«Η Συνθήκη της Ρώμης και οι αρχές της αποτελούσαν πάντα το σημείο αναφοράς για το κράτος δικαίου και τις αρχές της ηπείρου μας για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» τόνισε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στην την 130ή Σύνοδο των Υπουργών Εξωτερικών του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Αθήνα, στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας.
Ολέθριος ο όγκος της παραπληροφόρησης
Στον χαιρετισμό που απηύθυνε, ο Πρωθυπουργός υπογράμμισε ότι «αυτές οι θεμελιώδεις ελευθερίες διασφαλίζονται μόνο από ισχυρά και δημοκρατικά πολιτικά συστήματα».
Μιλώντας για την Ελληνική Προεδρία, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται η πανδημία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε την ανάγκη η Ευρώπη «να διαχειριστεί μια άνευ προηγουμένου, θανατηφόρα -και δυστυχώς συνεχιζόμενη- υγειονομική κρίση, χωρίς να υπονομευθούν οι θεμελιώδεις ελευθερίες».
«Είναι σημαντικό να γίνουν οι ίδιοι οι πολίτες ενεργοί πρωταγωνιστές στη μάχη εναντίον της Covid-19» τόνισε ο Πρωθυπουργός, δεδομένου «του ολέθριου όγκου της παραπληροφόρησης» και των fake news σχετικά με την πανδημία.
Μειονότητα
«Αυτή είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε παντού στην Ευρώπη. Βλέπουμε τις ίδιες τάσεις: ανθρώπους που αμφισβητούν βασικά επιστημονικά στοιχεία ή αμφιβάλλουν ακόμη και για την ύπαρξη του ιού και πόσο επικίνδυνος μπορεί να είναι. Ευτυχώς αποτελούν μειονότητα, μικρή μειονότητα. Αλλά πρέπει να υπενθυμίζουμε διαρκώς στους πολίτες -που είναι φυσικό να αισθάνονται κόπωση όσο περνάει ο καιρός και παλεύουμε με την πανδημία- ότι πρέπει να εμπιστεύονται τους επιστήμονες και την επιστήμη. Και να τους υπενθυμίζουμε επίσης ότι αυτό που αντιμετωπίζουμε είναι ένας θανατηφόρος ιός. Ότι αν αφεθεί εκτός ελέγχου μπορεί να υπερβεί τις δυνατότητες του συστήματος υγείας ακόμη και των πλέον προηγμένων χωρών» επεσήμανε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Δεν διακρίνει πλούσιους και φτωχούς αλλά πλήττει τους ασθενέστους
Παράλληλα επέμεινε ότι εν μέσω πανδημίας η βασική προτεραιότητα πρέπει να είναι η στήριξη των ασθενέστερων: «Η πανδημία Covid-19 δεν διακρίνει μεταξύ πλουσίων και φτωχών, δεν γνωρίζει σύνορα και πλήττει τους πάντες, αλλά κυρίως πλήττει τους ασθενέστερους και πλέον ευάλωτους».
Στον χαιρετισμό, ο Πρωθυπουργός τόνισε ιδιαίτερα ότι στις μέρες μας «συνεχίζουν δυστυχώς να καταγράφονται στις κοινωνίες μας περιστατικά βίας, ξενοφοβίας και μισαλλοδοξίας κατά μειονοτήτων και ομάδων» και πρόσθεσε:
Κράτος δικαίου
«Είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που πρόσφατα το δικαστικό σώμα της πατρίδας μου καταδίκασε την ηγεσία της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής σε πολλά χρόνια κάθειρξης. Είχαμε καταφέρει μέσω συντονισμένης πολιτικής προσπάθειας να μείνει εκτός Κοινοβουλίου στις πρόσφατες εκλογές. Αλλά καταδείξαμε, με αυτόν τον τρόπο, ότι η Δημοκρατία και το κράτος δικαίου είναι σε θέση να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Προστατεύοντας μάλιστα ταυτόχρονα τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των ανθρώπων».
Τη Σύνοδο άνοιξε με ομιλία του ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών και Πρόεδρος της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης και συμμετείχαν με φυσική παρουσία στο κτίριο του Υπουργείου Εξωτερικών η Γενική Γραμματέας του Συμβουλίου Marija Pejcinovic Buric, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου Robert Spano, o Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του Συμβουλίου Rik Daems και η Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Dunja Mijatovic. Λόγω των περιορισμών που επιβάλλει η πανδημία, η συμμετοχή των Υπουργών Εξωτερικών των 47 κρατών – μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης έγινε μέσω τηλεδιάσκεψης.
