Δεν είναι ύπνος, αλλά ούτε και εγρήγορση. Δεν είναι λήθαργος, ούτε και κώμα.
Για την ακρίβεια, κανείς δεν γνωρίζει τι ακριβώς είναι το Uppgivenhetssyndrom, ή «σύνδρομο παραίτησης» στα σουηδικά, μια μυστηριώδης πάθηση η οποία πλήττει αποκλειστικά παιδιά οικογενειών που ζητούν άσυλο.
Από το 2003 έως το 2005, πάνω από 400 κρούσματα αναφέρθηκαν στη Σουηδία, γράφει η νευρολόγος Σουζάν Ο΄Σάλιβαν σε απόσπασμα βιβλίου της που δημοσιεύουν οι Sunday Times. Έκτοτε ο αριθμός συνεχίζει να μεγαλώνει.
Η Ο’Σάλιβαν επισκέφθηκε το σπίτι μιας οικογένειας από τη Συρία και εξέτασε τη Νόλα και τη Χέλαν, δύο αδελφές στις αρχές της εφηβείας.
Εδώ και πάνω από δύο χρόνια, η Νόλα μένει ξαπλωμένη στο κρεβάτι με τα μάτια κλειστά, με ένα σωληνάκι περασμένη στη μύτη της ώστε να μπορούν οι γονείς της να την ταΐζουν.
Η αδελφή της έπεσε στην ίδια κατατονική κατάσταση όταν έμαθε ότι η αίτηση ασύλου που είχαν υποβάλει οι γονείς της απορρίφθηκε για τρίτη φορά.
Τα δύο κορίτσια μένουν στη μικρή πόλη του Χόρνταλ μαζί με τους γονείς τους, οι οποίοι ανέλαβαν ρόλο φυσιοθεραπευτή για να αποφύγουν τα έλκη κατάκλισης και τα μυοσκελετικά προβλήματα που προκαλεί η μόνιμη ακινησία.
Ούτως ή άλλως, οι γιατροί δεν μπορούν να βοηθήσουν. Άλλα παιδιά με το μυστηριώδες σύνδρομο υποβλήθηκαν σε μπαράζ εξετάσεων σε νοσοκομεία χωρίς να βρεθεί τίποτα μη φυσιολογικό.
Η Ο’Σάλιβαν άρχισε να ασχολείεται με την υπόθεση όταν είδε αυτή τη βραβευμένη φωτογραφία του Μάγκνους Ουένμαν. Αριστερά η Ιμπατέτα και δεξιά η αδελφή της Ντζενέτα, δύο κορίτσια Ρομά στη Σουηδία (Magnus Wennman)
Τα παιδιά μοιάζουν να κοιμούνται, όμως το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα δείχνει απολύτως φυσιολογικό, με κανονικούς κύκλους ύπνου και εγρήγορσης.
Κάποια παιδιά σταδιακά συνέρχονται σε διάστημα λίγων μηνών, άλλα μένουν «κοιμισμένα» για χρόνια ολόκληρα.
Ένα κορίτσι που τελικά ανάρρωσε είπε ότι η κατάσταση που ζούσε «ήταν σαν όνειρο από το οποίο δεν ήθελε να ξυπνήσει». Για άλλους ασθενείς, η κατατονία δεν είναι τόσο γαλήνια. Ένα αγόρι που ξύπνησε, για παράδειγμα, ανέφερε πως ένιωθε σαν να ήταν εγκλωβισμένο σε μια εύθραυστη γυάλα. Αν μιλούσε ή κουνιόταν, το γυαλί θα έσπαγε και το νερό θα τον έπνιγε.
Το γεγονός ότι το σύνδρομο παραίτησης αφορά αποκλειστικά παιδιά οικογενειών που ζητούν άσυλο υποδεικνύει ότι τα αίτια δεν είναι νευρολογικά αλλά κοινωνικά και ψυχολογικά, λέει η Ο΄Σάλιβαν, η οποία διηγείται την εμπειρία της στο βιβλίο της The Sleeping Beauties («Οι Ωραίες Κοιμωμένες»).
Υπάρχουν ωστόσο υποψίες ότι το σύνδρομο δεν είναι πραγματικό αλλά απάτη: σύμφωνα με σουηδικά μέσα, δύο παιδιά που υποτίθεται ότι έπασχαν από το σύνδρομο παραδέχτηκαν τελικά ότι πιέστηκαν από τους γονείς τους να προσποιηθούν με την ελπίδα ότι οι Αρχές θα πειστούν να δώσουν άσυλο.
Είναι όμως δύσκολο να πιστέψει κανείς πως τόσες εκατοντάδες παιδιά πείστηκαν να βυθιστούν στην απόλυτη απάθεια. Το πρόβλημα είναι υπαρκτό, όμως η επιστήμη σηκώνει τα χέρια ψηλά.
Ένα χρόνο μετά την επίσκεψη της Ο’Σάλιβαν στο σπίτι της Νόλα και της Χέλαν, τα δύο κορίτσια δεν έχουν ξυπνήσει. Και κανείς δεν ξέρει αν και πότε θα ξυπνήσουν ποτέ.
