Η θετική σκέψη αποτελεί σύµµαχο της καθηµερινότητας, µε τα οφέλη της να περιλαµβάνουν υψηλά επίπεδα ενέργειας, καλύτερη διαχείριση του άγχους, ταχύτερη ανάρρωση από τραυµατισµούς ή ασθένειες, λιγότερα κρυολογήµατα, χαµηλότερα ποσοστά κατάθλιψης, καλύτερη ψυχολογική και σωµατική υγεία και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Είναι γνωστό ότι η αισιοδοξία δεν είναι µια µαγική συνταγή που θα εξαφανίσει κάθε µας πρόβληµα µε γρήγορες διαδικασίες, αλλά µπορεί να περιγραφεί ως εργαλείο που µας βοηθά να εστιάσουµε στα πράγµατα που µπορούν να λειτουργήσουν υπέρ µας, ακόµα και όταν οι συνθήκες είναι αντίξοες.
Διατηρώντας καθηµερινά µια θετική στάση, µπορούµε να διαχειριστούµε καλύτερα τα ατυχή περιστατικά που µπορεί να προκύψουν, αφού όταν τα βλέπουµε µε θετική µατιά φαίνονται πιο µικρά ή τουλάχιστον πιο αντιµετωπίσιµα.
Οταν υπερβάλλουμε…
Υπάρχουν περιπτώσεις που η θετικότητα μπορεί να αποδειχθεί επιβλαβής και ειδικά σε στιγμές που πιεζόμαστε υπερβολικά ώστε να δούμε τα πράγματα θετικά ή που αποφεύγουμε τα άβολα αρνητικά συναισθήματα, αφού θέλουμε να παραμείνουμε αισιόδοξοι.
Το φαινόμενο αυτό αφορά την τοξική αισιοδοξία ή την τοξική θετικότητα και έχει να κάνει με την ανειλικρινή αισιοδοξία, που μπορεί να οδηγήσει σε άσκοπη συναισθηματική ταλαιπωρία ή ακόμα και βλάβη.
«Κομμάτια» της βρίσκονται, χωρίς να το συνειδητοποιούμε, παντού γύρω μας, ίσως λοιπόν έχουμε συναντήσει τη γνωστή φράση «positive vibes only» ή εκείνη που μας προστάζει να «βλέπουμε τη φωτεινή πλευρά», αφού τα «πράγματα θα μπορούσαν να πάνε χειρότερα».
Αυτή η τάση υπεργενίκευσης της αισιοδοξίας μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την άρνηση, την ακύρωση της ανθρώπινης συναισθηματικής εμπειρίας αλλά και τη σμίκρυνση σοβαρών ζητημάτων.
Πότε η αισιοδοξία γίνεται τοξική
Ακριβώς όπως συμβαίνει με τα περισσότερα πράγματα, έτσι και με την αισιοδοξία, όταν χρησιμοποιείται για να καλύψει ή να αποσιωπήσει την ανθρώπινη συναισθηματική εμπειρία, γίνεται τοξική. Με τη ματαίωση της ύπαρξης ορισμένων συναισθημάτων, πέφτουμε δίχως να το καταλάβουμε σε μια κατάσταση άρνησης, όπου τα συναισθήματά μας διαρκώς καταπιέζονται.
Η αλήθεια είναι ότι η ζωή «εμφανίζει» εμπόδια και εμείς αγανακτούμε ή στενοχωριόμαστε με αυτά.
Με το να προσποιούμαστε ότι βλέπουμε κάθε φορά τη θετική πτυχή, αρνούμαστε την εγκυρότητα μιας αυθεντικής ανθρώπινης εμπειρίας, ακόμα και αν κάποιες φορές είναι άβολη ή στενάχωρη.
Τα καθημερινά της σημάδια
Ορισμένες από τις πιο συνηθισμένες εκφράσεις ή και εμπειρίες τοξικής θετικότητας που μπορεί να μη συνειδητοποιούμε περιλαμβάνουν:
- Απόκρυψη ή και η συγκάλυψη των πραγματικών σας συναισθημάτων.
- Προσπάθεια να ολοκληρώσετε τις καθημερινές σας λειτουργίες «σαν να μη συμβαίνει τίποτα», απορρίπτοντας όλα όσα αισθάνεστε τη δεδομένη στιγμή.
- Αίσθημα ενοχής για τα συναισθήματα που μπορεί να βιώνετε.
- Σμίκρυνση των αρνητικών εμπειριών ή των συναισθημάτων άλλων ανθρώπων με «feel good» εκφράσεις που αποσιωπούν την κατάσταση, ακυρώνοντας την ανησυχία που μπορεί να νιώθουν.
- Προσπάθεια να μεταδώσετε μια συγκεκριμένη προοπτική, συνήθως περισσότερο απαισιόδοξη, με στόχο να τονίσετε τα θετικά στοιχεία της κατάστασης. Ακόμα και αν αυτή η πρακτική πηγάζει από καλές προθέσεις, στην πραγματικότητα δεν είναι ωφέλιμη, αφού δεν επικυρώνει την συναισθηματική εμπειρία του ατόμου.
- Αισθήματα ντροπής ή και απογοήτευσης επειδή δεν μπορείτε να διατηρήσετε διαρκώς την «αισιοδοξία» σας.
