Παιδί: Γιατί πονάει το αφτί του;

Το παιδί παραπονιέται για δυνατό πόνο στο αφτί, μείωση της ακοής του και υπερβολική ευαισθησία στην αφή; Αν τα συμπτώματα αυτά εμφανίστηκαν έπειτα από μερικά μπάνια στη θάλασσα ή την πισίνα, πρόκειται μάλλον για λοίμωξη στον έξω ακουστικό πόρο, γνωστή και ως εξωτερική ωτίτιδα ή ωτίτιδα του κολυμβητή (swimmer’s ear).

Συμβαίνει όταν το νερό μπαίνει στο αφτί κατά τη διάρκεια της κολύμβησης και παγιδεύεται, δημιουργώντας ιδανικό περιβάλλον για ανάπτυξη βακτηρίων. Eπίσης, αρκετές φορές στα παιδιά, κυρίως αυτά που περνούν πολλά κρυολογήματα, εμφανίζεται και η λεγόμενη μέση ωτίτιδα (αφορά το τύμπανο), η οποία αποτελεί και το τελευταίο κομμάτι του παζλ στις «λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος». Αυτό γιατί η ομαλή λειτουργία των αφτιών βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την ομαλή λειτουργία της μύτης.

Ετσι, τα παιδιά που κρυολογούν συχνά είναι και τα πιο ευάλωτα στις λοιμώξεις των αφτιών, αφού ο φλεγμονώδης παράγοντας (ιός ή μικρόβιο) «ταξιδεύει» από τον ρινοφάρυγγα (διά μέσου της ευσταχιανής σάλπιγγας) μέσα στην κοιλότητα του αφτιού και προκαλεί ωτίτιδα.

Οι συνήθεις «ύποπτοι» για την εξωτερική ωτίτιδα

Η εξωτερική ωτίτιδα κυρίως οφείλεται στα βακτήρια που αναπτύσσονται στο νερό. Επίσης το νερό που παραμένει στον ακουστικό πόρο αποτελεί ιδανικό περιβάλλον γι’ αυτά τα βακτήρια. Σε αυτό συμβάλλει πάρα πολύ και η χρήση όλο τον χρόνο μπατονέτας (το ξυλάκι με το βαμβάκι) που χρησιμοποιούν πολύ συχνά οι μητέρες στο καθάρισμα των αφτιών του παιδιού. Ομως η μπατονέτα το μόνο που κάνει είναι να σπρώχνει περισσότερο στο εσωτερικό του αφτιού αυτό το φυσιολογικό κερί. Ετσι, στην προσπάθειά τους να απομακρύνουν την κυψελίδα από το αφτί, ερεθίζουν τον ακουστικό πόρο ή και τον αποφράσσουν δημιουργώντας έναν κλειστό χώρο που είναι το καλύτερο περιβάλλον για την ανάπτυξη μικροβίων, άρα και μόλυνσης της ευαίσθητης αυτής περιοχής.

Πώς εκδηλώνεται η λοίμωξη. Με φαγούρα, πόνο ή αίσθημα μπουκώματος στο αφτί. Επίσης το παιδί μπορεί να μην ακούει τόσο καλά όσο συνήθως. Πολλές φορές ο λοβός του αφτιού που πάσχει μπορεί να πονάει στην ψηλάφηση και ο πόνος να είναι τόσο έντονος ώστε το παιδί σας να κλαίει και να μην μπορεί να μασήσει εύκολα. Μπορεί ακόμα να υπάρχει και λίγος πυρετός και το δέρμα που καλύπτει τον ακουστικό πόρο να είναι κόκκινο και πρησμένο.

Και πώς αντιμετωπίζεται. Αφού πρώτα διαπιστωθεί από τον παιδίατρο ότι το τύμπανο είναι άθικτο, συνήθως συνιστάται τοπική θεραπεία (πάντα σε συνεννόηση με τον παιδίατρο που παρακολουθεί το παιδί) και αποχή από κολυμβητήριο και βoυτιές για περίπου 6-8 ημέρες ή και περισσότερο, αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Οι συνήθεις «ύποπτοι» για τη μέση ωτίτιδα

Η μέση ωτίτιδα, που αφορά το εσωτερικό τμήμα του αφτιού, προκαλείται από μικροοργανισμούς (όπως στρεπτόκοκκοι, σταφυλόκοκκοι, πνευμονιόκοκκοι). Τα μικρόβια αυτά περνούν από το αναπνευστικό σύστημα στο αφτί μέσω της ευσταχιανής σάλπιγγας (ο σωλήνας που συνδέει τον φάρυγγα με το αφτί).

Πώς εκδηλώνεται η λοίμωξη. Το κυριότερο σύμπτωμα είναι ο πόνος στο αφτί. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρήσετε ροή διαυγούς υγρού ή πύου στον ακουστικό πόρο. Το παιδί μπορεί να εμφανίσει πυρετό και η ακοή του από το αφτί που έχει το πρόβλημα μπορεί να είναι ελαττωμένη. Τα βρέφη με μέση ωτίτιδα συνήθως κλαίνε και είναι ανόρεκτα και ανήσυχα. Υπάρχουν όμως και βρέφη στα οποία το μοναδικό σύμπτωμα μπορεί να είναι η εμφάνιση διάρροιας.

