Υπάρχουν παθήσεις που δεν σκοτώνουν, αλλά καταρρακώνουν την ποιότητα ζωής, γι’ αυτό και έχουν αποκτήσει ξεχωριστό ενδιαφέρον για την έρευνα. Ανάμεσα σε αυτές είναι και οι ημικρανίες. Θεωρείται επίσης ότι παγκοσμίως η ημικρανία είναι η πιο συχνή αιτία που πηγαίνει ο πολίτης σε εξωτερικά ιατρεία και ζητεί βοήθεια. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατέταξε την ημικρανία στις κορυφαίες δέκα αιτίες μακροχρόνιας ανικανότητας για άνδρες και γυναίκες, καθώς προσβάλλει πάνω από 10% του παγκόσμιου πληθυσμού. Παρ’ όλα αυτά παραμένει ανεπαρκώς αναγνωρισμένη και θεραπευόμενη, καθότι πάνω από το 40% των πασχόντων δεν έχουν λάβει διάγνωση.
Τι προκαλεί ημικρανία
Η ημικρανία είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου. Η αιτία και οι παράγοντες πυροδότησής της δεν έχουν κατανοηθεί πλήρως, καθώς καμία ημικρανία δεν είναι ίδια με κάποια άλλη. Ωστόσο, εδώ και αρκετό καιρό θεωρείται ότι το πεπτίδιο που σχετίζεται με το γονίδιο της καλσιτονίνης (CGRP) παίζει ρόλο στους υποκείμενους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς της ημικρανίας. Το CGRP θεωρείται ότι είναι υπεύθυνο για τη μετάδοση των σημάτων του πόνου που σχετίζονται με την ημικρανία. Εχει διαπιστωθεί ότι τα επίπεδα του CGRP αυξάνονται κατά την εμφάνιση των συμπτωμάτων της ημικρανίας και επιστρέφουν στο φυσιολογικό όταν υποχωρεί ο πόνος.
Ποια είναι τα συμπτώματα
Τα συμπτώματα της ημικρανίας συνήθως περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενα επεισόδια μέτριας έως σοβαρής κεφαλαλγίας που στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σφύζουσα, εστιάζει στη μία πλευρά του κεφαλιού και συνοδεύεται με ναυτία, εμετό και ευαισθησία στο φως, στους ήχους και στις οσμές. Ορισμένοι άνθρωποι βιώνουν επίσης διαταραχές της όρασης, της αισθητικότητας και της ομιλίας.
Η κύρια φάση κεφαλαλγίας της ημικρανίας διαρκεί συνήθως 4-72 ώρες. Πριν από αυτή, κάποιοι εμφανίζουν προειδοποιητικές ενδείξεις της ημικρανίας, όπως κόπωση και διαταραχές του ύπνου, ώρες ή ακόμη και ημέρες πριν από τα επεισόδια. Αυτό ονομάζεται «πρόδρομη φάση». Επιπλέον, μπορεί να έχουν παρατεταμένα συμπτώματα της ημικρανίας έπειτα από ένα επεισόδιο, κάτι που αναφέρεται μερικές φορές ως «πονοκέφαλος μέθης». Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν μεταβολές της διάθεσης, ναυτία και κόπωση. Αυτό ονομάζεται «φάση ανάρρωσης».
Ποιοι είναι οι τύποι της
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι ημικρανίας που μπορούν να διαγνωστούν:
- Ημικρανία χωρίς αύρα. Σε αυτή την περίπτωση η κεφαλαλγία συνοδεύεται από ναυτία, εμετό και ευαισθησία στο φως και στους ήχους
- Ημικρανία με αύρα. Σχετίζεται με διαταραχές της όρασης, της αισθητικότητας και της ομιλίας.