Στις 18.00 το απόγευμα στη Βουλή θα πραγματοποιηθεί η Επετειακή Εκδήλωση για τη συμπλήρωση 70 χρόνων από την υπογραφή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. 
Ολόκληρος ο χαιρετισμός του Πρωθυπουργού
Κυρίες και κύριοι, αγαπητοί φίλοι
Σας καλωσορίζω με ιδιαίτερη χαρά στην 130η Σύνοδο της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης, την τελική συνεδρίαση που ολοκληρώνει την Προεδρία της Ελλάδας.
Δεν ήταν ακριβώς αυτά τα σχέδιά μας. Ελπίζαμε ότι θα ήσασταν όλοι παρόντες μαζί μας στην Αθήνα, για να γιορτάσουμε αυτό το σημαντικό ορόσημο, αλλά δυστυχώς, λόγω της πανδημίας, πρέπει να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά. Και κατά τους τελευταίους μήνες η Ευρώπη κλήθηκε να προσπαθήσει να βρει λύσεις για ένα πρόβλημα που παρόμοιό του δεν είχαμε βιώσει στο πρόσφατο παρελθόν.
Να διαχειριστεί μια άνευ προηγουμένου, θανατηφόρα -και δυστυχώς συνεχιζόμενη- υγειονομική κρίση, χωρίς να υπονομευθούν οι θεμελιώδεις ελευθερίες.
Και να εξασφαλίσει ότι, εν μέσω αυτής της κρίσης, η Δημοκρατία, το κράτος δικαίου και οι κοινές μας αξίες θα παραμείνουν προστατευμένες και ιερές για τα 47 κράτη μέλη του Συμβουλίου, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα αλλά και μακροπρόθεσμα.
Αναμφίβολα, ο κοροναϊός επέβαλε στους πολίτες μας ίσως τους αυστηρότερους περιορισμούς στην 70ετή ιστορία του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Και όταν αναλάβαμε την Προεδρία το ζήτημα του τρόπου καταπολέμησης αυτής της πανδημίας, χωρίς να υπονομεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα αναγνωρίστηκε -δικαίως πιστεύω- ως κεντρική προτεραιότητα.
Εμείς ως Ελληνική Προεδρία -όπως και ευρύτερα όλοι οι λαοί μας- έπρεπε να προσαρμοστούμε στις περιστάσεις, τροποποιώντας αμέσως την Προεδρία και την ατζέντα μας, ώστε να καταστούν συμβατές με την εξ αποστάσεως και ψηφιακή εργασία.
Αυτή η «Ηλεκτρονική Προεδρία» μπορεί να έχει επιβληθεί από τις περιστάσεις, αλλά έχει ήδη αποδειχθεί, αγαπητέ Μιλτιάδη, ότι είναι μια χρήσιμη εμπειρία, ένα πολύτιμο εργαλείο για τις χώρες που θα διαδεχθούν την Ελλάδα στην Προεδρία του Συμβουλίου.
Έχουμε βρει έναν νέο τρόπο να συνεργαζόμαστε. Και, σε συνδυασμό με τη Διακήρυξη της Αθήνας και το Παρατηρητήριο για τη Διδασκαλία της Ιστορίας στην Ευρώπη, αποτελεί θετική και απτή συμβολή στο συνεχιζόμενο έργο του Συμβουλίου.
Θα επανέλθω στο θέμα της Διακήρυξης, επειδή πιστεύω ότι είναι ένα σημαντικό έγγραφο. Αλλά θα ήθελα, καταρχάς, να επισημάνω τις προσπάθειες της χώρας μου να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της πανδημίας στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή. Να εντοπίσω κάποια διδάγματα που έχουν αντληθεί μέχρι στιγμής από αυτήν την υγειονομική κρίση και να επισημάνω ορισμένες πρακτικές που εφαρμόσαμε για την αντιμετώπισή της.
Από την πρώτη στιγμή, τον Μάρτιο, θέσαμε τους επιστήμονες στο επίκεντρο της διαδικασίας λήψης των αποφάσεών μας. Ενεργήσαμε γρήγορα για την εφαρμογή αυστηρών περιορισμών, ώστε να ανασταλεί η εξάπλωση του ιού, υλοποιώντας παράλληλα ένα φιλόδοξο πακέτο οικονομικών μέτρων για την προστασία των εργαζομένων, ιδίως τον πιο ευάλωτων, και τη στήριξη της οικονομίας μας στον μέγιστο δυνατό βαθμό.
