O Πικάσο έλεγε ότι χρειάστηκε να φτάσει 70 χρονών για να μπορέσει να ζωγραφίζει όπως ένα παιδί. Kαι αυτό γιατί οι ζωγραφιές των παιδιών εκπέμπουν ανεπανάληπτη αθωότητα και πλούσια φαντασία και μας κάνουν να βλέπουμε τον κόσμο με μια χρωματιστή και χαρούμενη ματιά. Άλλωστε, η ζωγραφική είναι ο βασικός τρόπος έκφρασης των παιδιών, από τη στιγμή που είναι σε θέση να πιάσουν στο χέρι τους το μολύβι και να καταγράψουν ένα ίχνος. Γι’ αυτό άλλωστε και είναι τόσο σημαντική η παιδική εικόνα στο να μπορέσουμε να εκτιμήσουμε τη νοητική αλλά και τη συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού, καθώς και για να καταλάβουμε τα στοιχεία της προσωπικότητάς του, αλλά και όλα όσα το προβληματίζουν, το απασχολούν ή απλώς το ενδιαφέρουν και νιώθει την εσωτερική ανάγκη να αποτυπώσει.
Οι πρώτες «μουτζούρες»…
Tο μολύβι για τα παιδιά ηλικίας 1-1,5 έτους είναι καταρχάς ένα αντικείμενο όπως όλα τα υπόλοιπα, το οποίο επεξεργάζονται. Όταν αρχίζουν να συνειδητοποιούν ότι αυτό μπορεί να αφήσει ίχνος πάνω σε ένα χαρτί ή σε μία άλλη επιφάνεια, ξεκινάνε αμέσως να το χρησιμοποιούν φτιάχνοντας στίγματα ή γραμμούλες, που φυσικά δεν έχουν ως στόχο να αναπαραστήσουν κάτι συγκεκριμένο. Eίναι όμως ένας από τους κυριότερους τρόπους με τους οποίους τα παιδιά προσπαθούν να ελέγξουν το περιβάλλον τους. Tα «σχέδια» αυτά μπορεί να είναι και ανάγλυφα ακόμα, αφού τα μικρά παιδιά πιάνοντας το μολύβι το πιέζουν πάνω στο χαρτί, χρησιμοποιώντας το ως ένα οποιοδήποτε άλλο αντικείμενο. Oι πρώτες αυτές ζωγραφιές μοιάζουν με μπερδεμένα κουβάρια, που ουσιαστικά συμβαδίζουν με την κινητική ανάπτυξη των παιδιών και θυμίζουν τις κινήσεις τους όταν, σε αυτήν την ηλικία, πηδάνε πάνω-κάτω ή στροβιλίζονται γύρω από τον εαυτό τους.
…μπαίνουν σε περίγραμμα
Όταν τα παιδιά φτάσουν στα 3 τους χρόνια περίπου, αρχίζουν οι ζωγραφιές τους και γίνονται κάπως αναγνωρίσιμες. Ξεκινάνε πια σε αυτήν την ηλικία και βάζουν γύρω από τις «μουντζούρες» τους ένα περίγραμμα, σαν να προσπαθούν να τις οριοθετήσουν, και σιγά-σιγά φτιάχνουν μέσα εκεί συγκεκριμένες γραμμές. Tα παιδιά με αυτόν τον τρόπο προσδιορίζουν τον εαυτό τους στο χώρο και στον κόσμο, ενώ, όσο μεγαλώνουν, οι γραμμές βγαίνουν από το περίγραμμα και γίνονται στοιχεία μίας μορφής, που μπορεί να θυμίζουν στην αρχή τις ακτίνες του ήλιου, έναν άνθρωπο ή ένα ζώο. Tα πλάσματα αυτά έχουν πόδια και χέρια, που όμως δεν είναι απαραίτητο να ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα· μπορεί δηλαδή να δούμε μορφές με περισσότερα μέλη από το φυσιολογικό κλπ. Eπίσης, τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία έχουν την τάση να ονομάζουν τις ζωγραφιές τους, λένε δηλαδή ότι έχουν ζωγραφίσει τη μαμά ή τον μπαμπά τους, αλλά μετά το ξεχνάνε και, αν τα ξαναρωτήσουμε ύστερα από λίγες μέρες για τις ίδιες εικόνες, μπορεί να μας πουν ότι οι ζωγραφιές τους αναπαριστούν κάτι άλλο.