Η πνευμονία είναι μια λοίμωξη που επηρεάζει τις πνευμονικές κυψελίδες (δηλαδή τους αεροφόρους σάκους στο εσωτερικό του πνεύμονα) γεμίζοντάς τες με υγρό, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την αναπνοή. Και παρότι δεν πρόκειται για σπάνια νόσο, εν μέσω πανδημίας η υγεία του αναπνευστικού συστήματος αποτελεί ακόμη ένα στοίχημα για τους επιστήμονες.
Είναι ενδεικτικό ότι παρουσιάζεται ετησίως σε περίπου 450 εκατομμύρια ανθρώπους και προκαλεί περίπου 4 εκατομμύρια θανάτους. Μόνο στις ΗΠΑ ευθύνεται για 50.000 απώλειες ετησίως.
Υπό τα δεδομένα αυτά και σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η χώρα μας παρουσιάζει καλύτερη εικόνα, δεδομένου ότι οι θάνατοι ετησίως δεν ξεπερνούν τους 1.000, με τους ειδικούς εντούτοις να σημειώνουν ότι δεν είναι περίοδος για εφησυχασμούς.
Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα με τα ίδια δεδομένα, η επίπτωση της νόσου είναι 9,19 θάνατοι ανά 100.000 γενικού πληθυσμού, αναλογία που κατατάσσει την Ελλάδα στη δεύτερη καλύτερη ευρωπαϊκή θέση, έπειτα από τη Φινλανδία, όπου αναλογούν μόλις 3,06 θάνατοι.
Εν τω μεταξύ, όπως σημειώνουν οι ειδικοί της Ιατρικής Σχολής του Harvard, καθώς η πανδημία που έχει προκαλέσει ο SARS-CoV-2 συνεχίζει να επηρεάζει τους ανθρώπους σε όλον τον κόσμο, «η πνευμονία έχει αναδειχθεί σε σημαντικό πρόβλημα της δημόσιας υγείας. Μερικά άτομα που έχουν μολυνθεί από τον νέο ιό δεν εμφανίζουν καθόλου συμπτώματα, ενώ άλλοι παρουσιάζουν πυρετό, πόνο στο σώμα, ξηρό βήχα, κόπωση και ρίγη, κεφαλαλγία, πονόλαιμο, απώλεια όρεξης αλλά και ανοσμία».
Και συνεχίζουν: «Οι πνεύμονες μπορεί να υποστούν βλάβη έπειτα από τη λοίμωξη Covid-19, σοβαρή φλεγμονή ή/και δευτερογενή βακτηριακή πνευμονία. Επιπλέον είναι πιθανόν οι ασθενείς να έχουν χρόνια προβλήματα στο αναπνευστικό, έπειτα από μόλυνση με τον πανδημικό ιό».
Λίστα
Υπό τα δεδομένα αυτά, οι επιστήμονες του Harvard δημιούργησαν μια λίστα για όσα πρέπει να γνωρίζουμε σχετικά με την πνευμονία, εν μέσω της πανδημίας.
- Η πνευμονία μπορεί να είναι βακτηριακή, ιογενής ή μυκητιασική λοίμωξη – παθογόνα που ανήκουν στις παραπάνω κατηγορίες μπορεί να προκαλέσουν τη συγκεκριμένη νόσο. Για παράδειγμα, η πιο κοινή αιτία της βακτηριακής πνευμονίας είναι ο πνευμονιόκοκκος. Αντίστοιχα, η πνευμονία μπορεί να εμφανιστεί ως επιπλοκή της γρίπης, κυρίως σε άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Αναλυτικότερα, πολλοί ιοί μπορούν να οδηγήσουν σε πνευμονία, όμως στις περισσότερες περιπτώσεις η ασθένεια εκδηλώνεται ήπια. Μερικές φορές, εντούτοις, τα συμπτώματα είναι σοβαρά, όπως στο Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο, μια λοίμωξη που εμφανίστηκε το 2003 και… πήρε το όνομά της από τον κορωνοϊό SARS. Ο νέος κορωνοϊός SARS-CoV-2 σημαίνει συνεπακόλουθα Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο από Κορωνοϊό 2.
- Τόσο οι νέοι όσο και οι ηλικιωμένοι βρίσκονται σε κίνδυνο. Μικρά παιδιά και μεγαλύτεροι ενήλικοι (άνω των 65 ετών) διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να νοσήσουν με πνευμονία και να εμφανίσουν επιπλοκές. Υπολογίζεται ότι περίπου 1 εκατομμύριο ενήλικοι λαμβάνουν περίθαλψη σε νοσοκομεία για πνευμονία, ενώ σε όλο τον κόσμο είναι η κύρια αιτία νοσηλείας σε παιδιά κάτω των 5 ετών.
