Ο ερχομός του παιδιού αποτελεί ίσως την πιο ευτυχισμένη στιγμή στη ζωή ενός ζευγαριού. Η αναμονή πλέον έχει τελειώσει και το νέο μέλος της οικογένειάς σας έχει φθάσει. Μαζί του, όμως, έρχονται και νέες προκλήσεις, που για να τις ξεπεράσετε θα ήταν καλό να συνεργαστείτε, καταβάλλοντας κοινή προσπάθεια. Η προσπάθεια και των δύο είναι εξίσου απαραίτητη για την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, αποδεικνύοντας με τον καλύτερο τρόπο ότι οι μπαμπάδες είναι κάτι πολύ περισσότερο από έναν ακόμη ενήλικο στο σπίτι. Η συμμετοχή των μπαμπάδων είναι απαραίτητη καθώς έχει άμεσο αντίκτυπο στην ευημερία και ψυχική ευεξία των παιδιών.
Η οικογένειά μας αποτελεί την πρώτη βιολογική και κοινωνική μας κοινότητα, όπου μας συνδέουν κοινοί ψυχικοί δεσμοί με τα μέλη της και διαμορφώνει τη συμπεριφορά μας.
Ο θεσμός της οικογένειας είναι ιδιαίτερα σημαντικός, αφού για πρώτη φορά τα παιδιά εκτίθενται μέσω αυτής στις αξίες της κοινωνίας, στους ανδρικούς και τους γυναικείους ρόλους. Προετοιμάζονται, δηλαδή, ώστε να αποδεχθούν μετέπειτα κοινωνικές αλλά και προσωπικές ευθύνες. Παραστατικά, θα μπορούσαμε να φανταστούμε την οικογένεια ως μια ομπρέλα: το ύφασμά της είναι η μητέρα, ενώ ο άξονας που καταλήγει στο χερούλι, που κρατά το παιδί, είναι ο πατέρας. Κρατώντας την, το παιδί προφυλάσσεται από τις κακουχίες και βρίσκει ένα ασφαλές μέρος, ενώ για να λειτουργήσει είναι απαραίτητη η συμβολή και του μπαμπά όπως και της μαμάς.
Στους δύο τρίτος… κι όμως χωρεί
Ο μπαμπάς συχνά περιγράφεται ως το πρόσωπο που έρχεται να διαχωρίσει τη δυναμική δυάδα «παιδί – μητέρα». Ο βιολογικός ρόλος της μητέρας κατά την κύηση και τον θηλασμό δημιουργεί έναν ισχυρό σωματικό και ψυχικό δεσμό ανάμεσα σε εκείνη και στο παιδί. Ο πατέρας διευκολύνει τον αποχωρισμό των δύο και συμβάλλει στην ψυχική ανάπτυξη του παιδιού. Η μονοπροσωπική προσκόλληση, όπως ονομάζεται, εκδηλώνεται μεταξύ πέμπτου και έβδομου μήνα, ενώ μεγαλώνοντας το μωρό διευρύνει τις προσκολλήσεις του, πρώτα σε ένα ακόμη πρόσωπο, με συνηθέστερο εκείνο του μπαμπά. Η περίοδος των προσκολλήσεων θεωρείται απαραίτητο και έμφυτο χαρακτηριστικό στην ανάπτυξη του ατόμου, καθώς αποτελούν τις πρώτες διαπροσωπικές σχέσεις του βρέφους. Εξίσου σημαντικά αναδεικνύονται τα ερεθίσματα που παρέχονται από τους γονείς, καθώς η σταθερή φροντίδα και τα πλούσια και ποικίλα διαπροσωπικά ερεθίσματα θέτουν τις βάσεις για τη σχέση σας με το παιδί.
Από απόμακρος «κουβαλητής»…
Ο ρόλος όπως και η εικόνα του μπαμπά έχουν περάσει από πολλές αλλαγές και εμπεριέχουν πολλά και διαφορετικά στοιχεία συγκριτικά με το παρελθόν. Παλαιότερα, αποτελούσε τον άνθρωπο που παρείχε όλα τα απαραίτητα υλικά αγαθά στην οικογένειά του, της προσέφερε ασφάλεια και κοινωνική αναγνώριση, ενώ αναμενόταν να λειτουργεί ως αυστηρός, δίχως άγχη και ανασφάλειες, καθοδηγητής. Οι ουσιαστικές επαφές με το παιδί περιορίζονταν σε λιγοστές έως και ελάχιστες. Στις μέρες μας το παραδοσιακό αυτό πρότυπο έχει ξεπεραστεί, καθώς έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά όχι μόνο ο τρόπος που αντιλαμβάνεται ο άνδρας τον πατρικό του ρόλο αλλά και ο τρόπος που επιλέγει να τον ασκήσει.
Παράλληλα με αυτήν την αλλαγή, η μητέρα αποκτά ολοένα και πιο δυναμική παρουσία στον εργασιακό τομέα, τον οποίο δεν εγκαταλείπει μετά τον ερχομό ενός παιδιού. Τα στερεότυπα, που ήθελαν τη γυναίκα ως βασική υπεύθυνη για την ανατροφή και διαπαιδαγώγηση των παιδιών, έχουν αλλάξει κι αντικαθίστανται πια από την ενεργητικότητα και την ισότιμη συμμετοχή του πατέρα.
