Τι να κάνω ώστε το μωρό μου να αποκτήσει γερά δοντάκια και υπέροχο χαμόγελο; Τι πρέπει να προσέξω προκειμένου να διασφαλίσω τη σωστή υγιεινή της στοματικής κοιλότητας του παιδιού μου; Οι απορίες και οι ανησυχίες των μαμάδων δεν σταματούν ποτέ. Γι’ αυτό απευθυνθήκαμε στην κυρία Αννα Παπαδογεωργάκη – Αναγνώστου, διακεκριμένη ορθοδοντικό από το Tufts University της Βοστώνης, και πήραμε όλες τις απαντήσεις.
Από ποια ηλικία θα πρέπει οι γονείς να ξεκινήσουν τη φροντίδα της στοματικής υγείας του παιδιού τους;
Η φροντίδα της στοματικής υγείας του παιδιού τους αρχίζει με την εμφάνιση του πρώτου δοντιού, αλλά και πριν από αυτό, με τη σωστή διατροφή της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Σε ποια ηλικία πρέπει ένα παιδί να επισκεφθεί για πρώτη φορά τον οδοντίατρο;
Η πρώτη επίσκεψη του παιδιού στον παιδοδοντίατρο πρέπει να γίνεται μετά την ανατολή του πρώτου δοντιού ή πριν από τα πρώτα του γενέθλια.
Στην πρώτη επίσκεψη ενημερώνονται οι γονείς για θέματα σχετικά με:
1. Την ανατολή, τη σημασία των νεογιλών δοντιών και την αντιμετώπιση των ενοχλήσεων που προκαλεί η ανατολή τους, καθώς και τη διαδικασία «αλλαγής» τους και την ανατολή μόνιμων δοντιών.
2. Τα προβλήματα από την κακή διατροφή (γλυκά, καραμέλες κ.λπ.).
3. Τρόπους αποφυγής της τερηδόνας και της ουλίτιδας στο σπίτι.
4. Τις στοματικές έξεις όπως τη χρήση πιπίλας, τον θηλασμό δακτύλου και τις βλάβες που μπορούν να προκαλέσουν.
5. Περιπτώσεις τραυματισμού των δοντιών. Μαθαίνουν για τις πρώτες βοήθειες που μπορούν να προσφέρουν.
Πότε αρχίζει το πλύσιμο των δοντιών, με ποιον τρόπο και ποια συχνότητα;
Ο καθαρισμός των δοντιών αρχίζει με την εμφάνιση του πρώτου δοντιού. Υπάρχουν πια μαλακές οδοντόβουρτσες και ειδικές οδοντόκρεμες περιεκτικότητας σε φθόριο 1.000 ppm, που απλώνονται σε ελάχιστη ποσότητα (ίχνος) στην οδοντόβουρτσα δύο φορές την ημέρα, ειδικά μετά το τελευταίο γεύμα του παιδιού πριν από τον βραδινό ύπνο.
Εναλλακτικά στα βρέφη καθαρίζουμε τα δόντια με ένα μαλακό πανάκι και νερό. (Για τον λόγο αυτό ο μητρικός θηλασμός έπειτα από την ανατολή των πρώτων νεογιλών δοντιών καλό θα είναι να γίνεται με πρόγραμμα κι όχι κατά βούληση.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να καθαρίζονται προσεκτικά το στόμα και τα δόντια του παιδιού από τα υπολείμματα γάλακτος) Στους 12-14 μήνες η χρήση του μπιμπερό πρέπει να διακόπτεται και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει το παιδί να κοιμάται με μπιμπερό που περιέχει οτιδήποτε άλλο εκτός από νερό.
Γιατί είναι τόσο σημαντικό από τόσο νωρίς να βουρτσίζουν τα δόντια τους τα παιδιά;
Είναι σημαντικό να γίνεται σε αυτή την ηλικία, επειδή τα προβλήματα του στόματος και κυρίως η τερηδόνα, είναι πιθανό να εμφανιστούν από τη βρεφική και τη νηπιακή ηλικία. Επιπλέον, γιατί πρέπει από νωρίς να εδραιώνονται καλές συνήθειες, ώστε να εξασφαλιστεί η ουσιαστική πρόληψη των νόσων του στόματος.
