Πιστεύετε ότι δεν έχετε λόγο να ανησυχείτε για την καρδιά σας; Ξέρετε τι να κάνετε για να τη διατηρήσετε δυνατή, πέρα από γυμναστική; Έχει κρυφούς εχθρούς; Δυστυχώς, τα πράγματα που γνωρίζουμε γι’ αυτήν είναι εντυπωσιακά λίγα. Καιρός, λοιπόν, να ασχοληθούμε μαζί της και μέσα από (μικρές!) αλλαγές να της χαρίσουμε υγεία, με έξτρα μπόνους το λαμπερό δέρμα, το καθαρό μυαλό και την ενέργεια.
Μύθοι & αλήθειες για την υγεία της καρδιάς
Είμαι μόλις 20 ετών, δεν έχω λόγο να ανησυχώ για την καρδιά μου
Καταρχήν, καλά κάνετε και δεν ανησυχείτε, αφού το άγχος βλάπτει την καρδιά. Αν και στην ηλικία των 20 ετών οι περισσότεροι δεν έχουν λόγο ανησυχίας, εντούτοις αυτό δεν σημαίνει ότι μια επίσκεψη στον γιατρό για ένα σύντομο τσεκάπ είναι περιττή. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις εξελίσσονται από νωρίς και χρειάζονται χρόνια για να εκδηλωθούν. Μάλιστα, αν ακολουθείτε μια διατροφή στα πρότυπα της φοιτητικής ζωής, δηλαδή κρύα πίτσα το πρωί και σουβλάκια το βράδυ, έχετε έναν λόγο παραπάνω για να ελέγχετε τακτικά την υγεία της καρδιάς σας. Έναν λόγο παραπάνω έχουν επίσης οι νέοι που γυμνάζονται, επειδή καταπονούν περισσότερο το καρδιοαναπνευστικό τους σύστημα.
Αφού είμαι αδύνατος, δεν χρειάζεται να κάνω εξετάσεις
Εντάξει, είναι δεδομένο πια ότι η παχυσαρκία μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Εκτός, όμως, από τα «παχάκια» (το εμφανές λίπος), υπάρχει και το λεγόμενο σπλαχνικό λίπος, που είναι εξίσου επικίνδυνο. Για να το βρείτε, αρκεί να μετρήσετε την περίμετρο της μέσης σας (καλό είναι να μην ξεπερνά τα 95 εκ. για τους άνδρες και τα 85 εκ. για τις γυναίκες). Επίσης, μπορεί να είστε αδύνατοι, αλλά να τρώτε συχνά πρόχειρο φαγητό, καταναλώνοντας έτσι τρανς και κορεσμένα λιπαρά, που αυξάνουν την «κακή» χοληστερίνη.
Δεν έχω οικογενειακό ιστορικό. Οι γονείς μου είναι μια χαρά
Όλοι γνωρίζετε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης καρδιαγγειακών νόσων αυξάνεται όταν ένας από τους γονείς σας -ή και οι δύο- έχει κάποιο καρδιαγγειακό πρόβλημα. Πολλοί γνωρίζετε επίσης ότι στο οικογενειακό ιστορικό περιλαμβάνονται και οι παππούδες. Πόσοι, όμως, ξέρετε ότι επιβαρυντικός παράγοντας είναι και η ύπαρξη αδερφών με καρδιακή πάθηση; Μάλιστα, όσο μικρότερη είναι η ηλικία κατά την οποία έγινε η διάγνωση της νόσου, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος για εσάς.
Τα καρδιακά προβλήματα εντοπίζονται στην καρδιά
Ένας καρδιολογικός έλεγχος δεν χρειάζεται να περιορίζεται στην καρδιά. Από τη στιγμή που το αγγειακό σύστημα είναι ενιαίο, αλλαγές στην κατάσταση των αγγείων και των αρτηριών μπορούν να εντοπιστούν και σε άλλα σημεία, όπως τα μάτια και οι καρωτίδες αρτηρίες (στα πλάγια του λαιμού). Αυτό σημαίνει ότι η βυθοσκόπηση στα μάτια ή ένα υπερηχογράφημα καρωτίδων μπορούν να βοηθήσουν στη διάγνωση καρδιαγγειακών παθήσεων.
Είμαι γυναίκα, άρα έχω γερή καρδιά
Και αυτός είναι ένας ευρύτατα διαδεδομένος μύθος. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα δεν είναι υπόθεση ανδρική, αλλά αποτελούν μεγάλη απειλή και για τις γυναίκες. Μπορεί σε νεαρή ηλικία η γυναικεία καρδιά να προστατεύεται χάρη στα οιστρογόνα, όμως μετά την εμμηνόπαυση η ευεργετική αυτή δράση τους σταδιακά περιορίζεται. Επίσης, το κάπνισμα και η έλλειψη άσκησης επηρεάζουν αρνητικά τη δράση τους, ακόμα και σε νεαρές γυναίκες.