…στοργικός και εκδηλωτικός μπαμπάς
Οι σύγχρονοι άνδρες έχουν απαλλαχθεί από τα αναχρονιστικά στερεότυπα, καθώς αναγνωρίζουν πόσο σημαντική είναι η συμβολή τους στην ανατροφή των παιδιών. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, βλέπουμε τους μπαμπάδες να αφήνονται και να γίνονται περισσότερο εκδηλωτικοί στη σχέση τους με το παιδί, όπως και στη σχέση τους με τη μαμά – σύντροφό τους. Δεν υπάρχει πλέον η ανάγκη του «σκληρού» προσωπείου και δεν μένουν στην απλή κάλυψη των βασικών αναγκών της οικογένειας.
Ο πατέρας σήμερα βρίσκεται δίπλα στο παιδί, καλύπτοντας την ανάγκη του για συναισθηματική ασφάλεια, ενώ δεν ξεχνά να του υπενθυμίζει καθημερινά πόσο το αγαπά και τι σημαίνει για τον ίδιο. Η παρουσία των μπαμπάδων στο σπίτι γίνεται όλο και πιο έντονη, αφού δεν είναι πλέον λίγες οι μαμάδες που χρειάζεται να δουλέψουν πολλές ώρες. Εκείνοι με χαρά δέχονται να μείνουν μαζί με το παιδί, παρέχοντάς του την απαραίτητη φροντίδα και ατελείωτες ώρες παιχνιδιού.
Η συμβολή του μπαμπά ξεκινά από την εγκυμοσύνη
Ο πατέρας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ήδη από τους πρώτους μήνες της εγκυμοσύνης, οπότε καλείται να είναι παρών και υποστηρικτικός στη μέλλουσα μητέρα και σύντροφό του. Η συναισθηματική και πρακτική του υποστήριξη είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς η έγκυος βιώνει πολλά και αντιφατικά συναισθήματα, ενώ μια νέα μαμά ενδέχεται να είναι πολύ αγχωμένη. Μην ξεχνάμε, εξάλλου, ότι αποτελεί μια περίοδο ριζικών αλλαγών, τόσο για τη μαμά και τον μπαμπά όσο και για τη μεταξύ τους σχέση.
Μετά την εγκυμοσύνη, η στοργή και υποστήριξη του πατέρα βοηθά τη νέα μαμά να προσαρμοστεί καλύτερα στα νέα δεδομένα και άρα στον νέο της ρόλο, ενώ και εκείνος δεν παραμένει απλός θεατής στη φροντίδα του νεογέννητου, αλλά σταδιακά αναλαμβάνει να το φροντίζει όλο και περισσότερο. Οταν ταΐζει το μωρό, ενισχύει το συναισθηματικό τους δέσιμο, ενώ κρατώντας το στην αγκαλιά του το βοηθά να χαλαρώσει και να νιώσει άνετα. Ενας ακόμη τρόπος για να ενισχυθεί ο δεσμός τους είναι, μετέπειτα, το μπάνιο ή ακόμα και οι βόλτες με το καροτσάκι.
Ο μπαμπάς ως σύνδεσμος με τον έξω κόσμο
Μόλις το παιδί φθάσει στο τρίτο έτος της ηλικίας του, τότε η επίδραση που ασκείται από τον μπαμπά γίνεται πιο άμεση. Αποτελεί για το παιδί ένα καινούργιο πρόσωπο, που δεν είναι η μαμά, και λειτουργεί ταυτόχρονα ως σύνδεσμος με τον έξω κόσμο αλλά και ως πρότυπο. Κοιτάζοντας και παρατηρώντας τη συμπεριφορά του, το αγόρι μαθαίνει πώς πρέπει να συμπεριφέρεται το ίδιο μελλοντικά ως πατέρας, ενώ το κορίτσι βλέπει για πρώτη φορά την εικόνα ενός άνδρα και πώς συμπεριφέρεται ένας πατέρας.
Η σχέση στη συνέχεια ανάμεσα στο ζευγάρι θέτει τις βάσεις για τη σωστή συμπεριφορά των παιδιών στην κοινωνία αλλά και στα άτομα γύρω τους. Ο μπαμπάς από την ηλικία αυτή και έπειτα συμμετέχει πιο ενεργά στο παιχνίδι με το παιδί, θέτοντας κανόνες που επηρεάζουν αρχικά τη συμπεριφορά του και συμβάλλουν σε βάθος χρόνου στην ηθική του ανάπτυξη. Αντιμετωπίζοντας θετικά τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του παιδιού, από τη νηπιακή ακόμα ηλικία, συμβάλλει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στην αρμονική του ανάπτυξη. Μετέπειτα, στην εφηβεία, πολλά είναι τα παιδιά που εξακολουθούν να αποζητούν την αποδοχή των γονιών τους, με αποτέλεσμα συχνά να στρέφονται στον πατέρα για καθοδήγηση και συμβουλή. Ακόμα και ως ενήλικοι, υπάρχουν στιγμές που θα αναζητήσουμε τις συμβουλές τους, τόσο του μπαμπά όσο και της μαμάς, γιατί εκείνοι ενδεχομένως να δουν κάτι που οι υπόλοιποι δεν βλέπουν.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν πως η άνευ όρων μητρική αγάπη είναι απαραίτητη για το παιδί, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι μπορεί να αντικαταστήσει την άνευ όρων και στοργική αγάπη του πατέρα.