Xαλάνε δηλαδή τα πρώτα δόντια όπως τα μόνιμα; Γίνονται και σε αυτά οι συνήθεις οδοντιατρικές εργασίες;
Η τερηδόνα εμφανίζεται και στα νεογιλά δόντια, προκαλεί την καταστροφή των δοντιών και αποτελεί τη συχνότερη μολυσματική νόσο των παιδιών στον κόσμο. Η τερηδόνα προκαλείται από μικρόβια που μεταδίδονται στο παιδί μετά την εμφάνιση των πρώτων νεογιλών δοντιών του, συνήθως από άτομα του οικογενειακού του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα από τη μητέρα.
Τα μικρόβια για να αναπτυχθούν χρειάζονται την παρουσία στο στόμα υδατανθράκων και κυρίως ζάχαρης. Γι’ αυτό απαγορεύεται η χρήση μπιμπερό με γάλα ή άλλα γλυκά ροφήματα κατά τη διάρκεια του νυκτερινού ύπνου. Ο παιδοδοντίατρος μπορεί να αφαιρέσει την τερηδόνα και χρησιμοποιεί σύγχρονα υλικά για την αποκατάστασή τους.
Στα νεογιλά γίνονται και ενδοδοντικές θεραπείες, αλλά μερικές φορές η εξαγωγή ενός δοντιού είναι αναγκαία. Στην περίπτωση αυτή ειδικά ορθοδοντικά μηχανήματα διατηρούν τον χώρο που καταλαμβάνει το δόντι μέχρι την ανατολή του μόνιμου δοντιού. Η ουλίτιδα είναι η πιο συχνή παθολογική κατάσταση των ούλων στα παιδιά. Τα ούλα γίνονται πιο ερυθρά, διογκώνονται και συχνά αιμορραγούν κατά το βούρτσισμα.
Ο παιδοδοντίατρος απομακρύνει την πλάκα και την πέτρα που προκαλούν την ουλίτιδα και εφιστά την προσοχή στην τήρηση των κανόνων στοματικής υγιεινής.
Πότε θα πρέπει να γίνεται για πρώτη φορά ορθοδοντικός έλεγχος στο παιδί;
Η σύσταση από την American Association of Orthodontists (ΑΑΟ) είναι να γίνεται μια πρώτη επίσκεψη στον ειδικό ορθοδοντικό μέχρι την ηλικία των 7 ετών και οπωσδήποτε πριν ολοκληρωθεί η αλλαγή των νεογιλών. Αν, βέβαια, παρατηρηθεί κάποιο άλλο πρόβλημα, η επίσκεψη στον ορθοδοντικό επιβάλλεται να γίνει και σε μικρότερη ηλικία. Σε αυτήν την ηλικία εντοπίζονται τα προβλήματα δυσαρμονίας του μεγέθους των γνάθων, π.χ. μικρή άνω γνάθος με στενή υπερώα ή μεγάλη κάτω γνάθος με τάση προγναθισμού κ.ά. Τα προβλήματα αυτά αντιμετωπίζονται και ακόμα πιο εύκολα στις μικρές ηλικίες δημιουργούνται οι προϋποθέσεις ώστε τα μόνιμα δόντια να ανατείλουν σε σωστότερη θέση. Σε αυτές τις ηλικίες διορθώνονται και τα «πεταχτά» δόντια, που εύκολα τραυματίζονται σε μια πτώση του παιδιού.
Επίσης, ορθοδοντικοί μηχανισμοί μπορούν να βοηθήσουν στο σταμάτημα της πιπίλας ή του θηλασμού του δακτύλου που μακροπρόθεσμα δημιουργούν ορθοδοντικά προβλήματα.
