Ολοι κρατούμε με νοσταλγία στη μνήμη μας τα παιδικά μας χρόνια και τις γιορτινές μας αναμνήσεις, εκείνες που ήταν ντυμένες με χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια, πολλά γλυκά και τον Αγιο Βασίλη. Mε την απέραντη προσμονή μας να πάρουμε τα δώρα μας από τον καλοκάγαθο γεράκο που, με τρόπο μαγικό και μυστηριώδη, χωνόταν στα σπίτια μας αθόρυβα και έφερνε όλα όσα ονειρευόμασταν τη χρονιά που πέρασε.
Και τώρα είμαστε εμείς που θα κληθούμε, αργά ή γρήγορα, να απαντήσουμε στο αμήχανο ερώτημα: «Υπάρχει Αγιος Βασίλης»;
Να πούμε στο παιδί την αλήθεια και πότε;
Η πιθανή «αποκάλυψη» της αλήθειας στα παιδιά συνήθως είναι μια αυτόματη διαδικασία που πραγματοποιείται μόνη της μέχρι τα 7-8 έτη ζωής. Τα παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας έχουν έμφυτο τον μηχανισμό της «μαγικής σκέψης», με άλλα λόγια έχουν την εγγενή τάση να πιστεύουν στους μύθους και τα παραμύθια και να ταυτίζονται με τους ήρωες αυτών.
Η σκέψη αυτή υποχωρεί σταδιακά καθώς αναπτύσσεται ένας τρόπος διαχείρισης της πραγματικότητας πιο λογικός. Αυτή είναι ίσως και η πιο κατάλληλη στιγμή να αποκαλύψουμε την αλήθεια, αν αυτό απαιτηθεί.
Αν θεωρούμε, σε αυτή την περίοδο, ότι το παιδί είναι αρκετά μεγάλο και ώριμο να ακούσει την αλήθεια, μπορούμε να την αποκαλύψουμε. Συνήθως, η αποκάλυψη αυτή είναι ανώδυνη και χωρίς συνέπειες.
Ωστόσο, αν το παιδί στεναχωρηθεί, θυμώσει ή απογοητευτεί, δεν είναι καθόλου κακό να συζητήσουμε μαζί του για αυτό. Να πούμε πως δεν μπορούσαμε να αποκαλύψουμε νωρίτερα την αλήθεια, πριν αυτό μας ρωτήσει.
Και ίσως μάλιστα δεν είναι λάθος να τονίσουμε πως τα παραμύθια είναι αληθινά μόνο όσο εμείς πιστεύουμε ότι είναι.
Αν το παιδί σας είναι μικρότερο από 6 ετών και η ιδέα του Αγιου Βασίλη τού φαίνεται θελκτική, αφήστε το να πιστεύει. Δεν χρειάζεται πραγματικά σε αυτήν την ηλικία να το απογοητεύσετε.
Αφήστε το στη μαγεία και το όνειρο χωρίς όμως να συμμετέχετε ενεργά στην ύπαρξή του, άλλωστε το παιδί βαθιά μέσα του γνωρίζει την αλήθεια, απλά δεν την επιλέγει. Παραμείνετε σταθεροί στη θέση σας και επέμβετε μόνο αν σας ζητηθεί.
Αν μείνετε ειλικρινείς, το παιδί όταν συνειδητοποιήσει και θα θέλει να το συζητήσει μαζί σας δεν θα ντραπεί να σας το εκμυστηρευτεί και εσείς δεν θα έχετε προδώσει την εμπιστοσύνη του.
Μετά τα 7-8 όμως προετοιμαστείτε για την κλασική ερώτηση:
«Υπάρχει Αγιος Βασίλης;». Απαντήστε: «Εσύ τι νομίζεις;» και ανάλογα με την απάντηση συνεχίστε τη συζήτηση. Ρωτήστε το παιδί πώς πραγματικά του γεννήθηκε αυτή η απορία, καθώς είναι σημαντικό να καταλάβετε τι είναι αυτό που έχει δημιουργήσει στο παιδί ερωτηματικά.
Θα πρέπει να προετοιμαστείτε να απαντήσετε σε ερωτήσεις τύπου: «Αυτός ο Αγιος Βασίλης προλαβαίνει να πάει σε όλα τα παιδιά του κόσμου;» ή «Πού βάζει όλα αυτά τα δώρα;» ή «Πώς θα έρθει σε εμάς που δεν έχουμε τζάκι;».
Είναι πολύ σημαντικό να βρείτε τη ρίζα της απορίας, για να καταφέρετε να απαντήσετε πιο κατατοπιστικά. Με μια λογική ροή λόγου το παιδί πιθανώς θα αρχίσει να καταλαβαίνει πως υπάρχουν κενά και ασάφειες στον μύθο του Αγιου Βασίλη.
Με ποιον τρόπο να απαντήσουμε
Ασφαλώς και υπάρχει ανώδυνος τρόπος για να πείτε την αλήθεια. Ενα παιδί θέλει να ακούσει αυτό που ήδη υποψιάζεται, αλλά με έναν τρόπο που δεν θα το τραυματίσει ή δεν θα του γκρεμίσει την πίστη στο όνειρο.
Αν λοιπόν έχει έρθει η στιγμή και το παιδί βρίσκεται στην κατάλληλη ηλικία αποκαλύψτε του τι πραγματικά συμβαίνει και αναλύστε του τα πάντα γύρω από τον μύθο. Μιλήστε του για την ιστορία του πραγματικού Αγιου Βασίλη.
Εξηγήστε ότι παρ’ όλο που δεν υπάρχει πια, ο Αγιος Βασίλης υπήρξε πραγματικά κάποτε, μπορεί να έμοιαζε αλλιώς και η ιστορία του να μην έχει σχέση με έλκηθρα και τον Βόρειο Πόλο μα δεν έπαυε να ήταν ένας καλός και συμπονετικός άνθρωπος που φρόντιζε τα παιδιά και όσους είχαν ανάγκη και ότι εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να είναι σύμβολο αγάπης και ανιδιοτέλειας.
Η ιστορία με αυτόν τον τόπο μπορεί να έχει μόνο θετικό πρόσημο καθώς όχι μόνο δεν θα κλονίσει την αγάπη του για τον Αγιο, αλλά μπορείτε να του προτείνετε να γίνει αρωγός αυτής της προσπάθειας.
Ισως έτσι μπορείτε να εισαγάγετε το παιδί σας στο μήνυμα αγάπης. Εξηγήστε του πως το ίδιο το μήνυμα που φέρει ο Αγιος είναι κάτι ανώτερο και από τον ίδιο και μπορεί και το ίδιο το παιδί να το συνεχίσει. Εντάξτε το παιδί στο αληθινό πνεύμα των Χριστουγέννων που περιλαμβάνει ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, αληθινή καλοσύνη και καλές πράξεις.
Ετσι το παιδί μπορεί να γίνει «βοηθός» στο έργο του Αγιου Βασίλη αλλά και ολόκληρης της ανθρωπότητας.
Ευχαριστούμε τον κ. Πέτρο Χασιώτη, Επιμελητή Β’ Παιδοψυχιατρικής – Ψυχοθεραπευτή, Παιδοψυχιατρική Μονάδα ΓΝΕ Θριάσιο