- Η πνευμονία μπορεί να μεταδοθεί από άτομο σε άτομο, όμως μπορεί να προκληθεί και με άλλους τρόπους. Οπως συμβαίνει και με άλλες μεταδοτικές, αναπνευστικές ασθένειες, οι ιοί και τα βακτήρια που προκαλούν πνευμονία μπορούν να εξαπλωθούν όταν ένα μολυσμένο άτομο βήχει ή φτερνίζεται απελευθερώνοντας σταγονίδια στον αέρα.
- Οι γιατροί κατηγοριοποιούν την πνευμονία σε δύο κυρίως τύπους: πνευμονία της κοινότητας και πνευμονία σχετιζόμενη με τις μονάδες υγείας (ενδονοσοκομειακή). Ο διαχωρισμός αυτός επηρεάζει μεταξύ άλλων τον τρόπο αντιμετώπισης του κάθε περιστατικού πνευμονίας λόγω του διαφορετικού μικροβιακού πληθυσμού της κοινότητας και των νοσηλευτικών δομών, αλλά και της ανθεκτικότητας αυτού.
- Η λοίμωξη Covid-19 μπορεί να προκαλέσει μόνιμη βλάβη στους πνεύμονες. Παρότι οι περισσότεροι άνθρωποι αναρρώνουν πλήρως, η πνευμονία που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός είναι συνήθως πιο σοβαρή και συνεπακόλουθα μπορεί να οδηγήσει σε μακροχρόνια προβλήματα. Ασθενείς με λοίμωξη Covid-19 μπορεί να εμφανίσουν το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), με αρκετούς από αυτούς να χρειάζονται διασωλήνωση. Το ARDS μπορεί να προκαλέσει ούλωση των πνευμόνων και είναι δυνητικά απειλητικό για τη ζωή.
Ποιοι πρέπει να κάνουν το εμβόλιο του πνευμονιόκοκκου
Ο εμβολιασμός κατά του πνευμονιόκοκκου προφυλάσσει από τον στρεπτόκοκκο της πνευμονίας, ο οποίος προκαλεί μεγάλη νοσηρότητα και θνησιμότητα λόγω εμφάνισης σοβαρής μορφής πνευμονίας, μηνιγγίτιδας και σηψαιμίας. Οπως εξηγεί η πρόεδρος της Ενωσης Πνευμονολόγων Ελλάδας δρ Σταματούλα Τσικρικά, οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις εκδηλώνονται περισσότερο συχνά κατά τη χειμερινή περίοδο λόγω συγχρωτισμού και κλιματικών συνθηκών, αλλά και κατά την αρχή της εαρινής περιόδου.
Αν και οποιοσδήποτε δύναται να προσβληθεί από την πνευμονιοκοκκική νόσο, τα παιδιά κάτω των 2 ετών, οι ενήλικοι άνω των 65 ετών και τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα είναι εκείνοι που κινδυνεύουν περισσότερο. Τα συζευγμένα και τα πολυσακχαριδικά εμβόλια αποτελούν τους δύο τύπους πνευμονιοκοκκικών εμβολίων.
Τα παιδιά που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες, όπως εξηγεί η ειδικός, είναι τα εξής:
- Ηλικία κάτω των 2 ετών
- Πηγαίνουν σε κέντρα φροντίδας παιδιών
- Εχουν λοίμωξη από τον ιό της ανθρώπινης ανοσοανεπάρκειας (HIV)
- Πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, νεφρωσικό σύνδρομο, ανοσοκατασταλτικές παθήσεις, χρόνια αναπνευστική, καρδιακή, ηπατική ή νεφρική νόσο
- Πάσχουν από δρεπανοκυτταρική αναιμία
- Φέρουν κοχλιακά εμφυτεύματα ή διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού
Οι ενήλικοι, πάλι, που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανήκουν στις εξής κατηγορίες:
- Ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών
- Ασθενείς που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, άσθμα, χρόνια νεφρική νόσος, χρόνια ηπατική νόσος, χρόνια καρδιακή νόσος, σακχαρώδης διαβήτης, αλκοολισμός)
- Πάσχουν από διαταραχές στη λειτουργία του ανοσολογικού συστήματος (HIV/AIDS, καρκίνος, λειτουργική/ανατομική ασπληνία)
- Φέρουν κοχλιακά εμφυτεύματα ή διαφυγή εγκεφαλονωτιαίου υγρού
- Συστηματικοί καπνιστές
Στους ενηλίκους που δεν έχουν αποδεικτικό προηγούμενου εμβολιασμού ή νόσησης συστήνεται:
- 1 δόση συζευγμένου 13-δύναμου εμβολίου κατά του πνευμονιόκοκκου στην ηλικία των 65 ετών και άνω
- 1 δόση πολυσακχαριδικού 23-δύναμου εμβολίου κατά του πνευμονιόκοκκου στην ηλικία των 65 ετών και άνω
Το δοσολογικό σχήμα και ο χρόνος χορήγησης του πνευμονιοκοκκικού εμβολιασμού λαμβάνουν χώρα βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών με την καθοδήγηση του εκάστοτε θεράποντος.