Ένα από τα μεγαλύτερα παράδοξα της πανδημίας του κοροναϊού, που συγκλόνισε και συγκλονίζει ολόκληρο τον πλανήτη, αφορά το ζήτημα των εμβολιασμών: Τη στιγμή που όλοι μας περιμένουμε με κομμένη την ανάσα την ημέρα που θα ανακοινωθεί ότι υπάρχει διαθέσιμο αποτελεσματικό εμβόλιο για τον φονικό ιό, φαίνεται ότι ξεχνάμε εκείνα που αποδεδειγμένα μας προστατεύουν από άλλες, εξίσου επικίνδυνες ασθένειες. Και, όπως προειδοποιούν επίσημοι φορείς και ιατρικές ομοσπονδίες, καλώντας παράλληλα σε όσο το δυνατόν πιο άμεση αναπλήρωση των χαμένων εμβολίων, ο κίνδυνος για παράλληλες εξάρσεις άλλων επιδημιών ήταν και παραμένει υπαρκτός.
Επιδημίες στο παρασκήνιο της πανδημίας;
Οι λεγόμενες «παιδικές ασθένειες», όπως η ιλαρά, και άλλες σοβαρές λοιμώδεις νόσοι όπως η μηνιγγίτιδα, σε καμία περίπτωση δεν έχουν πάψει να αποτελούν απειλή. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών, ανησυχητικές επιδημικές εξάρσεις έχουν καταγραφεί και στη χώρα μας, δημιουργώντας ανησυχία για τα εμβολιαστικά κενά στον πληθυσμό. Για παράδειγμα, εξακολουθούν να σημειώνονται στην Ελλάδα κρούσματα μηνιγγίτιδας Β, παρά την ύπαρξη αποτελεσματικού εμβολίου για την πρόληψή της. Και, δυστυχώς, η συγκεκριμένη εξαιρετικά απρόβλεπτη και ραγδαία εξελισσόμενη νόσος αποτελεί σοβαρότατη απειλή, ιδίως για τα παιδιά κάτω των τεσσάρων ετών και για τους εφήβους.
Μια ανησυχητική τάση
Από την αρχή της πανδημίας – και ιδιαίτερα κατά την περίοδο της απαγόρευσης κυκλοφορίας – σημειώθηκε πολύ σημαντική μείωση των εμβολιασμών σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Συγκεκριμένα, στην περίπτωση των βρεφών κάτω των δύο ετών, τα οποία θεωρούνται και ιδιαιτέρως ευάλωτα στην πλειοψηφία των ασθενειών που προλαμβάνονται μέσω του εμβολιασμού, η πτώση κυμάνθηκε περίπου στο 50%, ενώ για τις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες ξεπέρασε το (σοκαριστικό) 70%. Αυτό συνεπάγεται ότι έχει διαμορφωθεί ένα τεράστιο εμβολιαστικό κενό, ικανό να επιτρέψει σε ξεχασμένες ασθένειες να καλπάσουν, δημιουργώντας τοπικές εξάρσεις και απειλώντας την υγεία ή και την ίδια τη ζωή του ανεμβολίαστου πληθυσμού. Λαμβάνοντας υπόψη και τη σταδιακή χαλάρωση των μέτρων – αλλά και το γεγονός ότι οι πολίτες δείχνουν να ξεχνούν σταδιακά την ανάγκη για κοινωνική αποστασιοποίηση – γίνεται σαφές ότι ο κίνδυνος που ελλοχεύει είναι μεγάλος, και πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπισή του.
