογισμό
Ορισμένες ζυγαριές (σαν αυτή που μπορεί να έχετε στο σπίτι σας), υπολογίζουν το ποσοστό λίπους, ωστόσο για πιο αξιόπιστα αποτελέσματα, καλό είναι να απευθυνθείτε σε έναν διαπιστευμένο διατροφολόγο.
3) Ποσοστό μυϊκής μάζας
Εκτός από το να διατηρείτε το ποσοστό λίπους σας σε φυσιολογικά χαμηλά επίπεδα, εξίσου σημαντικό είναι να διατηρείτε τη μυϊκή σας μάζα σε φυσιολογικά επίπεδα.
Καθώς μεγαλώνετε, ο οργανισμός σας αρχίζει να χάνει μυϊκή μάζα. Ειδικά οι άνθρωποι που έχουν καθιστική ζωή, τείνουν να χάνουν 3-5% μυϊκή μάζα ανά δεκαετία, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά τη δύναμη και τη λειτουργία του οργανισμού.
Οι αυξομειώσεις του βάρους επιτείνουν το πρόβλημα, αφού όταν παχαίνετε ξανά, αποθηκεύετε περισσότερο λίπος από όσο είχατε αρχικά. Το περιττό λίπος μπορεί να αποτρέψει τη σωστή λειτουργία των αμινοξέων στη σκελετική μυϊκή μάζα, καθώς και να μειώσει τη σύνθεση πρωτεϊνών. Ως αποτέλεσμα, οι μύες σας αποδυναμώνονται.
Αν έχετε την τάση να παίρνετε και να χάνετε βάρος, το φαινόμενο γιο-γιο ή ακορντεόν, είναι σημαντικό να εστιάσετε στην αύξηση της μυϊκής σας μάζας, προτιμώντας τις προπονήσεις ενδυνάμωσης αντί των αερόβιων προπονήσεων.
Πώς θα κάνετε τον υπολογισμό
Η πιο εύκολη και αξιόπιστη μέθοδος είναι η λιπομέτρηση από διαπιστευμένο διατροφολόγο. Με τη βοήθειά του θα είστε σε θέση να χάσετε βάρος, μεγιστοποιώντας την απώλεια λίπους και ελαχιστοποιώντας την απώλεια μυϊκής μάζας. Οι ζυγαριές με λιπομετρητή αποτελούν μια επισφαλή μέθοδο μέτρησης του ποσοστού σωματικού λίπους. Ακόμη και με τις καλύτερες ζυγαριές αυτού του είδους, το περιθώριο σφάλματος είναι της τάξης του 4%, ενώ με τα πιο φτηνά μοντέλα μπορεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερο. Επιπλέον, το αποτέλεσμα της μέτρησης εξαρτάται από το ποσά υγρά έχετε πιει προηγουμένως.