Αξιοποιήσαμε την τεχνολογία, όπως μία από τις πλέον προηγμένες υπηρεσίες γραπτών μηνυμάτων για όσους έπρεπε να βγουν από το σπίτι τους κατά τη διάρκεια του lockdown, καθώς και έξυπνα τεστ χρησιμοποιώντας μηχανική εκμάθηση για τον εντοπισμό όσων ήταν πιο πιθανό να μεταφέρουν τον ιό στα αεροδρόμια, αφότου ανοίξαμε τα σύνορα της χώρας.
Παρόλο που η Ελλάδα ήταν έντονα ευάλωτη απέναντι στην πανδημία του Covid, δεδομένης της δεκαετούς λιτότητας και της έλλειψης επενδύσεων στο σύστημα δημόσιας υγείας μας, φροντίσαμε να καλύψουμε τον χαμένο χρόνο επενδύοντας σημαντικά στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, αυξάνοντας ταχύτητα τη δυναμικότητα των ΜΕΘ, προσλαμβάνοντας περισσότερους από 6.000 γιατρούς, νοσηλευτές και λοιπό προσωπικού για την στήριξη του συστήματος υγείας μας.
Ως εκ τούτου, είμαστε πιο δυνατοί σήμερα, αλλά αναμφίβολα ολόκληρη η Ευρώπη είναι αντιμέτωπη με ένα δεύτερο κύμα, το οποίο είναι ίσως πιο επιθετικό από το πρώτο, δεδομένου ότι τώρα βρισκόμαστε στην αρχή του χειμώνα. Συνεπώς, τώρα θα πρέπει και πάλι να δράσουμε γρήγορα. Μερικές φορές πρέπει να ενεργούμε με ταχύτητα χωρίς να έχουμε ακόμη όλες τις πληροφορίες, αλλά αυτά είναι τα δεδομένα της λήψης αποφάσεων στην εποχή της πανδημίας.
Ταυτοχρόνως, πρέπει να ενεργούμε διασφαλίζοντας συνεχώς τη συμβατότητα αυτών των έκτακτων μέτρων με τις καθιερωμένες διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Στη διάρκεια της θητείας μας στην Προεδρία της Επιτροπής Υπουργών, επικεντρωθήκαμε επίσης στις πολιτικές υποστήριξης των νέων. Αντλώντας έμπνευση από την κύρωση της «Νέας Στρατηγικής για τη Νεολαία 2030 του Συμβουλίου της Ευρώπης» τον περασμένο Ιανουάριο, εστιάσαμε περισσότερο στην εκπαίδευση στην ψηφιακή εποχή και, συγκεκριμένα, στην ευαισθητοποίηση για το φαινόμενο των ψευδών ειδήσεων.
Πιστεύω ότι είναι κρίσιμης σημασίας, δεδομένου του ολέθριου όγκου παραπληροφόρησης σχετικά με την πανδημία. Υπήρξαν και άλλες σημαντικές ευρύτερες προσπάθειες.
Η προστασία των παιδιών, ως ευάλωτης ομάδας, από κινδύνους όπως η παράνομη διακίνηση, η καταναγκαστική εργασία και ο εκτοπισμός. Η προώθηση της πρόσβασης των νέων στην πολιτιστική κληρονομιά και η έμφαση στην κλιματική αλλαγή, σε μια εποχή που η προσοχή μας είναι στραμμένη σαφώς στην έκτακτη κατάσταση του σήμερα αντί των μεγάλων προκλήσεων του αύριο.
Επιτρέψτε μου να μιλήσω για τη Διακήρυξη της Αθήνας. Όχι μόνο επειδή υπογράφεται 70 χρόνια μετά τη Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τις Θεμελιώδεις Ελευθερίες, αλλά επίσης επειδή επιδιώκει να επικαιροποιήσει και να συμπληρώσει αυτήν τη Σύμβαση. Να την ενδυναμώσει ακόμη περισσότερο και να την καταστήσει, κατά το δυνατόν, ανθεκτική στον χρόνο.
Η Συνθήκη της Ρώμης και οι αρχές της αποτελούσαν πάντα το σημείο αναφοράς για το κράτος δικαίου και τις αρχές της ηπείρου μας για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Στην πράξη επιβεβαιώνει μία αναμφισβήτητη αλήθεια: Ότι αυτές οι θεμελιώδεις ελευθερίες διασφαλίζονται μόνο από ισχυρά και δημοκρατικά πολιτικά συστήματα.