Ανάγκη για άμεση αναπλήρωση των χαμένων εμβολίων
Σε μια προσπάθεια να συμβάλει στην κάλυψη των εμβολιαστικών κενών, η Εθνική Επιτροπή Εμβολίων προχώρησε σε επικαιροποίηση των συστάσεών της για τη σημασία του έγκαιρου και πλήρους εμβολιασμού. Εκεί, αναφέρεται στην ανάγκη για αναπλήρωση των χαμένων εμβολίων το αργότερο μέχρι τον Σεπτέμβριο, και σίγουρα πριν την έναρξη της περιόδου της εποχικής γρίπης – αλλά και ενός ενδεχόμενου δεύτερου πανδημικού κύματος. Σε αυτό το διάστημα, καλεί σε έγκαιρο και πλήρη εμβολιασμό όλων των ηλικιακών ομάδων με τα προτεινόμενα από το Εθνικό Πρόγραμμα εμβόλια, άμεση συμπλήρωση εκείνων που έχουν ήδη καθυστερήσει, αλλά και εμβολιασμό των εγκύων και των ενηλίκων, ιδίως εκείνων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες.
Επιπλέον, επισημαίνει ότι ο εμβολιασμός κατά τη διάρκεια της πανδημίας είναι ασφαλής, με τον όρο ότι τηρούνται οι απαραίτητοι κανόνες προστασίας (προγραμματισμένα ραντεβού για αποφυγή συνωστισμού στους χώρους αναμονής, ένας μόνο συνοδός, χρήση μάσκας, καλή υγιεινή χεριών), αλλά και ότι ο εμβολιασμός για άλλες ασθένειες δεν αυξάνει την πιθανότητα λοίμωξης από κοροναϊό, ούτε δυσχεραίνει την εξέλιξη της νόσου σε περίπτωση που συμπέσει τυχαία με την περίοδο επώασης του νέου ιού. Επιπλέον, τονίζει ότι ακόμη και σε μια τέτοια περίπτωση, η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των εμβολίων παραμένει ακέραιη.
Έκκληση απευθύνουν οι ειδικοί
Από την πλευρά της, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων, δηλαδή της κατηγορίας των ιατρών που αναλαμβάνει το 80% των παιδιατρικών εμβολιασμών, απεύθυνε επιστολή στον Υφυπουργό Υγείας και τον Γενικό Γραμματέα Δημόσιας Υγείας, ζητώντας τους να αναλάβουν δράση για τη βελτίωση της ανησυχητικής εικόνας που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας κατά τη διάρκεια του lockdown. Μεταξύ άλλων, σημειώνει πως προκειμένου να αντιστραφεί η πτώση της εμβολιαστικής κάλυψης του πληθυσμού, υπάρχει άμεση ανάγκη για ευαισθητοποίηση των ίδιων των πολιτών και καλεί το Υπουργείο Υγείας στη δημιουργία μιας εκστρατείας ενημέρωσης για τη σημασία των εμβολίων στη θωράκιση της δημόσιας υγείας.
Παράθυρο ελπίδας
Στο γεγονός ότι το διάστημα που διανύουμε – και ιδιαιτέρως μέχρι τον Ιούλιο – είναι ιδιαιτέρως ευνοϊκό για την αναπλήρωση των κενών στηρίζουν τις ελπίδες τους οι ειδικοί. Τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα εποχικών λοιμώξεων και ιώσεων που αποτελούν την πιο συνηθισμένη αιτία αναβολής των εμβολιασμών, σε συνδυασμό με το ότι αυτή την περίοδο τα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας επισκέπτονται ούτως ή άλλως τους παιδίατρούς τους για το Ατομικό Δελτίο Μαθητή, συνεπάγεται ότι υπάρχει επαρκές – αν και στενό – περιθώριο για την αντιστροφή της ανησυχητικής εικόνας. Άλλωστε, όπως προειδοποιούν οι ειδικοί, δεδομένων και των αυστηρών μέτρων που λαμβάνουν όλα τα ιατρεία και κέντρα εμβολιασμών, ο φόβος του κοροναϊού δεν θα πρέπει να αποτρέπει τους γονείς από το να εμβολιάζουν τα παιδιά τους απέναντι σε σοβαρές και δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες όπως η ιλαρά ή η μηνιγγίτιδα Β.