Με τον πλανήτη να λυγίζει υπό το βάρος της πανδημίας, οι ελπίδες των περισσότερων έχουν στραφεί στην ανάπτυξη αποτελεσματικού εμβολίου για τον κοροναϊό.
Όμως στις ΗΠΑ, όπου τουλάχιστον 4,6 εκατ. άτομα έχουν μολυνθεί από τον ιό και 155.000 έχουν πεθάνει, η υπόσχεση του εμβολίου βρίσκει εμπόδια σε μια επιδημία που προηγείται κατά πολύ του κοροναϊού: εκείνη της παχυσαρκίας.
Οι επιστήμονες γνωρίζουν από καιρό ότι εμβόλια που έχουν αναπτυχθεί για την προστασία του κοινού από τη γρίπη, την ηπατίτιδα Β, τον τέτανο και τη λύσσα ενίοτε είναι λιγότερο αποτελεσματικά στους παχύσαρκους ενήλικες σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, γεγονός που τους καθιστά περισσότερο ευάλωτους στις λοιμώξεις και τις ασθένειες. Δεν έχουμε λόγους να πιστεύουμε, λένε οι επιστήμονες, ότι ο ρόλος της θα είναι διαφορετικός στην περίπτωση του συγκεκριμένου εμβολίου.
«Θα έχουμε ένα εμβόλιο κοροναϊού του χρόνου σχεδιασμένο ειδικά για τους παχύσαρκους; Δεν υπάρχει περίπτωση», λέει ο Ραζ Σαίχ, αναπληρωτής καθηγητής διατροφολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνα – Τσάπελ Χιλ.
«Θα λειτουργεί και για τους παχύσαρκους; Προβλέπουμε πως όχι».
Περισσότεροι από 107 εκατ. Αμερικανοί ενήλικες είναι παχύσαρκοι, και η επιστροφή τους στην κανονικότητα μπορεί να μην είναι εφικτή αν το εμβόλιο για τον κοροναϊό αποτύχει να τους προσφέρει επαρκή ανοσία.
Ήδη από την πρώτη εμφάνιση της πανδημίας στην Κίνα, έρευνα είχε δείξει ότι η φονική ασθένεια έτεινε να πλήττει εντονότερα τα παχύσαρκα άτομα.
Καθώς οι ΜΕΘ στις ΗΠΑ άρχισαν να γεμίζουν, τα ομοσπονδιακά Κέντρα για την Πρόληψη και τον Έλεγχο Ασθενειών προειδοποιούσαν ότι τα άτομα με δείκτης μάζας σώματος άνω του 40 – δηλαδή εκείνοι που ήταν υπέρβαροι κατά περισσότερα από 45 κιλά – ανήκουν στις ομάδες που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών του κοροναϊού. Περίπου το 9% των ενήλικων Αμερικανών ανήκουν σε αυτή την κατηγορία.
Σταδιακά, καθώς οι νοσηλείες αυξάνονταν και γινόταν σαφέστερο το ποιες κατηγορίες πολιτών υπέφεραν περισσότερο, η προειδοποίηση των αρχών επεκτάθηκε και σε εκείνους που είχαν δείκτη μάζας σώματος που ξεπερνούσε το 30. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει το 42,4% των Αμερικανών ενηλίκων.
Παχυσαρκία και ανοσοποιητικό
Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες που ανήκουν στο νέο κλάδο της ανοσολογίας του μεταβολισμού διαπιστώνουν ότι η παχυσαρκία δημιουργεί εμπόδια στην ανοσοανταπόκριση του σώματος, θέτοντας τους παχύσαρκους σε υψηλότερο κίνδυνο λοίμωξης από παθογόνα όπως η γρίπη και ο νέος κοροναϊός.
Στην περίπτωση της γρίπης, η παχυσαρκία φαίνεται ότι δημιουργεί εμπόδια και στη δράση του εμβολίου. Το ερώτημα είναι το κατά πόσον ισχύει το ίδιο και για τον κοροναϊό.
Ένα υγιές ανοσοποιητικό σύστημα αυξάνει και μειώνει τις φλεγμονές βάσει των αναγκών του οργανισμού, επιστρατεύοντας τα λευκά αιμοσφαίρια και τις πρωτεΐνες για να καταπολεμήσουν τις λοιμώξεις. Τα εμβόλια εκμεταλλεύονται αυτή την φλεγμονώδη απόκριση. Όμως οι αιματολογικές εξετάσεις δείχνουν ότι τα παχύσαρκα άτομα και τα άτομα με σχετιζόμενους παράγοντες κινδύνου του μεταβολισμού, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και τα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, βιώνουν μια κατάσταση χρόνιας ήπιας φλεγμονής.