Ανάλογα επίσης και με τη συχνότητα των επεισοδίων έχουμε:
- Χρόνια ημικρανία. Πρόκειται για τη μορφή της διαταραχής που προκαλεί τη μεγαλύτερη ανικανότητα. Χαρακτηρίζεται από τουλάχιστον 15 επεισόδια κεφαλαλγίας τον μήνα, από τα οποία οκτώ ή περισσότερα έχουν χαρακτηριστικά της ημικρανίας, για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών.
- Επεισοδιακή ημικρανία. Εδώ εμφανίζονται έως 14 επεισόδια ημικρανίας κάθε μήνα.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εξέταση για την οριστική διάγνωση της ημικρανίας. Η διάγνωση βασίζεται στην αξιολόγηση του ιατρικού ιστορικού του ασθενούς και τον αποκλεισμό άλλων διαταραχών κεφαλαλγίας.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της
Το φορτίο της ημικρανίας είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε όλες τις νευρολογικές διαταραχές. Εχει ως αποτέλεσμα σημαντικό προσωπικό πόνο, μειωμένη ποιότητα ζωής και επιβάρυνση του ατόμου και της κοινωνίας λόγω της απώλειας παραγωγικότητας. Κάθε χρόνο, περίπου 20% των ανδρών και 30% των γυναικών αναφέρουν ότι χάνουν 10% των εργάσιμων ημερών τους λόγω της νόσου.
Μελέτες έχουν δείξει επίσης ότι η ημικρανία επηρεάζει αρνητικά τις οικογενειακές σχέσεις και δραστηριότητες, με αποτέλεσμα π.χ. ακύρωση διακοπών και μειωμένο χρόνο με τους συντρόφους και τα παιδιά. Μάλιστα, 45% των ατόμων ανέφεραν ότι έχασαν κοινωνικές δραστηριότητες και δραστηριότητες αναψυχής λόγω της ημικρανίας.
Με ποιον τρόπο αντιμετωπίζεται
Περίπου τα μισά από τα άτομα που πάσχουν από ημικρανία λαμβάνουν μόνα τους αγωγή με μη συνταγογραφούμενα αναλγητικά. Στην πλειονότητά τους, οι άμεσα διαθέσιμες θεραπείες για την ημικρανία, συνταγογραφούμενες ή μη, έχουν ως στόχο την καταπράυνση των συμπτωμάτων κατά τη διάρκεια της κρίσης/οξείας φάσης όταν έχουν ήδη ξεκινήσει. Σημασία όμως κι εδώ όπως και σε άλλες παθήσεις έχει η πρόληψη. Οι προληπτικές (ή προφυλακτικές) θεραπείες μειώνουν ενδεχομένως τον αριθμό επεισοδίων ημικρανίας κάθε μήνα, ωστόσο μόνο 10% περίπου των ατόμων λαμβάνουν προφυλακτική θεραπεία. Γενικά, οι τρέχουσες προφυλακτικές θεραπείες αναπτύχθηκαν αρχικά για άλλες νόσους, όπως η επιληψία και οι καρδιακές παθήσεις, και σχετίζονται εν γένει με κακή αποτελεσματικότητα και ανεκτικότητα, κάτι που οδηγεί πολλούς ανθρώπους στο να διακόψουν τη θεραπεία. Παραμένει λοιπόν επιτακτική η ανάγκη για νέες προληπτικές θεραπείες της ημικρανίας.
Τι να περιμένουμε
Επιτέλους, τα νέα είναι ευχάριστα. Η ημικρανία είναι η πρώτη συχνή πάθηση που θα αντιμετωπίζεται σε λίγο με μονοκλωνικά αντισώματα, τα οποία έχουν αναπτυχθεί με στόχο την πρόληψή της. Οι θεραπείες αυτές θα χορηγούνται με υποδόρια ένεση, εξασφαλίζοντας έτσι καλύτερη συμμόρφωση των ασθενών. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα μονοκλωνικά αυτά αντισώματα είναι φάρμακα που διαθέτουν εξαιρετικό προφίλ αποτελεσματικότητας και ασφάλειας.