Ότι οι θεσμοί έχουν μεγάλη σημασία και ότι οι ακλόνητοι θεσμοί, που βασίζονται σε σθεναρά εθνικά συντάγματα, καθώς και υπερεθνικές συμφωνίες, είναι σε θέση να εγγυηθούν τον καθολικό σεβασμό και την εφαρμογή τους.
Αυτή η ιδέα οδήγησε, φυσικά, στην ίδρυση ενός δικαστικού σώματος, του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το οποίο υπερασπίζεται τους πολίτες εδώ και δεκαετίες. Υλοποιώντας τη δέσμευση ότι δεν υπάρχει Δίκαιο χωρίς την προστασία των Δικαιωμάτων.
Στην εποχή μας όμως έρχονται να προστεθούν και άλλες προκλήσεις. Στην Ευρώπη σήμερα υπάρχουν κυβερνήσεις που διαβρώνουν σταδιακά δικαιώματα που θεωρούνται αναφαίρετα.
Τέτοιες συμπεριφορές πρέπει να αντιμετωπίζονται όχι μόνο με δικαστική απάντηση, αλλά και με την έκφραση έντονης πολιτικής βούληση στον δημόσιο λόγο. Και το πράττουμε συστηματικά στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμών, αλλά και στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Ταυτόχρονα, συνεχίζουν δυστυχώς να καταγράφονται στις κοινωνίες μας περιστατικά βίας, ξενοφοβίας και μισαλλοδοξίας κατά μειονοτήτων και ομάδων.
Είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος που πρόσφατα το δικαστικό σώμα της πατρίδας μου καταδίκασε την ηγεσία της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής σε πολλά χρόνια κάθειρξης. Είχαμε καταφέρει μέσω συντονισμένης πολιτικής προσπάθειας να μείνει εκτός Κοινοβουλίου στις πρόσφατες εκλογές. Αλλά καταδείξαμε, με αυτόν τον τρόπο, ότι η Δημοκρατία και το κράτος δικαίου είναι σε θέση να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Προστατεύοντας μάλιστα ταυτόχρονα τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των ανθρώπων.
Φυσικά, αυτές οι ελευθερίες και τα δικαιώματα, αμφισβητούνται σήμερα και πάλι από την πανδημία, όσον αφορά στη δική μας υγεία και την υγεία των οικονομιών μας, αλλά και τη συνοχή της κοινωνίας. Η πανδημία Covid-19 δεν διακρίνει μεταξύ πλουσίων και φτωχών, δεν γνωρίζει σύνορα και πλήττει τους πάντες, αλλά κυρίως πλήττει τους ασθενέστερους και πλέον ευάλωτους.
Συμπίπτοντας με την 70ετή επέτειο της Συνθήκης της Ρώμης, η Διακήρυξη της Αθήνας έχει σχεδιαστεί εν μέρει να εστιάσει στην έγκαιρη καταπολέμηση του ιού, σύμφωνα με το διαχρονικό πνεύμα της ίδιας της Συνθήκης.
Τονίζει -κι αυτό είναι πολύ σημαντικό- ότι τυχόν μέτρα που επιβάλλονται από περιστάσεις πρέπει να περιορίζονται στα απολύτως αναγκαία. Πρέπει να είναι αναλογικά. Πρέπει να έχουν σαφή χρονικό ορίζοντα, δεν μπορούν να επιβάλλονται επ’ αόριστον. Βεβαίως δεν πρέπει να εισαγάγουν διακρίσεις. Και η αποτελεσματικότητά τους πρέπει να βρίσκεται υπό συνεχή αναθεώρηση και παρακολούθηση. Θα ήθελα να τονίσω ιδιαιτέρως την τελευταία φράση, επειδή γνωρίζω πόσο δύσκολο είναι να χαράσσεις πολιτική και να εφαρμόζεις μέτρα σε μια περίοδο όπου κάθε μέρα είσαι αντιμέτωπος με νέα δεδομένα και πρέπει να παραμένεις ευέλικτος, ανοικτός και γρήγορος, ώστε να έχεις το προβάδισμα έναντι της πανδημίας.