Πώς επιδρά;
Ο λιπώδης ιστός στην κοιλιά, το ήπαρ και άλλα όργανα, δεν είναι αδρανής. Περιέχει εξειδικευμένα κύτταρα που εκλύουν συστατικά, όπως η ορμόνη λεπτίνη, τα οποία οι επιστήμονες υποπτεύονται ότι προκαλούν αυτή την κατάσταση χρόνιας φλεγμονής. Αν και οι ακριβείς βιολογικοί μηχανισμοί βρίσκονται ακόμη υπό έρευνα, η χρόνια φλεγμονή φαίνεται πως παρεμβαίνει στην ανοσολογική απόκριση που προκαλούν τα εμβόλια. Ως αποτέλεσμα, είναι πιθανό τα παχύσαρκα άτομα να μολυνθούν από κάποιο παθογόνο ακόμη και μετά τον εμβολιασμό τους για αυτό.
Οι πρώτες ενδείξεις για αυτό το πρόβλημα παρατηρήθηκαν το 1985, όταν οι παχύσαρκοι υγειονομικοί υπάλληλοι που εμβολιάστηκαν για την ηπατίτιδα Β φάνηκε πως είχαν σημαντική μείωση της ανοσίας τους απέναντι στην ασθένεια 11 μήνες αργότερα. Κάτι αντίστοιχο δεν παρατηρήθηκε στους υπόλοιπους εργαζόμενους. Το εύρημα επαναλήφθηκε σε άλλη έρευνα, στο πλαίσιο της οποίας χρησιμοποιήθηκαν μακρύτερες βελόνες για να εξασφαλιστεί ότι το εμβόλιο έφτανε στον μυϊκό ιστό και όχι στο λίπος.
Αντίστοιχα προβλήματα παρατηρήθηκαν και με το εμβόλιο της ηπατίτιδας Α, ενώ μείωση της προστασίας μέσω αντισωμάτων σημειώθηκε και στα εμβόλια τετάνου και λύσσας στα παχύσαρκα άτομα.
Μειωμένη αποτελεσματικότητα των εμβολίων έχει παρατηρηθεί και στα ηλικιωμένα άτομα. Αυτός είναι και ο λόγος που τα εμβόλια γρίπης για τους άνω των 65 ετών είναι ενισχυμένα με περισσότερα αντιγόνα.
Η μειωμένη αποτελεσματικότητα στους παχύσαρκους ενήλικες και παιδιά, όμως, έχει αγνοηθεί σε μεγάλο βαθμό.
Έρευνα του 2017 που δημοσιεύθηκε στο International Journal of Obesity έδειξε ότι οι παχύσαρκοι ενήλικες είχαν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν γρίπη ή αντίστοιχη ασθένεια μετά τον εμβολιασμό τους, σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Το παράξενο είναι ότι η έρευνα ανακάλυψε ότι αυτό συνέβαινε παρά το γεγονός ότι τα συγκεκριμένα άτομα ανέπτυσσαν αντισώματα σε επαρκή θεωρητικά επίπεδα μετά τον εμβολιασμό τους.
Μια υπόθεση των επιστημόνων είναι ότι η παχυσαρκία ίσως οδηγεί σε μεταβολική απορύθμιση των Τ λευκοκυττάρων.
Ιστορικά, οι άνθρωποι με υψηλό δείκτη μάζας σώματος συχνά αποκλείονταν από τις δοκιμές φαρμάκων γιατί έτειναν να έχουν συνδεόμενα χρόνια προβλήματα υγείας που περιέπλεκαν τα αποτελέσματα. Όμως οι κλινικές δοκιμές για τον κοροναϊό συμπεριλαμβάνουν παχύσαρκα άτομα, γεγονός που αυξάνει τις ελπίδες για ένα εμβόλιο που να τους καλύπτει.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν αποδειχθεί ότι η παχυσαρκία μειώνει την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, είναι καλύτερο τα παχύσαρκα άτομα να εμβολιαστούν παρά να το αποφύγουν, αφού είναι πιθανό να βελτιώνει την εξέλιξη της ασθένειας, σε περίπτωση που μολυνθούν από αυτή.
Πηγή: www.cnn.com