Οι άνθρωποι με τρισωμία 21, μια χρωμοσωμική ανωμαλία γνωστή και ως σύνδρομο Ντάουν, αντιμετωπίζουν δεκαπλάσιο κίνδυνο θανάτου αν προσβληθούν από τον πανδημικό κοροναϊό, δείχνουν τα διαθέσιμα δεδομένα. Λόγω του υψηλού κινδύνου, ειδικά σε ηλικίες άνω των 40 ετών, οι ασθενείς με σύνδρομο Ντάουν θα εμβολιαστούν κατά προτεραιότητα στη Βρετανία.
Οι πρώτες ανησυχητικές ενδείξεις εμφανίστηκαν τον Οκτώβριο σε μελέτη για 8,6 εκατομμύρια άτομα στη Βρετανία η οποία δημοσιεύτηκε στο Annals of Internal Medicine. Έδειχνε ότι τα άτομα με σύνδρομο Ντάουν (DS) είναι πέντε φορές πιθανότερο να νοσηλευτούν αν προσβληθούν από Covid-19 και δέκα φορές πιθανότερο να πεθάνουν, σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
Τα ευρήματα δείχνουν τώρα να επιβεβαιώνονται από προδημοσίευση διεθνούς μελέτης, η οποία δείχνει ότι η θνησιμότητα σε άτομα με DS ηλικίας 40 ετών ή περισσότερο φτάνει το τρομακτικό ποσοστό του 51%, συγκριτικά με μόλις 7% για τους ασθενείς με DS ηλικίας κάτω των 40.
«Γύρω στην ηλικία των 40 η κατάσταση γίνεται πραγματικά άσχημη […] Η θνησιμότητα είναι συγκρίσιμη με τα άτομα άνω των 80 ετών στον γενικό πληθυσμό» σχολιάζει στον δικτυακό τόπο του Science η πρώτη συγγραφέας της μελέτης Άνκε Χιούελς, βιοστατιστικός του Πανεπιστημίου Έμορι στην Ατλάντα.
Πού οφείλεται η υψηλή θνησιμότητα;
Τα άτομα με DS έχει αποδειχθεί ότι είναι ιδιαίτερα ευπαθή στις λοιμώξεις του αναπνευστικού γενικά. Έχουν για παράδειγμα μεγάλες αμυγδαλές, μεγάλες γλώσσες, μικρά σαγόνια και μειωμένο μυικό τόνο στον λάρυγγα, κάτι που διευκολύνει την είσοδο του ιού στα κύτταρα.
Γενετικοί παράγοντες φαίνεται ότι επίσης παίζουν ρόλο.
Τα άτομα με σύνδρομο Ντάουν φέρουν τρία αντί για δύο αντίγραφα του χρωμοσώματος 21, στο οποίο βρίσκεται το γονίδιο TMPRSS2. Το γονίδιο κωδικοποιεί ένα ένζυμο που αξιοποιείται από τον κοροναϊό για την είσοδό του στα κύτταρα (κόβει την πρωτεΐνη-ακίδα του ιού και πυροδοτεί έτσι δομικές αλλαγές που επιτρέπουν στον ιό να περάσει μέσα από την κυτταρική μεμβράνη).
Ανάλυση που παρουσιάστηκε ως προδημοσίευση τον Ιούνιο έδειχνε ότι στα άτομα με DS το γονίδιο εκφράζεται 1,6 φορές περισσότερο από ό,τι στον γενικό πληθυσμό.
Ανοσολογικές ιδιαιτερότητες
Βασικό ρόλο όμως φαίνεται ότι παίζει και η συμπεριφορά του ανοσοποιητικού συστήματος. Στα άτομα με DS τα επίπεδα των Β κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος είναι ιδιαίτερα χαμηλά, ενώ αντίθετα τα επίπεδα φλεγμονής παραμένουν υψηλά ακόμα και απουσία λοίμωξης. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα με DS είναι πιθανότερο να εκδηλώσουν τις καταιγιστικές φλεγμονώδεις αντιδράσεις που μπορούν να προκαλέσουν τον θάνατο σε ασθενείς με Covid-19.
Τα κύτταρα των ασθενών με σύνδρομο Ντάουν φέρουν περισσότερους υποδοχείς ιντερφερόνης, μιας πρωτεΐνης που χρησιμοποιείται στην επικοινωνία των κυττάρων σε περίπτωση μόλυνσης από ιούς. Η χρόνια ενεργοποίηση των υποδοχέων ίσως μειώνει την ευαισθησία τους στην ιντερφερόνη, λέει ο Λουίς Μαλ του Νοσοκομείου Mount Sinai.
Ο Μαλ είναι πρώτη συγγραφέας προδημοσιευμένης μελέτης σε νοσοκομεία της Νέας Υόρκης που έδειχνε ότι τα άτομα με DS που νοσηλεύονται με Covid-19 είναι κατά μέσο όρο 10 χρόνια νεότεροι από τους άλλους ασθενείς και εκδηλώνουν σοβαρότερα συμπτώματα.
«Οι ιδιαιτερότητες του ανοσοποιητικού συστήματος σε άτομα με DS πιθανότατα τους φέρνουν σε μειονεκτική θέση» λέει ο Άντρε Στράιντομ, νευροβιολόγος του King’s College στο Λονδίνο και τελευταίος συγγραφέας της δημοσίευσης στο Annals of Internal Medicine.
Έκκληση για προτεραιότητα σε εμβόλια και φάρμακα
Εντός λίγων ημερών από τη δημοσίευση της μελέτης, η Βρετανία πρόσθεσε τα άτομα με DS στη λίστα των «εξαιρετικά ευάλωτων» ομάδων που χρίζουν εμβολιασμού κατά προτεραιότητα.
Αυτό δεν έχει συμβεί ακόμα στις ΗΠΑ, όμως η λίστα των ευπαθών ομάδων δεν έχει οριστικοποιηθεί.
Η Διεθνής Εταιρεία Έρευνας Τρισωμίας 21 απευθύνει τώρα έκκληση για την προτεραιοποίηση των ασθενών με σύνδρομο Ντάουν, ειδικά όσων έχουν ηλικία άνω των 40 ετών.
Προτεραιότητα, λένε οι ειδικοί, πρέπει να δοθεί στους ασθενείς με DS όχι μόνο στα εμβόλια, αλλά και στις θεραπείες μονοκλωνικών αντισωμάτων. Οι θεραπείες αυτές ίσως μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου, είναι όμως διαθέσιμες σε πολύ περιορισμένες ποσότητες.
Μια θετική εξέλιξη έρχεται πάντως από πρόσφατη μελέτη στο Cell Reports, η οποία έδειχνε ότι το φάρμακο baricitinib, το οποίο έχει λάβει έγκριση στις ΗΠΑ για σοβαρά περιστατικά Covid-19 μπλοκάρει τον καταιγισμό φλεγμονωδών αντιδράσεων σε ποντίκια με τρισωμία 21.