Σε αυτήν την πανδημία πολλοί άνθρωποι ελπίζουν στη σωτήρια ανοσία, είτε αφού περάσουν τη λοίμωξη ή όταν βρεθεί το εμβόλιο. Και νομίζουν ότι και τα δύο θωρακίζουν τον αμυντικό τους σύστημα κατά του κορωνοϊού, προστατεύοντάς τους από μία ενδεχόμενη μελλοντική λοίμωξη.
Στο μεταξύ υπάρχουν πολλές μελέτες που οδηγούν σε διαφορετικά συμπεράσματα. Μπορεί δηλαδή κάποιος να εμφανίσει λίγα συμπτώματα ή κανένα, αλλά λίγο μετά την αποθεραπεία να μην ανιχνεύονται αντισώματα του νέου ιού στο αίμα του. Ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο τι ακριβώς σημαίνει το να μην ανιχνεύονται αντισώματα, ωστόσο σύμφωνα με παρατηρήσεις, εγείρονται αμφιβολίες για τη σημασία των τεστ αντισωμάτων, που συνδέονται με τα λεγόμενα «διαβατήρια ανοσίας».
Πόσο χρήσιμα είναι τα μαζικά τεστ αντισωμάτων;
Αλλά ακόμη και για την παρασκευή του νέου εμβολίου η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κατανόηση του παράγοντα «ανοσία» είναι θεμελιώδους σημασίας. Το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου παράγει τα λεγόμενα κατασταλτικά λεμφοκύτταρα Τ, που παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της νόσου. Ορισμένα από αυτά ενεργοποιούν τα Β-λεμφοκύτταρα, που στην επιφάνειά τους φέρουν μόρια IgM και IgD.
Από αυτά σχηματίζονται τα αντισώματα, τα οποία μπορούν να θέσουν ορισμένα χαρακτηριστικά του ιού εκτός δράσης. Με μια πρώτη ματιά η παρουσία ειδικών αντισωμάτων αποτελεί ασφαλή ένδειξη ότι ο ανθρώπινος οργανισμός πέρασε πρόσφατα κάποια λοίμωξη. Ωστόσο μελέτη του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης δεν εντόπισε τέτοια αντισώματα σε ασυμπτωματικούς ασθενείς Covid-19, ή σε όσους εμφάνισαν λίγα συμπτώματα. Η μελέτη παρόλα αυτά είναι ακόμη σε φάση preprint, δηλαδή δεν έχει αξιολογηθεί ούτε από ειδικούς, ούτε έχει δημοσιευτεί σε επιστημονικό περιοδικό.
Μια άλλη ανάλογη μελέτη που δημοσιεύτηκε στην ίδια φάση από την Υπηρεσία Υγείας του Λίμπεκ δεν ανίχνευσε κανένα αντίσωμα σε ένα 30% σε σύνολο110 ανθρώπων που νόσησαν, αλλά εμφάνισαν ήπια συμπτώματα. Στο ιατρικό περιοδικό «Nature Medicine» ερευνητές από την Κίνα αναφέρουν ότι σε ασυμπτωματικούς οι τιμές αντισωμάτων στο αίμα πέφτουν σημαντικά μετά από λίγο καιρό.
Τέτοιες μελέτες δημιουργούν αμφιβολίες για τη χρησιμότητα μαζικών τεστ αντισωμάτων, που θα μπορούσαν θεωρητικά να δώσουν εικόνα για το πόσοι μολύνθηκαν από τον κορωνοϊό. Τον ίδιο σκεπτικισμό μοιράζεται και ο Τόμας Γιάκομπς από το Ινστιτούτο Τροπικής Ιατρικής Μπέρνχαρντ Νοχτ γύρω από το ενδεχόμενο καθιέρωσης ενός διαβατηρίου ανοσίας για όσους πέρασαν κορωνοϊό. Επιστημονικά δεν είναι καθόλου επιβεβαιωμένο ότι η παρουσία αντισωμάτων προστατεύει από μία νέα λοίμωξη.
«Η ανοσία διαρκεί ορισμένους μήνες»
«Σε γενικές γραμμές δεν ξέρουμε λεπτομέρειες για το πώς τα αντισώματα προστατεύουν» τονίζει ο ανοσιολόγος. Μελέτες φαίνεται να το επιβεβαιώνουν, αλλά άγνωστο παραμένει σε ποιο βαθμό. Ο Κλάους Τσίχουτεκ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Πάουλ Έρλιχ, τονίζει ότι πρέπει να αντιμετωπίσει κανείς με διαφοροποιημένο τρόπο τα αντισώματα. «Τα αντισώματα έχουν διάφορες ιδιότητες και δεν εμποδίζουν όλα τις λοιμώξεις. Σημασία έχει να βρούμε αδιάσειστα στοιχεία και να προσανατολιστούμε στην πραγματικότητα του εάν όντως τα αντισώματα προστατεύουν» υποστηρίζει.
Το ίδιο λίγο αιφνιδιάζουν τον Γιάκομπς αποτελέσματα που σε ασυμπτωματικούς ασθενείς δεν επιβεβαιώνουν την ύπαρξη αντισωμάτων. «Λίγοι ιοί στον λαιμό ή στον φάρυγγα πιθανώς δεν αρκούν για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα». Και οι μελέτες δεν έχουν τελειωμό. Μελέτη σε άλλους κορωνοϊού του Ινστιτούτου Ανοσολογίας Γιόλλα στην Καλιφόρνια που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Νature» οδηγεί στο συμπέρασμα ότι σε περίπτωση νέας λοίμωξης η ανοσία διαρκεί μόνο μερικούς μήνες.
Άγνωστο παραμένει ποιο τμήμα των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος είναι σημαντικό για την προστασία του ανθρώπινου οργανισμού. «Εκτός από τα αντισώματα που παράγουν τα Β-λεμφοκύτταρα, τα Τ-λεμφοκύτταρα μπορούν κι αυτά να επιδράσουν κατασταλτικά στον ιό» υποστηρίζει ο Τόμας Γιάκομπς. Ποιος μηχανισμός είναι πιο αποτελεσματικός, είναι κεντρικής σημασίας για την ανάπτυξη καινούργιου εμβολίου.
Υπάρχει και το αντίθετο. Να διαγνωστούν αντισώματα στο αίμα χωρίς ο ασθενής να έχει νοσήσει από τον Sars-Covid-2. Ίσως να έχει έλθει σε επαφή με τους λεγόμενους Common-Cold-Coronavirus, δηλαδή με αυτούς που προκαλούν το απλό κρυολόγημα. «Έτσι εξηγείται, γιατί ορισμένες λοιμώξεις αναπτύσσουν άλλα συμπτώματα και άλλη δυναμική» υποθέτει ο Γιάκομπς.
Αλίς Λάντσκε/dpa
Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου