Όταν τα παιδιά μας φτάσουν στη σχολική ηλικία, είναι εύκολο να διακρίνουμε τη σχέση τους με το διάβασμα. Ορισμένα βουτούν μετά μανίας στις σελίδες των βιβλίων τους και δεν τα αφήνουν μέχρι να τα ξεκοκαλίσουν, ενώ άλλα δεν θέλουν ούτε να τα βλέπουν. Όμως η κλίση των παιδιών προς την ανάγνωση είναι εμφανής από μικρή ηλικία. Αν δώσουμε σημασία σε ορισμένα σημάδια που σχετίζονται με τη γνωστική τους ανάπτυξη, μπορούμε όχι μόνο να προβλέψουμε το αν θα εξελιχθούν σε παθιασμένους αναγνώστες, αλλά και να παρέμβουμε αυξάνοντας το ενδιαφέρον τους για τα γράμματα.
Βρεφική ηλικία (μέχρι 1 έτους)
Τα περισσότερα παιδιά σταδιακά:
- Μαθαίνουν να χρησιμοποιούν ήχους και χειρονομίες για να επικοινωνήσουν
- Αντιδρούν όταν κάποιος τους μιλά
- Μπορούν να συγκεντρωθούν σε ένα πρόσωπο ή αντικείμενο
- Καταλαβαίνουν 50 ή περισσότερες λέξεις
- Προσπαθούν να πιάσουν τα βιβλία και να γυρίσουν τις σελίδες
- Αντιδρούν όταν τους διαβάζουμε, δείχνοντας τις εικόνες και βγάζοντας ήχους
Από 1 έως 3 ετών
Ξεκινούν να:
- Απαντούν σε ερωτήσεις και να αναγνωρίζουν τα όσα απεικονίζονται στις σελίδες των βιβλίων τους
- Δείχνουν με το δάχτυλό τους τα αντικείμενα, όταν αναγνωρίζουν το όνομά τους
- Κάνουν ότι διαβάζουν βιβλία
- Ολοκληρώνουν τις προτάσεις στα βιβλία που τους έχουμε διαβάσει πολλές φορές
- Μουντζουρώνουν χαρτιά
- Ξέρουν τους τίτλους των βιβλίων τους και τα αναγνωρίζουν από το εξώφυλλο
- Γυρίζουν τις σελίδες των βιβλίων από χαρτόνι
- Έχουν ένα αγαπημένο βιβλίο που θέλουν να ακούνε διαρκώς
3 ετών
Συνήθως σε αυτή την ηλικία:
- Ασχολούνται μόνα τους με τα βιβλία τους
- Συγκεντρώνονται για περισσότερη ώρα στις ιστορίες που τους διαβάζουμε
- Μπορούν να διηγηθούν μια ιστορία που γνωρίζουν καλά
- Μπορούν να πουν την αλφαβήτα αν τα βοηθήσουμε λίγο
- Ζωγραφίζουν σύμβολα που θυμίζουν γράμματα
- Αναγνωρίζουν το πρώτο γράμμα του ονόματός τους
- Μαθαίνουν ότι η γραφή και η ζωγραφική είναι δύο διαφορετικά πράγματα
- Κάνουν ότι διαβάζουν ένα βιβλίο δυνατά
4 ετών
Πλέον τα περισσότερα παιδιά αρχίζουν να:
- Αναγνωρίζουν οικείες πινακίδες και ετικέτες
- Αναγνωρίζουν λέξεις που κάνουν ρίμα
- Αναγνωρίζουν κάποια από τα γράμματα του αλφάβητου, κυρίως τα κεφαλαία
- Αναγνωρίζουν τα γράμματα του ονόματός τους
- Μπορούν να γράψουν το όνομά τους
- Κατονομάζουν το πρώτο γράμμα ή τον πρώτο ήχο μιας λέξης
- Ξέρουν τι ήχο κάνουν ορισμένα γράμματα
- Αντιλαμβάνονται το ρόλο των συλλαβών
- Χρησιμοποιούν οικεία γράμματα προσπαθώντας να γράψουν λέξεις
- Καταλαβαίνουν ότι διαβάζουμε από τα αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω
- Μπορούν να αναδιηγηθούν μια ιστορία που τους διαβάσαμε
5 ετών
Πλέον τα μικρά μας μπορούν να:
- Χρησιμοποιούν λέξεις για να κάνουν ρίμα
- Αναγνωρίζουν κάποιες λέξεις
- Γράφουν κάποια γράμματα, αριθμούς και λέξεις
- Προβλέπουν πώς θα εξελιχθεί μια ιστορία
- Αντιλαμβάνονται τους ορισμούς κάποιων λέξεων
- Διαβάζουν μερικές λέξεις
- Διηγούνται ιστορίες που έχουν ακούσει, αναγνωρίζουν τα κεντρικά στοιχεία (ποιος, πού, πότε, γιατί και πώς) και μπορούν να τοποθετήσουν τα γεγονότα στη σειρά
Να θυμάστε ότι…
Όπως και με κάθε άλλη ένδειξη ανάπτυξης του παιδιού, έτσι και εδώ οι ηλικίες είναι ενδεικτικές και δεν είναι απαραίτητα ανησυχητικό αν το μικρό σας δείχνει να αργεί να πλησιάσει τα εκάστοτε “ορόσημα”. Σε κάθε περίπτωση, μπορείτε να ενισχύσετε την αγάπη του προς τα βιβλία φροντίζοντας να του διαβάζετε συχνά, αλλά και διαβάζοντας οι ίδιοι μπροστά του. Έτσι θα μάθει ότι το διάβασμα δεν είναι καταναγκαστικό έργο, αλλά μια δραστηριότητα που μπορεί να μας χαρίσει τόσο γνώση όσο και διασκέδαση.