Το µόνο σίγουρο είναι ότι µέχρι το παιδί σας να ενηλικιωθεί θα έχετε να επιδείξετε αρκετά περιστατικά κακής διαχείρισης της συµπεριφοράς ή των αναγκών του. Δεν είστε ροµπότ. Η κούραση της καθηµερινότητας, το άγχος, ακόµη και η ίδια σας η αγάπη για εκείνο, αρκούν και µε το παραπάνω για να µη σας αφήσουν να αντιµετωπίσετε σωστά όλα τα προβλήµατα που προκύπτουν – ακόµη και εκείνα που είναι στο µυαλό σας. Αλλωστε, και τα λάθη µας έχουν αξία. Το πρόβληµα ξεκινά όταν αδυνατούµε να τα εντοπίσουµε. Κάποιες φορές για αυτή την αδυναµία ευθύνεται το γεγονός ότι οι λανθασµένες κινήσεις µας προκύπτουν από την προσπάθειά µας να το κάνουµε όσο το δυνατόν πιο ευτυχισµένο. Αλλοτε πρόκειται για κακές συνήθειες που κληρονοµήσαµε από τους γονείς µας και που έχουν γίνει δεύτερη φύση µας, σε βαθµό που να µη µας περνά καν από το µυαλό η πιθανότητα να τις αµφισβητήσουµε. Αυτά τα διακριτικά µας λάθη, όµως, είναι ικανά να ανατρέψουν πολλή από τη σκληρή δουλειά µας.
Μιλάμε, αλλά δεν ακούμε
Είναι βέβαιο πως τα παιδιά μας έχουν να μάθουν πολλά πράγματα από εμάς – τόσα ώστε να μην είμαστε σίγουροι ότι χωράνε μέσα σε 18 χρόνια. Αλλο τόσο βέβαιο είναι, όμως, ότι και εμείς έχουμε πολλά να μάθουμε από εκείνα. Ιδιαίτερα όσο μεγαλώνουν και αποκτούν όλο και πιο αυτόνομη σκέψη και προσωπικότητα, είναι καίριο να ακούμε και τη δική τους πλευρά. Ετσι τα βοηθάμε να αποκτήσουν το θάρρος της γνώμης τους και να μάθουν να διεκδικούν σεβασμό στις αλληλεπιδράσεις τους.
Σκεφτόμαστε αρνητικά
Το παιδί σας δήλωσε ευθαρσώς στη γιαγιά του ότι το δώρο της «είναι χάλια!». Εσείς, αφού ευχηθήκατε να ανοίξει η γη να σας καταπιεί, βεβαιωθήκατε ότι μεγαλώνετε ένα κακομαθημένο, το οποίο θα συμπεριφέρεται πάντα άσχημα στους γύρω του και θα καταλήξει μόνο του στον κόσμο. Ηρεμήστε. Αν σταματήσετε αυτή την αρνητική αλυσίδα σκέψης και προσπαθήσετε να συνειδητοποιήσετε ότι η αδυναμία του για «λευκά» ψέματα είναι αναπόσπαστο κομμάτι του σταδίου ανάπτυξής του, θα καταφέρετε να έχετε και την ανάλογη αντίδραση.
Χρησιμοποιούμε χαρακτηρισμούς
Μπορεί να μην του λέτε ότι είναι «χαζό», όμως και η χρήση φαινομενικά πιο αθώων φράσεων, όπως το all time classic «μην κάνεις σαν μωρό», έχουν εξίσου βλαβερή επίδραση. Στο συγκεκριμένο παράδειγμα δείχνουμε στο παιδί ότι είναι ανώριμο. Αν το επαναλαμβάνουμε συχνά, σταδιακά θα εσωτερικεύσει αυτή την πεποίθηση και θα την κάνει μέρος της ταυτότητάς του. Το ίδιο ισχύει και για άλλες διατυπώσεις που υπονοούν ότι μια συμπεριφορά είναι αναπόσπαστο κομμάτι του χαρακτήρα του, όπως όταν του λέμε ότι «πάντα» κάνει κάτι ή «ποτέ» δεν κάνει κάτι άλλο. Φροντίστε οι παρατηρήσεις σας να περιορίζονται στο εδώ και στο τώρα.
Τα συγκρίνουμε με άλλα παιδάκια
Ολοι είχαμε μια εξαδέλφη που τα κατάφερνε όλα σε μικρότερη ηλικία από εμάς, ενώ παράλληλα «άκουγε πάντα τη μαμά της». Και πολλοί από εμάς πληροφορηθήκαμε αργότερα ότι, για εκείνη, αυτή η εξαδέλφη… ήμασταν εμείς. Κανένα παιδί δεν γίνεται καλύτερο όταν το συγκρίνουν με κάποιο άλλο. Αντιθέτως, είναι πιθανό να αισθανθεί μειονεκτικά και να παραιτηθεί. Αλλά και η σύγκριση που καταλήγει υπέρ του δεν είναι απαραίτητα καλύτερη. Πάνω από όλα, δεν του επιτρέπει να κατανοήσει ότι ο κάθε άνθρωπος έχει τη δική του, ιδιαίτερη αξία, ενώ παράλληλα το προτρέπει να αντλεί την αυτοπεποίθησή του από τη σύγκριση και τον ανταγωνισμό.