Αν τα δόντια του παιδιού βγαίνουν στραβά, πρέπει να ανησυχήσω;
Αν τα πρώτα μόνιμα δόντια βγαίνουν στραβά, πρέπει να επισκεφθείτε τον ορθοδοντικό. Ο ειδικός θα εξετάσει το παιδί και θα διαγνώσει τα αίτια του συνωστισμού. Οπως προανέφερα, η αντιμετώπιση ξεκινάει το ταχύτερο δυνατόν με την πρώτη φάση της ορθοδοντικής θεραπείας (προληπτική – κατασταλτική), η οποία περιλαμβάνει την τοποθέτηση ορθοδοντικών μηχανισμών που καθοδηγούν την αύξηση των γνάθων στη φυσιολογική κατεύθυνση και το σωστό μέγεθος και δημιουργούν τις κατάλληλες συνθήκες για την ομαλή ανατολή των μόνιμων δοντιών.
Πόσο βλαβερό είναι να βάζει το παιδί το δάχτυλο στο στόμα ή να έχει πιπίλα;
Ο έντονος, συχνός και παρατεταμένος θηλασμός του δακτύλου είναι εξαιρετικά βλαβερός στην ανάπτυξη του στόματος και προκαλεί ορθοδοντικά προβλήματα:
- Στα οστά των γνάθων: στενή υπερώα και προγναθική άνω γνάθος.
- Στα δόντια του παιδιού: «πεταχτά» δόντια, όπου τα πάνω βρίσκονται έξω από τα χείλη και τα κάτω αποκτούν κλίση προς τα μέσα.
- Στη θέση της γλώσσας: το παιδί τοποθετεί τη γλώσσα του ανάμεσα στα πάνω και στα κάτω δόντια, με αποτέλεσμα όταν κλείνει το στόμα με τα πίσω δόντια να υπάρχει «κενό» μεταξύ των μπροστινών δοντιών (χασμοδοντία).
Πολλά παιδιά σταματούν μόνα τους τις παραπάνω συνήθειες μετά την ηλικία των τεσσάρων χρόνων, οπότε τα παραπάνω προβλήματα μπορεί μερικώς να βελτιωθούν. Καλό είναι να γνωρίζετε ότι η χρήση της πιπίλας είναι προτιμότερη από τον θηλασμό του δακτύλου, διότι ευκολότερα «χάνεται» η πιπίλα ή «δανείζεται» στα γατάκια της γειτονιάς…! Μετά τα 5 έτη, εάν συνεχίζεται η επιβλαβής συνήθεια και οι συζητήσεις με το παιδί, οι προσπάθειες επιβράβευσης, ανταμοιβής κ.λπ. έχουν αποτύχει, τοποθετείται ειδικός ορθοδοντικός μηχανισμός, που αποτρέπει την είσοδο του δακτύλου στο στόμα.
Σε περίπτωση τραυματισμού ενός δοντιού τι πρέπει να γίνει;
- Στα νεογιλά δόντια: Αν το δόντι φύγει από τη θέση του μην προσπαθήσετε να το ξαναβάλετε.
- Στα μόνιμα δόντια: Αν το δόντι φύγει από τη θέση του και το βρείτε, πλύνετε το μόνο με νερό χωρίς να το τρίψετε και προσπαθήστε να το βάλετε στη θέση του. Αν δεν τα καταφέρετε, κρατήστε το σε ένα δοχείο με σάλιο ή κρύο γάλα ή νερό.
- Και στα νεογιλά αλλά και στα μόνιμα δόντια: Αν σπάσει κάποιο κομμάτι του και μπορέσετε να το βρείτε τοποθετήστε το σε κρύο γάλα ή νερό και φέρτε το μαζί σας στο ιατρείο. Μην ξεχάσετε να βάλετε πάγο στα χείλη του παιδιού αν είναι τραυματισμένα.
Σε κάθε περίπτωση επικοινωνήσετε αμέσως με τον παιδοδοντίατρό σας.
*Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την Άννα Παπαδογεωργάκη – Αναγνώστου, ορθοδοντικό από το Tufts University της Βοστώνης