Επιδρά αρνητικά στην υγεία;
Η τοξική αισιοδοξία μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να νιώσουν αποκλεισμένοι, μοναχικοί ή και απογοητευμένοι, επιδρώντας αρνητικά στην ψυχική τους υγεία. Οι επιδράσεις της μπορεί να ποικίλλουν:
Ντροπή
Οταν επιβάλλουμε μια θετική προοπτική, ακόμα και σε περιόδους που βιώνουμε μια σοβαρή δυσφορία ή θρηνούμε, είναι σαν να ενθαρρύνουμε ένα άτομο να σιωπήσει παρά τις αγωνίες του.Από φόβο να μην προκαλέσουμε αρνητικά ή άβολα συναισθήματα στους γύρω μας, επιλέγουμε να προσποιούμαστε ότι όλα πάνε καλά, πράγμα που μπορεί να προκαλέσει αισθήματα ντροπής, προσοδοφόρο έδαφος της οποίας είναι η σιωπή, η μυστικότητα και η κριτική.
Με άλλα λόγια, όπου κυριαρχούν η απόκρυψη, η σιωπή ή και η τάση μυστικότητας, η ντροπή δεν θα αργήσει να κάνει την εμφάνισή της.
Καταπιεσμένα συναισθήματα
Αρκετές είναι οι ψυχολογικές μελέτες που αποδεικνύουν ότι η απόκρυψη ή και η άρνηση των συναισθημάτων οδηγεί σε μεγαλύτερο άγχος, ενώ είναι δυνατόν να αντιμετωπίζει κανείς μεγαλύτερη δυσκολία να αποφύγει τις ενοχλητικές σκέψεις ή συναισθήματα.
Οταν δεν θέλουμε να δείξουμε ένα μέρος της προσωπικότητάς μας, δημιουργούμε ένα προσωπείο για τον υπόλοιπο κόσμο, που μπορεί συνήθως να φαίνεται χαρούμενο και χαμογελαστό, πάντα έτοιμο να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις.
Οταν όμως κρυβόμαστε, αρνούμαστε ένα μέρος της αλήθειας μας. Εάν νιώθετε θυμό και δεν αναγνωρίσετε αυτό το συναίσθημα, τότε αυτός θα «θαφτεί» βαθιά μέσα σας και η συναισθηματική καταστολή πιθανότατα θα εκδηλωθεί στο μέλλον με τη μορφή γενικευμένου άγχους, κατάθλιψης ή και σωματικών ασθενειών.
Είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε την αυθεντικότητα των συναισθημάτων μας, μετακινώντας τα λεκτικά έξω από τον νου και το σώμα. Αυτή η ενέργεια μας κρατά υγιείς, σωματικά και ψυχικά, απαλλάσσοντάς μας από την ένταση που μπορεί να προκληθεί από αυτή την καταστολή.
Μόλις επικυρώσουμε τα συναισθήματά μας, αγκαλιάζουμε κάθε μας πτυχή και αυτή η αποδοχή αποτελεί τον μοναδικό δρόμο για τη συναισθηματική υγεία.
Απομόνωση
Καθώς αρνούμαστε την προσωπική μας αλήθεια, η καθημερινότητά μας, τόσο η προσωπική όσο και εκείνη που μοιραζόμαστε με αγαπημένα πρόσωπα ή συναδέλφους, χάνει την αυθεντικότητά της. Οχι μόνο χάνουμε τη σύνδεση με τον εαυτό μας, αλλά δεν επιτρέπουμε και στους άλλους να συνδεθούν μαζί μας σε ένα βαθύτερο επίπεδο.
Μπορεί να φαίνεστε «άθραυστοι», την ίδια στιγμή όμως δεν επιτρέπετε την ειλικρινή επικοινώνηση τόσο των δικών σας συναισθημάτων ή αναγκών όσο και των άλλων. Η επιμέλεια του προσωπείου συντηρεί έναν πλαστό συναισθηματικό κόσμο, που προσελκύει επιφανειακές σχέσεις και πλαστή οικειότητα.
Η ισορροπία της ρεαλιστικής αισιοδοξίας
Ο πραγματικός μας «σύμμαχος» λοιπόν δεν είναι άλλος από τη ρεαλιστική αισιοδοξία, που διατηρεί τη θετική της στάση δίχως να ακυρώνει το υπόλοιπο φάσμα των συναισθημάτων. Η καλύτερη στρατηγική περιλαμβάνει την αποδοχή και την εξισορρόπηση των φαινομενικά αντικρουόμενων συναισθημάτων που μπορεί να νιώσουμε σε μια δύσκολη περίοδο.
Οταν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να διατηρήσει ακόμα και φαινομενικά αντικρουόμενες αλήθειες, τότε μπορούμε να εξαλείψουμε την ένταση μεταξύ τους, δίνοντας χώρο σε κάθε μας συναίσθημα.
Αυτό σημαίνει ότι επικυρώνουμε μεν την ανησυχία μας όταν αισθανόμαστε άγχος για ένα νέο εγχείρημα, δίχως αυτή η αίσθηση να «κλέβει» την ικανοποίηση για όλα όσα έχουμε καταφέρει ή για εκείνα που πηγαίνουν καλά.
Η καλύτερη προσέγγιση είναι εκείνη της ευγενικής αλήθειας τόσο για τον εαυτό σας όσο και για τους γύρω σας. Είναι υγιές να αναγνωρίζετε και να επικυρώνετε τα αρνητικά συναισθήματα που μπορείτε να νιώθετε εσείς ή και κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο.
Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορείτε να αποπνέετε μια θετική στάση, ρωτώντας αν χρειάζονται κάτι ή τον τρόπο που θα μπορούσατε να τους βοηθήσετε. Ακόμα και αν δεν μπορείτε, η αλληλεπίδρασή σας παραμένει υγιής και ωφέλιμη, θετική και κυρίως δίχως τοξικότητα.