Οι ενήλικοι έχουμε συνηθίσει να θεωρούμε ότι η ουρολοίμωξη έχει συγκεκριμένα και σαφή συμπτώματα, όπως για παράδειγμα είναι η συχνουρία, το τσούξιμο, ο πυρετός, ο πόνος… Και έχουμε δίκιο. Ετσι είναι τα πράγματα, αλλά όσον αφορά τα παιδιά δεν είναι πάντα αυτός ο κανόνας. Ειδικά όταν πρόκειται για μικρά παιδιά… Μέχρι τα δύο χρόνια η ουρολοίμωξη διαγιγνώσκεται δύσκολα, καθώς τα συμπτώματα είναι άτυπα και ασαφή και χρειάζονται εξετάσεις για να γίνει με βεβαιότητα η διάγνωση. Συνήθως, εξηγούν οι ειδικοί, ο παιδίατρος υποψιάζεται την ουρολοίμωξη επειδή το μωρό δεν παίρνει βάρος και έτσι ζητάει να γίνει καλλιέργεια ούρων που αποκαλύπτει το τι συμβαίνει. Αλλωστε η ουρολοίμωξη δεν είναι σπάνια λοίμωξη στα βρέφη, στα νήπια και στα μικρά παιδιά. Αντίθετα, είναι αρκετά συχνή ειδικά στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, τα μικρότερα από 6 ετών δηλαδή. Μέχρι τα 2 έτη περίπου, τα αγόρια εμφανίζουν ουρολοιμώξεις πολύ συχνότερα από τα κορίτσια. Αργότερα όμως τα ποσοστά αλλάζουν και 3 με 4 στα 100 κορίτσια θα πάθουν ουρολοίμωξη στην προσχολική ηλικία σε αντίθεση με το 1 με 2 στα 100 αγόρια που θα απασχολήσει αντίστοιχα η ουρολοίμωξη μέχρι τα 6 τους χρόνια. Εκτός όμως από τη δυσκολία που υπάρχει μερικές φορές στη διάγνωση της ουρολοίμωξης, σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει και στη θεραπεία, καθώς οι ουρολοιμώξεις μπορεί να επιμένουν και τότε χρειάζεται να γίνουν ειδικές εξετάσεις ώστε να αποκαλυφθεί η αιτία που κρύβεται πίσω τους.
Τα ύποπτα συμπτώματα
Τα βρέφη δεν έχουν τυπικά συμπτώματα ουρολοίμωξης, αλλά συνήθως ο παιδίατρος υποψιάζεται την εν λόγω λοίμωξη επειδή το μωρό είναι νευρικό και ταυτόχρονα δεν παίρνει βάρος (επειδή υποφέρει από χρόνια λοίμωξη), ενώ δεν είναι σπάνιο να συνυπάρχουν ανεξήγητες διάρροιες ή/και πυρετός. Στα μεγαλύτερα παιδιά τα συμπτώματα μοιάζουν περισσότερο με αυτά που θα εμφάνιζε και ένας ενήλικος, όπως πόνος, τσούξιμο ή και κάψιμο κατά την ούρηση, συχνουρία, πυρετός, νυχτουρία, επιτακτική ούρηση, δυσάρεστη οσμή στα ούρα και ενδεχομένως πυρετός ή/και η ύπαρξη λίγου αίματος στα ούρα.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Οι γονείς πρέπει να είμαστε ευαισθητοποιημένοι και σε συνεργασία με τον παιδίατρο χρειάζεται αν παρατηρήσουμε (ή αν παραπονεθεί το παιδί μας) κάποιο/-α από αυτά τα συμπτώματα να κάνουμε μια καλλιέργεια ούρων – ίσως και εξετάσεις αίματος – στο παιδί για να διερευνηθεί το ενδεχόμενο να το ταλαιπωρεί μια ουρολοίμωξη (όταν το παιδί φοράει ακόμη πάνα οι συνθήκες συλλογής των ούρων είναι πιο δύσκολες από τεχνική άποψη, αλλά ο μικροβιολόγος είναι ο ειδικός για να μας καθοδηγήσει).
Η κατάλληλη θεραπεία
Όταν η καλλιέργεια ούρων δείξει ότι το παιδί πάσχει από ουρολοίμωξη, θα χρειαστεί να πάρει την κατάλληλη αντιβίωση – σύμφωνα με την ένδειξη του αντιβιογράμματος. Καθώς η ουρολοίμωξη μπορεί – αν δεν λάβει την κατάλληλη θεραπεία – να ανέβει στα νεφρά δημιουργώντας πυελονεφρίτιδα, που είναι μια επικίνδυνη κατάσταση και αν μείνει αθεράπευτη, μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες των νεφρών ή ακόμα και σε σηψαιμία. Ετσι, ο παιδίατρος, πέρα από τη θεραπεία, είναι πιθανό να μας συστήσει να κάνουμε στο παιδί έναν υπέρηχο νεφρών, ουρητήρων και κύστης, ώστε να φανεί μήπως η ουρολοίμωξη δεν είναι τυχαία αλλά υποκρύπτει κάποιο νεφρικό πρόβλημα. Οταν πρόκειται για βρέφος, ο παιδίατρος είναι πιθανό να συστήσει επιπλέον και κυστεογραφία. Η κυστεογραφία είναι ακόμα πιο απαραίτητη όταν η ουρολοίμωξη έχει υποτροπιάσει – συμβεί και για δεύτερη φορά αφότου το παιδί έχει πάρει την κατάλληλη θεραπεία. Με την κυστεογραφία διερευνάται αν υπάρχει παλινδρόμηση ούρων, η οποία αντιμετωπίζεται με χημειοπροφύλαξη (συνεχής χαμηλή δόση αντιβίωσης) μέχρι που το ουροποιητικό του παιδιού ωριμάζει και το πρόβλημα κατά κανόνα βελτιώνεται. Σε τέτοιες περιπτώσεις, στις υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, μπορεί να είναι απαραίτητο να γίνει και σπινθηρογράφημα νεφρών ώστε να διερευνηθεί η κατάσταση των νεφρών (όταν το σπινθηρογράφημα δείξει ότι υπάρχει πρόβλημα στα νεφρά, θα πρέπει οι γονείς και ο παιδίατρος να είναι πολύ προσεκτικοί με κάθε πιθανό σύμπτωμα που εμφανίζει το παιδί, π.χ. πυρετό, να μην αμελούν την απαραίτητη θεραπεία αλλά και να παρακολουθούν τακτικά την υγεία των νεφρών).
Η πρόληψη της ουρολοίμωξης
Οι κανόνες υγιεινής που θα βοηθήσουν τόσο τα παιδιά όσο και τους μεγάλους να αποφύγουν την ουρολοίμωξη είναι κοινοί και εκ πρώτης όψεως φαντάζουν ίσως απλοϊκοί αλλά είναι πολύ σημαντικοί. Ετσι θα πρέπει να αποφεύγεται η δυσκοιλιότητα (καθώς κυρίως στα κορίτσια το γεμάτο έντερο μειώνει το μέγεθος της κύστης) και το παιδί θα πρέπει να πίνει πολλά υγρά, να πηγαίνει συχνά στην τουαλέτα, να σκουπίζεται με φορά από μπρος προς τα πίσω (και πάλι πρόκειται για τα κορίτσια, όπου μπορεί η ουρήθρα να μολυνθεί από τα μικρόβια του εντέρου) και να φοράει καθαρά, βαμβακερά εσώρουχα.
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τον κ. Μάνθο Αγγελάκη, παιδίατρο.