Και πώς αντιμετωπίζεται. Η μέση ωτίτιδα χρειάζεται αντιβίωση, εφόσον διαγνωσθεί από τον παιδίατρο. Αν η επισκόπηση (ωτοσκόπηση) του αφτιού, και ειδικότερα του τυμπάνου, δεν είναι εφικτή, πρέπει να παραπεμφθεί σε ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ) για να γίνει α) καθαρισμός του εξωτερικού αφτιού, β) να πάρει καλλιέργεια από το αφτί, προκειμένου να χορηγήσει το αντιβιοτικό που ταιριάζει στην περίπτωση.

Για να προλάβετε τις παιδικές ωτίτιδες

* Μην παραλείπετε μετά το μπάνιο ή το ντους να στεγνώνετε τα αφτιά του παιδιού τελείως εξωτερικά και μόνο με την πετσέτα, αποφεύγοντας τη χρήση βαμβακιού ή μπατονέτας, που το μόνο που κάνει είναι να σπρώχνει προς τα μέσα το φυσιολογικό κερί του αφτιού.

* Ενα παιδί που παρουσιάζει συχνές ενοχλήσεις στα αφτιά, παθαίνει συχνά οξεία μέση ωτίτιδα, παρουσιάζει δυσκολία στην αναπνοή κατά τον ύπνο ή ακόμη δεν αναπτύσσεται σύμφωνα με την ηλικία του, πρέπει να ελέγχεται και για υπερτροφικές αδενοειδείς εκβλαστήσεις, τα γνωστά δηλαδή «κρεατάκια» (που είναι επιβαρυντικός παράγοντας αλλά και παράγοντας που περιπλέκει μια μέση ωτίτιδα), τα οποία σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να βγουν με χειρουργική επέμβαση από ΩΡΛ.

* Στις ενοχλήσεις των παιδικών αφτιών, καλό είναι να αποφεύγετε τις ωτικές σταγόνες, το λάδι ή το οινόπνευμα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, σε ένα ευαίσθητο όργανο, όπως το αφτί, οι σταγόνες και τα γιατροσόφια μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερο κακό παρά καλό. Αν ο πόνος επιμείνει, πρέπει να εξετασθεί από παιδίατρο (αρχικά) ή ΩΡΛ και να δοθεί η κατάλληλη αντιβιοτική αγωγή.

* Μερικές απλές συμβουλές που περιορίζουν τους κινδύνους μιας καλοκαιρινής ωτίτιδας είναι: να αποφεύγονται οι απότομες βουτιές και κυρίως οι βουτιές σε μολυσμένες θάλασσες ή και θάλασσες με πολύ κόσμο.

· Aν το παιδί κολυμπάει σε πισίνα, να κάνει αμέσως ντους και ενδελεχή καθαρισμό των αφτιών με την επιστροφή του στο σπίτι.

· Να φοράει σκουφάκι αν είναι πολλή ώρα σε νερό με χλώριο (πισίνα).

Να θυμάστε:

Η εξωτερική ωτίτιδα δεν είναι άλλη από την απλή ωτίτιδα, τη λοίμωξη δηλαδή του έξω ακουστικού πόρου, που παρατηρείται κυρίως στα παιδιά που κολυμπούν στη θάλασσα ή στο κολυμβητήριο και κάνουν μεγάλες βουτιές. Το κολύμπι σε θερμαινόμενες πισίνες αυξάνει την πιθανότητα αυτής της λοίμωξης. Ωστόσο, πρόκειται για λοίμωξη που αντιμετωπίζεται εύκολα, αν βέβαια προληφθεί εγκαίρως.

* Αντίθετα με την εξωτερική (που αφορά τον ακουστικό πόρο), η μέση ωτίτιδα αφορά το τύμπανο και διακρίνεται σε οξεία και χρόνια. Συγκεκριμένα, είναι μια φλεγμονή στο εσωτερικό τμήμα του αφτιού, η οποία παρουσιάζεται στα παιδιά συνήθως ύστερα από κρυολόγημα ή λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος. Αυτές οι λοιμώξεις παρατηρούνται κυρίως τους μήνες του χειμώνα και, σύμφωνα με τις στατιστικές, στο 75% των παιδιών δημιουργούν πρόβλημα μέσης ωτίτιδας.

* Ο λόγος που τα πολύ μικρά παιδιά είναι πιο επιρρεπή στη μέση ωτίτιδα, είναι ότι η ευσταχιανή τους σάλπιγγα δεν έχει ακόμα πλήρως αναπτυχθεί. Ετσι, τα μικρόβια που προκαλούν τη λοίμωξη στη μέση ωτίτιδα περνούν εύκολα από το αναπνευστικό σύστημα στο αφτί μέσω αυτού του σωλήνα, που λόγω της ηλικίας του παιδιού έχει πολύ μικρό μήκος. Αυτός λοιπόν είναι ένας επιπλέον λόγος που οι γονείς πρέπει να δίνουν ιδιαίτερη προσοχή όταν το παιδί παραπονιέται για πόνο στο αφτί.

* Επίσης, αν είναι λίγο βουλωμένη η μύτη, απαγορεύονται οι βουτιές στο νερό γιατί μπορεί να παρουσιαστεί όχι μόνο οξύς πόνος στα αφτιά (αδυναμία εξίσωσης των πιέσεων), αλλά και αιφνίδιος ίλιγγος ή και απώλεια προσανατολισμού, με απρόβλεπτες συνέπειες.

* Οταν το παιδί είναι κρυολογημένο και ταυτόχρονα πονάει το αφτί του και έχει υψηλό πυρετό, πρέπει χωρίς καθυστέρηση να εξεταστεί από τον παιδίατρό του αρχικά και, αν κριθεί απαραίτητο, από ωτορινολαρυγγολόγο (ΩΡΛ).