Οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτο κομμάτι των ανθρώπινων σχέσεων. Εμφανίζονται στην προσωπική, επαγγελματική και κοινωνική ζωή, και μας κάνουν να δυσφορούμε και να υποφέρουμε.
Στην εποχή που διανύουμε, δυστυχώς, λόγω και του επιβεβλημένου «εγκλεισμού» που συνοδεύεται από έλλειψη ελευθερίας και εκτόνωσης καθώς και από πολύ άγχος, ανασφάλεια και αβεβαιότητα για το μέλλον, οι συγκρούσεις γίνονται ακόμα πιο συχνές και τις περισσότερες φορές κουβαλούν περισσότερη ένταση.
Σύμφωνα με τους W. Wilmot και J. Hocker: «Σύγκρουση είναι μια αισθητή διαμάχη μεταξύ δύο ή περισσοτέρων ατόμων γύρω από θεωρούμενες ασυμβίβαστες διαφορές, πάνω σε πεποιθήσεις, αξίες και στόχους ή γύρω από διαφορές στις επιθυμίες για εκτίμηση, έλεγχο και σύνδεση».
Τα συναισθήματα βγαίνουν μπροστά
Οι συγκρούσεις έχουν πάντοτε και μια συναισθηματική πτυχή.
Είναι μια συναισθηματική διεργασία που μπορεί να γεννήσει έντονα συναισθήματα και στις δύο πλευρές. Η σύγκρουση γεννά κυρίως θυμό και επιθετικότητα, παρ’ όλα αυτά οι συγκρούσεις για τους περισσότερους ανθρώπους γεννούν συναισθήματα στενοχώριας, αγωνίας, εγκατάλειψης και λύπης.
Σε μια περίοδο που η συναισθηματική φόρτιση είναι ιδιαζόντως υψηλή, που οι περιορισμοί μάς αγανακτούν, οι δύσκολες και δυσοίωνες συνθήκες μάς ψυχοπιέζουν και που οι ανοχές και αντοχές μας είναι ελάχιστες… η σύγκρουση είναι πολύ πιο εύκολη και εντονότερη!
Πώς θα τη διαχειριστούμε;
Τι μπορεί να μας βοηθήσει να διαχειριστούμε αποτελεσματικότερα και να επιλύσουμε μια σύγκρουση;
* Η σύγκρουση που δεν έχει εκφραστεί είναι χειρότερη από τη σύγκρουση που έχει εκφραστεί.
* Κατανοούμε την πηγή της σύγκρουσης.
* Εξερευνούμε τις επιλογές που έχουμε για να διαχειριστούμε τη σύγκρουση.
* Αξιολογούμε την κατάσταση στην οποία είμαστε.
Διαχειριζόμαστε τόσο τα δικά μας συναισθήματα όσο και του άλλου ατόμου.
* Γνωρίζουμε πότε να φύγουμε από τη σχέση.
* Τοποθετούμε ρεαλιστικούς στόχους για να χτίσουμε τη σχέση μας με το άλλο άτομο.
* Προετοιμαζόμαστε για να διεξάγουμε δύσκολες συζητήσεις.
* Αναπτύσσουμε τη σχέση μας με το άλλο άτομο.
Αναγνωρίζουμε τα 5 στάδια της σύγκρουσης
1. Δυσφορία:
Είναι μια αίσθηση, δεν είναι αναγκαστικά μια λογική σκέψη. Πιθανόν να μην έχει ειπωθεί κάτι συγκεκριμένο ανάμεσα σε εσάς και τον άλλο άνθρωπο. Αλλά κάτι σας ενοχλεί. Ενδεχομένως να μην μπορείτε να προσδιορίσετε το πρόβλημα, να νιώθετε δυσφορία, αλλά να μην ξέρετε το γιατί.
2. Περιστατικό:
Σε αυτό το στάδιο, συμβαίνει μια απότομη συναλλαγή με τον άλλο, που δεν διαρκεί αναγκαστικά στον χρόνο. Συμβαίνει κάτι ανάμεσά σας που σας αφήνει με δυσάρεστη αίσθηση, με εκνευρισμό ή με ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα.
3. Παρεξήγηση:
Οταν φτάσει η σύγκρουση σε αυτό το στάδιο, μπερδεύονται οι προθέσεις (τόσο οι δικές σας όσο και του άλλου ατόμου), καθώς επίσης τα αντικειμενικά στοιχεία, τα γεγονότα. Ο νους σας επιστρέφει στο πρόβλημα. Απόδοση αρνητικού κινήτρου ίσως και γενικευμένου.
4. Ενταση:
Σε αυτό το στάδιο, η σχέση φορτώνεται με αρνητικές συμπεριφορές και αμετακίνητες γνώμες. Αλλάζει ο τρόπος που προσλαμβάνεις τον άλλο. Η σχέση γίνεται πηγή ανησυχίας και έντασης. Αρνητικά συναισθήματα – θυμός – ματαίωση -απόρριψη.
5. Κρίση:
Φτάνει μια στιγμή που μεταβάλλεται η συμπεριφορά σου, δυσκολεύεσαι να λειτουργήσεις «κανονικά», σκέφτεσαι να λάβεις δραστικά μέτρα. Η σχέση κινδυνεύει με διακοπή (π.χ. παραίτηση από τη δουλειά, λεκτική ή σωματική βία).
Στην πράξη
Πώς λοιπόν μπορούμε πρακτικά να επιλύσουμε τις συγκρούσεις στις σχέσεις μας;
* Να ορίσετε την επικοινωνία και τις αρχές που τη διέπουν.
* Να ακούτε τον άλλο άνθρωπο με ενεργητικό τρόπο.
* Να κάνετε κριτική με τρόπο που δεν κλιμακώνει μια σύγκρουση.
* Να αποδέχεστε την κριτική χωρίς να αποδυναμώνεστε.
* Να διερωτάστε για τη στάση σας απέναντι στη σύγκρουση.
* Να έχετε την ικανότητα να βλέπετε τη σύγκρουση από διαφορετικές οπτικές.
* Να κατανοείτε την οπτική της άλλης πλευράς.
* Να έχετε επίγνωση ότι η συνολική εικόνα είναι μεγαλύτερη από την προσωπική εικόνα του κάθε εμπλεκομένου.
* Να αναγνωρίζετε το πλαίσιο μέσα στο οποίο διαδραματίζεται η σύγκρουση.
* Να συνειδητοποιείτε ότι μερικές φορές για να καταλάβετε και να επιλύσετε μια σύγκρουση απαιτείται μια μακροπρόθεσμη οπτική.
Αναπτύξτε δεξιότητες ανάλυσης των κινήτρων
Γιατί έχω ανάγκη να συγκρουστώ; Γιατί προκύπτει η ανάγκη σύγκρουσης; Εχω εξαντλήσει τον διάλογο ή άλλες μορφές επικοινωνίας; Επίγνωση της σύγκρουσης σημαίνει επίγνωση και αποδοχή και της δικής μου ευθύνης/συμβολής στη σύγκρουση.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγο-ψυχοθεραπεύτρια