Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος δεν αφορούν μόνο τους ενηλίκους, είναι πρόβλημα και της παιδικής ηλικίας. Περίπου το 7% των κοριτσιών και το 2% των αγοριών θα περάσουν ουρολοίμωξη μέχρι την ηλικία των 6 ετών. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, η εμφάνιση ουρολοίμωξης στα βρέφη μέχρι ενός χρόνου είναι μεγαλύτερη στα αγόρια. Ομως από τον πρώτο χρόνο και μετά, η πάθηση είναι 10 φορές πιο συχνή στα κορίτσια, για ανατομικούς λόγους, αλλά και γιατί μεταβάλλεται σιγά σιγά η χλωρίδα του κόλπου τους. Aς δούμε λοιπόν τι επισημαίνει η κυρία Αναστασία Ζησούλη παιδίατρος – λοιμωξιολόγος, για τις αιτίες, τα χαρακτηριστικά συμπτώματα, αλλά και τα μέτρα πρόληψης που θα προφυλάξουν το παιδί από την ταλαιπωρία μιας ουρολοίμωξης.
Τι είναι η ουρολοίμωξη
Είναι η φλεγμονή που προκαλείται από την είσοδο μικροβίων μέσω της ουρήθρας στην ουροδόχο κύστη, όπου και πολλαπλασιάζονται. Στα παιδιά η συχνότερη αιτία της ουρολοίμωξης είναι η δυσκοιλιότητα, το μη ικανοποιητικό άδειασμα της κύστης κατά την ούρηση και η παραμονή ούρων ή το κράτημα ούρων. Επίσης, μικρόβια του εντέρου που μετακινούνται από τον πρωκτό στην περιγεννητική περιοχή, από εκεί εισέρχονται στην ουροδόχο κύστη και αρκετές φορές φθάνουν στους νεφρούς. H πιθανότητα που έχει ένα παιδί να πάθει ουρολοίμωξη αυξάνεται όταν υπάρχει κάποια ανατομική ανωμαλία στο ουροποιητικό σύστημα ή κάποια δυσλειτουργία της κύστης. Η ανεπαρκής καθαριότητα της περιοχής του πρωκτού ή τα αφρόλουτρα που ερεθίζουν την ουρήθρα αποτελούν επίσης παράγοντες κινδύνου για ουρολοίμωξη.
Πώς θα την αναγνωρίσετε
Η συχνουρία (το παιδί πηγαίνει συνεχώς στην τουαλέτα και αφήνει ελάχιστα ούρα κάθε φορά) και η δυσουρία (πονάει την ώρα που ουρεί) είναι τα πιο συχνά συμπτώματα της ουρολοίμωξης. Επίσης αρκετές φορές θα διαπιστώσετε ότι τα ούρα ενός παιδιού με ουρολοίμωξη μυρίζουν άσχημα. Ο πυρετός δεν είναι απαραίτητο σύμπτωμα στην ουρολοίμωξη. Η παρουσία του όμως δείχνει ότι η ουρολοίμωξη είναι πιο σοβαρή. Αν το παιδί σας ξαφνικά άρχισε να βρέχεται, τότε πάλι πρέπει να σκεφτείτε την πιθανότητα της ουρολοίμωξης.
Ποια είναι η θεραπεία
Αν αποδειχθεί ότι το παιδί έχει πρόβλημα ουρολοίμωξης, ο παιδίατρος θα συστήσει ειδικές εξετάσεις για να αποκλείσει τις ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος. Επίσης, ο γιατρός – σύμφωνα με την ένδειξη του αντιβιογράμματος – θα δώσει κάποιο αντιβιοτικό για 7 – 14 μέρες και μετά θα ελέγξει πάλι τα ούρα του παιδιού για να βεβαιωθεί ότι η ουρολοίμωξη έχει θεραπευτεί. Ομως και σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει το παιδί να ελέγχεται με τακτικές καλλιέργειες ούρων, για τυχόν μικρόβια που μπορεί να επανεμφανιστούν στα ούρα του, ύστερα από εβδομάδες ή και μήνες.
Η αντιβίωση στα παιδιά (όπως και στους ενηλίκους) ανάλογα με το μικρόβιο δίνεται από το στόμα, υπάρχουν όμως περιπτώσεις, κατά τις οποίες ο γιατρός προτιμά την ενδοφλέβια αγωγή στο νοσοκομείο (π.χ. αν το παιδί είναι μικρότερο των τριών μηνών, έχει αφυδάτωση, κάνει εμετούς και δεν μπορεί να πάρει το φάρμακο ή υπάρχουν σημάδια ότι η ουρολοίμωξη έχει προσβάλει τα νεφρά (πυελονεφρίτιδα).
Με ή χωρίς πυρετό, θέλουν πάντα προσοχή
Οι ουρολοιμώξεις αφορούν την ουρήθρα (τον σωλήνα που οδηγεί από την ουροδόχο κύστη στο εσωτερικό του σώματος), την ουροδόχο κύστη(κυστίτιδα) ή και τα νεφρά (πυελονεφρίτιδα). Συνήθως χωρίζονται σε δυο κατηγορίες. Στις εμπύρετες ουρολοιμώξεις και σε αυτές που δεν κάνουν πυρετό.
