Φαινομενικά ακούμε πάντα τα παιδιά μας. Ακούμε την ιστορία που μας λένε για τον αγαπημένο τους παιδικό ήρωα και ακούμε επίσης την ιστορία που δεν μας λένε για το τι τα ενοχλεί στο σχολείο – αυτό δηλαδή που μπορούμε να “ακούσουμε” στον τρόπο που μας κοιτούν μετά από ένα τεστ στα μαθηματικά. Ως γονείς, καλούμαστε συνεχώς, και με ένα εκατομμύριο διαφορετικούς τρόπους, να εμφανιστούμε και να βοηθήσουμε. Ξεκινά όταν τα παιδιά μας είναι ακόμη μωρά, δεν τελειώνει ποτέ και έχει πολλή σημασία.
Η καλή ακρόαση είναι ένας τρόπος να δείξουμε την ενσυναίσθησή μας. Επιτρέπει στα παιδιά να γνωρίζουν ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά τους έχουν σημασία και ότι είναι κατανοητά και αποδεκτά. Αλλά η πραγματική ακρόαση απαιτεί σκληρή δουλειά, οπότε θεωρήστε το ως επένδυση: θα ενισχύσετε την αυτοεκτίμηση των παιδιών σας και όταν τα παιδιά σας καταλαβαίνουν ότι τους δίνετε προσοχή, είναι πιο πιθανό να σας εμπιστευτούν όταν θα έχει περισσότερο σημασία.
Επιπλέον, ενώ προσπαθείτε να τα ακούσετε ενεργά, προσπαθήστε να κατανοήσετε πίσω από τα λόγα τους και απαντήστε σκεπτικά. Θα δείξετε επίσης στα παιδιά σας πώς να γίνουν οι ίδιοι καλοί ακροατές — πράγμα το οποίο είναι μια από τις πιο σημαντικές δεξιότητες που θα μάθουν ποτέ.
Ορίστε, λοιπόν, τι μπορείτε να κάνετε ώστε να ακούτε καλύτερα το παιδί σας.
*Προετοιμαστείτε να ακούσετε
Εάν το παιδί σας σάς λέει κάτι, σταματήστε αυτό που κάνετε αν μπορείτε. Κλείστε, για παράδειγμα, τον υπολογιστή και στρέψτε την προσοχή σας στο παιδί. Καλό θα ήταν μάλιστα να καθίσετε ώστε το πρόσωπό σας να είναι στην ίδια ευθεία με το πρόσωπο του παιδιού. Έτσι, θα δείξετε στο παιδί ότι έχετε χρόνο για αυτό και ότι είναι σημαντικό για εσάς.
*Εστιάστε σε όσα ακούτε
Ακόμη κι αν κάποια στιγμή αφεθείτε, μπορείτε να ζητήσετε από το παιδί να σας πει ξανά την τελευταία του πρόταση. Όταν το παιδί σάς λέει μια ιστορία, δεν χρειάζεται πάντα να σχεδιάζετε αμέσως την απάντησή σας ή να μπαίνετε σε λειτουργία επίλυσης προβλημάτων. Μερικές φορές αρκεί απλώς να ακούτε προσεκτικά αυτό που θέλει να μοιραστεί μαζί σας.
*Κάντε καλές ερωτήσεις
Ωστόσο, η ουσία της ενεργής ακρόασης δεν είναι απαραίτητα η σιωπή. Όταν υποβάλλετε ερωτήσεις, διαπιστώστε σε τι είδους σχόλια ελπίζει το παιδί σας. Το θεμελιώδες ερώτημα που πρέπει να θέσετε όταν το παιδί αισθάνεται αναστατωμένο είναι: «Θέλεις τη βοήθειά μου ή απλά θες να το βγάλεις από μέσα σου;» (Σε ένα μικρό παιδί, μπορείτε να πείτε, «Θέλεις τη βοήθειά μου ή θέλεις απλώς να εκφράσεις τα συναισθήματά σου;») Επίσης σημαντικό είναι να βεβαιωθείτε ότι καταλαβαίνετε τι ακριβώς λέει το παιδί και να διευκρινίσετε τυχόν “θολά” σημεία.
Οι καλοί ακροατές κάνουν καλές ερωτήσεις. Αλλά δεν πρέπει να είναι ερωτήσεις που καλύπτουν την προσπάθειά σας να συμβουλεύσετε, να πείσετε ή να διορθώσετε το άλλο άτομο. Φροντίστε, λοιπόν, να κάνετε ειλικρινείς ερωτήσεις.
*Επαναλάβετε αυτό που ακούτε
Αυτό είναι επίσης γνωστό ως ενεργή ή ανακλαστική ακρόαση. Μπορεί να έχει τη μορφή σύντομων παρεμβολών (π.χ. «Τι διασκεδαστικό!) ή μια μεγαλύτερη περίληψη (“Δεν κάθισε κοντά σου, παρόλο που σου ζήτησε να της κρατήσεις μια θέση. Αυτό πρέπει να σε πλήγωσε”). Για να βεβαιωθείτε ότι έχετε ακούσει αυτό που πιστεύετε ότι ακούσατε, είναι χρήσιμο να χρησιμοποιήσετε έναν ελαφρώς επιφυλακτικό τόνο: «Νομίζω ότι σε άκουσα να λες αυτό. Κατάλαβα σωστά; ”
Με τα μικρά παιδιά, η ανακλαστική ακρόαση είναι τόσο απλή όσο η αναγνώριση του συναισθήματός τους: “Είσαι πραγματικά νευριασμένη!” ή “Είσαι τόσο λυπημένη!”. Όταν ονομάζουμε με ακρίβεια και έμφαση αυτό που αισθάνεται κάποιος, τον βοηθάμε να ηρεμήσει.
*Συντονιστείτε
Αυτό σημαίνει να ακούτε με τα αυτιά σας, αλλά και με τα μάτια, τον εγκέφαλό σας και την καρδιά σας. Η ακρόαση απαιτεί παρουσία. Πρέπει να συντονιστείτε, όχι μόνο στα λεκτικά πράγματα αλλά και στα μη λεκτικά πράγματα. Όταν χρησιμοποιούμε τα κινητά μας, μπορεί να ακούσουμε μόνο τις λέξεις. Εάν το παιδί σάς λέει κάτι και παρατηρήσετε ότι οι λέξεις δεν ταιριάζουν με το συναίσθημα που παίρνετε, προχωρήστε και ρωτήστε για αυτό – ή προσφέρετε την διακριτική υποστήριξή σας. Στο τρομοκρατημένο παιδί που λέει: «Ήταν αστείο όταν μου γάβγισε ο σκύλος, έτσι;”, μπορείτε να πείτε: «Αστείο, και ίσως κάπως τρομακτικό. Ελάτε να κάτσεις στην αγκαλιά μου. Ας διαβάσουμε ένα βιβλίο.”