Εχθροί υπεράνω υποψίας
Θόρυβος: Πολλές έρευνες υποστηρίζουν ότι ο θόρυβος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων και καρδιαγγειακών παθήσεων. Επιστήμονες που μελέτησαν τους κατοίκους περιοχών κοντά στο βρετανικό αεροδρόμιο Χίθροου βρήκαν ότι εκείνοι που διέμεναν στις περιοχές με τα υψηλότερα επίπεδα θορύβου κινδύνευαν 10-20% περισσότερο.
Ρύπανση: Ανάλυση 36 επιδημιολογικών μελετών έδειξε ότι η ρύπανση της ατμόσφαιρας παίζει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση καρδιοπαθειών. Συγκεκριμένα, φάνηκε ότι η έκθεση σε ρύπους αυξάνει τον κίνδυνο εμφράγματος κατά 7,4%.
Θυμός: Όταν θυμώνετε, αυξάνεται η έκκριση των ορμονών του στρες, που προκαλούν ταχυκαρδία και σύσπαση των αγγείων. Η καρδιά λειτουργεί σε γρήγορους ρυθμούς, γεγονός που μπορεί να την εξαντλήσει. Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη έρευνα, οι 2 ώρες μετά από ένα ξέσπασμα οργής αποτελούν και το πιο επικίνδυνο διάστημα για την εκδήλωση εμφράγματος.
Μη χάσετε τον έλεγχο
Χοληστερίνη: Ουσία που μαζί με τα λίπη και τα έλαια ανήκει στην οικογένεια των λιποειδών. Είναι απαραίτητη στα κύτταρα του οργανισμού και παίζει σημαντικό ρόλο στον σχηματισμό συγκεκριμένων ορμονών (όπως τα οιστρογόνα, τα ανδρογόνα και οι ορμόνες των επινεφριδίων). Αν και τη λαμβάνουμε έτοιμη μέσω πολλών τροφίμων, το μεγαλύτερο μέρος της παράγεται στο ήπαρ. Όταν περισσεύει, διεισδύει στα τοιχώματα των αρτηριών, δημιουργώντας αθηρωματικές πλάκες, που σταδιακά εμποδίζουν την ομαλή ροή του αίματος.
Τριγλυκερίδια: Πρόκειται για το λίπος που κυκλοφορεί στο αίμα και μεταφέρεται σε διάφορους ιστούς του σώματος, όπου αποθηκεύεται προκειμένου να καλυφθούν οι ενεργειακές ανάγκες του οργανισμού. Κάθε είδος τροφής μετατρέπεται σε τριγλυκερίδια, γι’ αυτό και είναι φυσιολογικό να κυκλοφορούν στο αίμα. Όπως και στην περίπτωση της χοληστερίνης, πρόβλημα εμφανίζεται όταν οι τιμές τους ξεπεράσουν ένα ορισμένο όριο.
Υπέρταση: Έτσι ονομάζεται η αρρύθμιστη πίεση, που είναι πάντα πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Η υπέρταση είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες πρόκλησης στεφανιαίας νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακής και νεφρικής ανεπάρκειας. Έρευνες έχουν δείξει ότι περίπου 1 στους 4 ενηλίκους εμφανίζει υπέρταση.
Στρες: Η επαναλαμβανόμενη έκθεση του οργανισμού στο στρες (χρόνιο στρες) προκαλεί δυσλειτουργία των αγγείων, αυξάνει την αρτηριακή πίεση και την καρδιακή συχνότητα και προδιαθέτει για την εμφάνιση αρρυθμιών. Η παρουσία όλων αυτών των προβλημάτων αυξάνει με τη σειρά της το στρες, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο.
Οι τρεις φύλακες άγγελοι της καρδιάς
Οι φυτικές ίνες παίζουν ευεργετικό ρόλο στη μείωση των επιπέδων της χοληστερίνης.
Το κυριότερο συστατικό του σουσαμιού, οι λιγνάνες, προστατεύουν τον οργανισμό από οξειδωτικούς παράγοντες και μειώνουν την απορρόφηση της χοληστερίνης των τροφίμων, καθώς και την ενδογενή σύνθεσή της.
Μελέτες συνδέουν την κατανάλωση σκόρδου με τη μείωση των επιπέδων των τριγλυκεριδίων και της χοληστερίνης, καθώς και του ρυθμού οξείδωσης της «κακής» LDL χοληστερίνης (διαδικασία που συμβάλλει στη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας).
Τι πρέπει να κάνω;
Οι βασικές καρδιολογικές εξετάσεις είναι το τρίπλεξ καρδιάς, το τεστ κοπώσεως και ο λιπιδαιμικός έλεγχος (χοληστερίνη, σάκχαρο). Καλό είναι να επαναλαμβάνονται κάθε 2 χρόνια, ενώ ανάλογα με τα ευρήματα καθορίζεται αν απαιτούνται επιπλέον εξετάσεις.