Τα μειώνουμε άθελά μας…
Το γεγονός ότι έκανε ένα λάθος σε δημόσιο χώρο – ακόμη και αν εξαιτίας του εκτέθηκε σε κίνδυνο – δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να «απασφαλίσουμε» στο ίδιο σημείο. Ετσι κι αλλιώς οι φωνές καλό είναι να αποφεύγονται, καθώς, με εξαίρεση την ικανότητά τους να τραβούν την προσοχή του παιδιού και να το σταματούν τη στιγμή που ετοιμάζεται να κάνει κάτι κακό, δεν βοηθούν σε τίποτα απολύτως. Αν όμως συμβούν δημόσια, τα πράγματα γίνονται πολύ χειρότερα. Φανταστείτε πώς θα αισθανόσασταν αν ο διευθυντής σας, η κολλητή σας ή ο σύντροφός σας άρχιζαν να σας φωνάζουν μπροστά σε τρίτους. Υπάρχει κάτι βαθύτατα ταπεινωτικό σε αυτή τη συνθήκη. Αντίστοιχα, όσο μεγάλη αξία και αν έχουν οι παρατηρήσεις μας για τα λάθη του, είναι αναγκαίο να μη γίνονται σε επικριτικό τόνο, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και να το επαινούμε για όλα εκείνα τα πράγματα που κάνει σωστά.
…Ή μειώνουμε τον εαυτό μας
Πόσα λεπτά έχετε να ακούσετε ότι είμαστε το κυριότερο πρότυπο που έχουν τα παιδιά μας; Υπάρχει λόγος που σας το λένε τόσο συχνά. Οσο και αν προσπαθείτε να αναθρέψετε δυνατές προσωπικότητες με αυτοπεποίθηση, αν σας βλέπουν να αμφισβητείτε διαρκώς τον εαυτό σας ή να σχολιάζετε αρνητικά την εμφάνισή σας, είναι πολύ πιθανό να κρατήσουν αυτό και όχι τα όσα τους λέτε.
Είμαστε πολύ χαλαροί…
Ορισμένοι γονείς, προσπαθώντας να αποφύγουν τα λάθη των δικών τους γονιών, κρατούν μια ιδιαιτέρως χαλαρή στάση απέναντι στα παιδιά τους, διεκδικώντας έναν ρόλο «φίλου» στη ζωή τους. Φυσικά πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα παιδιά ως ισότιμα μέλη της οικογένειας. Ομως αυτό που έχουν ανάγκη από εμάς είναι να καλύπτουμε τον ρόλο του γονέα. Οι κανόνες και η καθοδήγηση είναι αναγκαία στοιχεία προκειμένου να αισθανθούν ασφάλεια και σιγουριά και να εξερευνήσουν τον κόσμο άφοβα.
…Ή αντιθέτως υπερβολικά αυστηροί
Η πιο συνηθισμένη αιτία που μας κάνει να επιδεικνύουμε υπερβολική αυστηρότητα είναι η διάθεσή μας να προστατεύσουμε τα παιδιά μας. Ωστόσο, οι καλές μας προθέσεις μεταφράζονται συνήθως σε πολύ δυσάρεστα αποτελέσματα. Πρώτο «θύμα» είναι η σχέση μας μαζί τους, η οποία πλήττεται καθώς σταδιακά μαθαίνουν να μας λένε ψέματα για να αποφύγουν το κατσάδιασμα ή για να καταφέρουν να κάνουν πράγματα που θα τους απαγορεύαμε. Αυτό με τη σειρά του τα εκθέτει σε πολύ πιο πραγματικούς κινδύνους από εκείνους που φοβόμαστε, αφού δεν αισθάνονται ότι μπορούν να απευθυνθούν σε εμάς για βοήθεια. Ταυτόχρονα, η στάση μας προδίδει μια έλλειψη εμπιστοσύνης, η οποία συνήθως προεκτείνεται και σε άλλους τομείς. Για παράδειγμα, οι πολύ αυστηροί γονείς συχνά είναι οι ίδιοι που σπεύδουν να βγάλουν τα παιδιά τους από κάθε δυσκολία που πέφτει στην αντίληψή τους. Ετσι, όμως, δεν μαθαίνουν να παίρνουν τα αναγκαία για την εξέλιξή τους ρίσκα και αργότερα δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τη ζωή ανεξάρτητα.