Όλα τα παιδιά μερικές φορές δικαιολογούνται για τη συμπεριφορά τους. Η φράση «Δεν είναι δικό μου λάθος!» είναι μια κοινή αντίδραση των παιδιών όταν έχουν παραβεί τους κανόνες. Αλλά για ορισμένα παιδιά, οι δικαιολογίες μπορούν να γίνουν ένα πραγματικό πρόβλημα και κάπως έτσι να μετατραπούν σε ενήλικες που αρνούνται να αποδεχτούν την προσωπική τους ευθύνη για τις πράξεις τους. Ορίστε λοιπόν όσα πρέπει να κάνουμε ως γονείς προκειμένου να μεγαλώσουμε υπεύθυνα παιδιά.
Συμβουλές για υπεύθυνα παιδιά
Μείνετε ήρεμοι
Αποφύγετε να τσακωθείτε με το παιδί σας όταν επιμένει ότι κάτι δεν είναι δικό του λάθος. Διαφορετικά, κινδυνεύετε να μπείτε σε μια μάχη εξουσίας. Αντ’ αυτού, απαντήστε ήρεμα. Καταστήστε σαφές ότι η δικαιολογία του για τη συμπεριφορά του δεν σημαίνει ότι δεν είναι υπεύθυνο για ό,τι έκανε. Πείτε του, «Έχεις ευθύνη για το πώς συμπεριφέρεσαι» ή «Είναι δική σου ευθύνη να βρεις τρόπους για να λύσεις αυτό το πρόβλημα.»
Ενθαρρύνετε την προσωπική ευθύνη
Διδάξτε στο παιδί σας τη διαφορά ανάμεσα σε μια εξήγηση και μια δικαιολογία. Για παράδειγμα, το να πει στον δάσκαλό του ότι απουσίαζε επειδή ήταν άρρωστο είναι μια εξήγηση. Αν πει στον δάσκαλο ότι ο σκύλος έφαγε την εργασία του, είναι δικαιολογία.
Η εξήγηση αποδέχεται την προσωπική ευθύνη ενώ η δικαιολογία τείνει να κατηγορεί άλλους. Η εξήγηση έχει σκοπό να βοηθήσει τους άλλους να κατανοήσουν την κατάσταση, ενώ η δικαιολογία συνήθως προορίζεται να δικαιολογήσει ένα λάθος.
Μερικές φορές τα παιδιά (καθώς και πολλοί ενήλικες) δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν τη διαφορά. Αλλά αξίζει τον χρόνο και την προσπάθεια να βοηθήσετε το παιδί σας να δει ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ αυτών των δύο εννοιών.
Δώστε ως παράδειγμα διάφορα σενάρια και ζητήστε από το παιδί να εντοπίσει πότε λέτε μια δικαιολογία και πότε προσφέρετε μια εξήγηση. Με την εξάσκηση, το παιδί θα μπορέσει να αναγνωρίσει τη διαφορά και να κατανοήσει πότε οι άνθρωποι προσπαθούν να αποφύγουν την προσωπική ευθύνη.
Διδάξτε του δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων
Όταν το παιδί προσπαθεί να κατηγορήσει άλλους ανθρώπους για τα λάθη και τα προβλήματά του, στρέψτε τη συζήτηση στις επιλογές του για τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται. Για παράδειγμα, αν λέει, «Πήρα κακό βαθμό στην εργασία μου επειδή ο δάσκαλος δεν μου εξήγησε πώς να την κάνω», ρωτήστε, «Τι θα μπορούσες να κάνεις σχετικά με αυτό;». Μιλήστε του για το πώς θα μπορούσε να ζητήσει διευκρινίσεις ή να ζητήσει βοήθεια, αντί να κατηγορήσει τον δάσκαλο για την κακή του βαθμολογία.
Είναι σημαντικό το παιδί σας να μπορεί να αναγνωρίζει ότι έχει επιλογές για τον τρόπο με τον οποίο ανταποκρίνεται. Διδάξτε στο παιδί ότι ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει γύρω του, είναι εκείνο τελικά υπεύθυνο για τις δικές του επιλογές.
Δώστε έμφαση στη μάθηση μέσα από τα λάθη
Διδάξτε στο παιδί σας ότι τα λάθη είναι μια ευκαιρία για μάθηση. Όταν τα παιδιά βλέπουν τα λάθη ως τρόπο να μάθουν, είναι λιγότερο πιθανό να προσπαθήσουν να καλύψουν τα λάθη τους ή να κατηγορήσουν άλλους ανθρώπους. Δείξτε του λοιπόν ότι το να κάνει λάθη δεν είναι κακό, αλλά είναι σημαντικό να μάθει μέσα από αυτά, ώστε να μην τα επαναλάβει. Τέλος, επικροτήστε το παιδί σας όταν λέει την αλήθεια ή όταν αναλαμβάνει την ευθύνη για τη συμπεριφορά του.