- Οταν υπάρχει πυρετός, σημαίνει συνήθως ότι η λοίμωξη έχει εγκατασταθεί στον νεφρό, ή αφορά τον ίδιο τον νεφρό. Οι εμπύρετες ουρολοιμώξεις οφείλονται σε ανατομικές ανωμαλίες του ουροποιητικού συστήματος. Μια από αυτές, που παρουσιάζεται σε πολλά παιδιά, είναι η παλινδρόμηση των ούρων(δηλαδή, επιστροφή των ούρων από την ουροδόχο κύστη στους νεφρούς). Σε αυτή την ουρολοίμωξη χρειάζεται πλήρης ουρολογικός έλεγχος, με υπερηχογράφημα και κυστεογραφία.
- Οι απύρετες ουρολοιμώξεις είναι λιγότερο επικίνδυνες για τους νεφρούς και οφείλονται κυρίως σε λειτουργικά προβλήματα της ουροδόχου κύστης (αστάθεια).
Βέβαια και εδώ χρειάζεται κάποιος έλεγχος, επειδή συχνά τα παιδιά έχουν τη συνήθεια να βιάζονται όταν πηγαίνουν στην τουαλέτα και έτσι, να μην αδειάζουν τελείως την κύστη τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ούρα που μένουν μέσα να μολύνονται και να δημιουργείται υποτροπή της λοίμωξης.
Να θυμάστε
- Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος αποτελούν το συχνότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο παιδίατρος μετά τις λοιμώξεις του αναπνευστικού.
- Στα νεογέννητα, οι ουρολοιμώξεις είναι συχνότερες στα αγοράκια, όμως μετά τον πρώτο χρόνο ισχύει το αντίθετο. Δηλαδή, η εμφάνιση ουρολοίμωξης από τον πρώτο χρόνο και μετά είναι 10 φορές πιο συχνή στα κοριτσάκια. Αυτό συμβαίνει επειδή, λόγω ανατομίας η ουρήθρα τους είναι μικρότερη σε μήκος. Ετσι, διευκολύνεται η είσοδος των μικροβίων από τον πρωκτό (που είναι η πιο συνηθισμένη εστία μόλυνσης) προς την κύστη, ενώ αντίθετα στα αγόρια τα μικρόβια πρέπει να διασχίσουν πολύ μεγαλύτερη απόσταση για να βρουν τον στόχο τους.
- Τα παιδιά (αγόρια και κορίτσια) που γεννιούνται με κάποιο πρόβλημα στο σύστημα αποβολής των ούρων έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν μόλυνση, καθώς ο οργανισμός τους καταστρέφει τα μικρόβια με μεγαλύτερη δυσκολία. Ενα από τα προβλήματα αυτά είναι η παλινδρόμηση των ούρων (η μετακίνησή τους δηλαδή προς τα επάνω και όχι προς τα κάτω όπως είναι το φυσιολογικό).
- Σε όλες τις περιπτώσεις ουρολοίμωξης, η θεραπεία δεν πρέπει να περιορίζεται στην αντιβίωση, αλλά να επεκτείνεται ο έλεγχος και στην αιτία που την προκάλεσε. Καθώς η ουρολοίμωξη μπορεί – αν δεν λάβει την κατάλληλη θεραπεία – να ανέβει στα νεφρά δημιουργώντας πυελονεφρίτιδα, που είναι μια επικίνδυνη κατάσταση και αν μείνει αθεράπευτη, μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες των νεφρών ή ακόμα και σε σηψαιμία.
- Από τα μικρόβια που προκαλούν τις ουρολοιμώξεις, το κολοβακτηρίδιο αποτελεί τον συχνότερο μικροβιακό παράγοντα, περίπου 80%. Ακολουθούν ο πρωτέας, η κλεμπσιέλλα, ο εντερόκοκκος, ο σταφυλόκοκκος και η ψευδομονάδα.
Συμπτώματα ανάλογα με την ηλικία
Νεογνική ηλικία:
- Υψηλός πυρετός
- Παράταση ίκτερου
- Ευερεθιστικότητα ή λήθαργος
- Στασιμότητα βάρους
- Σπασμοί
- Εμετοί
- Μειωμένη λήψη τροφής
Βρέφη και παιδιά 2 μηνών – 2 ετών:
- Μειωμένη λήψη τροφής
- Εμετοί
- Πυρετός
- Δύσοσμα ούρα
- Πόνος στην κοιλιά
- Ευερεθιστικότητα
Παιδιά από 2 ετών και άνω:
Τα συμπτώματα γίνονται πιο ειδικά και εντοπίζονται κυρίως στο ουροποιητικό σύστημα.
- Εμετοί
- Πόνος στην κοιλιά
- Πυρετός
- Δυσουρία (πόνος κατά την ούρηση)
- Συχνουρία
- Οσφυαλγία (πόνος στη μέση)