Ταυτόχρονα όμως πρέπει να κερδίσεις και να διατηρείς την εμπιστοσύνη των πολιτών. Είναι σημαντικό να γίνουν οι ίδιοι οι πολίτες ενεργοί πρωταγωνιστές στη μάχη εναντίον της Covid-19. Είναι ανάγκη να ενημερώνονται σωστά για να μπορούν να απορρίπτουν τις ψευδείς ειδήσεις, τις αντιεπιστημονικές πεποιθήσεις και τη διχαστική ρητορική. Αυτή είναι μια πρόκληση που αντιμετωπίζουμε παντού στην Ευρώπη.
Βλέπουμε τις ίδιες τάσεις, ανθρώπους που αμφισβητούν βασικά επιστημονικά στοιχεία ή αμφιβάλλουν ακόμη και για την ύπαρξη του ιού και πόσο επικίνδυνος μπορεί να είναι για τους ανθρώπους. Ευτυχώς αποτελούν μειονότητα, μικρή μειονότητα. Αλλά πρέπει να υπενθυμίζουμε διαρκώς στους ανθρώπους -που είναι φυσικό να αισθάνονται κόπωση όσο περνάει ο καιρός και παλεύουμε με την πανδημία- ότι πρέπει να εμπιστεύονται τους επιστήμονες και την επιστήμη. Και να τους υπενθυμίζουμε επίσης ότι αυτό που αντιμετωπίζουμε είναι ένας θανατηφόρος ιός. Ότι αν αφεθεί εκτός ελέγχου μπορεί να υπερβεί τις δυνατότητες του συστήματος υγείας ακόμη και των πλέον προηγμένων χωρών. Αυτή είναι η πραγματικότητα, την οποία πρέπει να υπενθυμίζουμε διαρκώς στους πολίτες.
Ταυτόχρονα, πρέπει να εστιάσουμε έντονα στους πλέον ευάλωτους, διασφαλίζοντας ότι όλοι έχουν ίση πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας. Αυτή ήταν και παραμένει η πυξίδα μας κατά την ανάπτυξη πολιτικών καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας και την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας σε όλη τη χώρα.
Αγαπητοί φίλοι,
Θα ήθελα να ολοκληρώσω λέγοντας ότι το κείμενο της Συνθήκης της Ρώμης ενισχύεται σήμερα με αυτό της Διακήρυξης της Αθήνας. Τότε, ο στόχος ήταν η εδραίωση της Δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Τώρα είναι η ανάγκη αντιμετώπισης νέων, παγκόσμιων προκλήσεων. Προκλήσεων που δυστυχώς επιταχύνονται και συγκρούονται με απρόβλεπτες συνέπειες.
Πιστεύω όμως ότι 70 χρόνια μετά, είμαστε σε ισχυρότερη θέση για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις του σήμερα και του αύριο.
Διότι εάν στη Ρώμη το 1950 η Συνθήκη 10 κρατών απετέλεσε νομική ασπίδα για τα θεμελιώδη δικαιώματα, στην Αθήνα το 2020 η Διακήρυξη 47 χωρών καθιστά αυτά τα δικαιώματα ακόμη πιο σημαντικά για την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα.
Σήμερα καταπολεμούμε την πανδημία. Αύριο όμως, θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε νέες προκλήσεις: Την κλιματική αλλαγή και τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια και τις οικονομίες με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Τη μετάβαση στις νέες τεχνολογίες και την αναπόφευκτη ανάδυση νέων ανισοτήτων, την αντιμετώπιση νέων ρηγμάτων που θα προκύψουν στις κοινωνίες μας. Την παραγωγή αλλά και τη δίκαιη διανομή του νέου πλούτου. Και τη λειτουργία των κρατών με πιο αποτελεσματικό τρόπο σε αυτόν τον περίπλοκο κόσμο, μέσα σε ένα περιβάλλον διασυνοριακής συνεργασίας.
Ωστόσο, ο δρόμος, ευτυχώς, έχει ήδη προετοιμαστεί: Το σημείο αφετηρίας ήταν η Ρώμη. Η επόμενη στάση του είναι η Αθήνα. Και θα ακολουθήσουν πολλά ακόμη ορόσημα στην διαρκή προσπάθεια των λαών μας για ευημερία και ισότητα. Εύχομαι σε όλους μας καλή επιτυχία σε αυτή την πορεία. Και θα ήθελα να συγχαρώ και πάλι τον Υπουργό κ. Βαρβιτσιώτη για τη διοργάνωση αυτής της Προεδρίας σε μία περίοδο γεμάτη προκλήσεις».