Είτε το παιδί μας επιμένει ότι ο φίλος του χρειάζεται τη δική του καρέκλα στο τραπέζι είτε το ακούμε να μιλάει με έναν αόρατο φίλο όποτε βρίσκεται στο δωμάτιο μόνο του, δεν πρέπει να βιαστούμε να ανησυχήσουμε. Η επινόηση φανταστικών φίλων είναι αρκετά συνηθισμένη κατά την παιδική ηλικία. Συγκεκριμένα, μελέτη που διεξήχθη από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Ορεγκον διαπίστωσε ότι μέχρι την ηλικία των 7, τουλάχιστον το 37% των παιδιών είχε έναν φανταστικό φίλο.
Γνωρίζοντας τον φανταστικό φίλο του παιδιού…
Οι φανταστικοί φίλοι έρχονται σε πολλές διαφορετικές μορφές. Μπορεί να βασίζονται σε κάποιον που ήδη γνωρίζει το παιδί, σε έναν χαρακτήρα παραμυθιού ή ακόμα και σε ένα παιχνίδι. Μερικές φορές προέρχονται αποκλειστικά από τη φαντασία του παιδιού. Είναι ως επί το πλείστον ανθρώπινοι, αλλά μπορούν επίσης να είναι ζώα. Αυτοί οι φίλοι μπορεί να είναι πάντα εκεί ή μπορεί να έρθουν και να φύγουν. Ενδέχεται να υπάρχουν μόνο σε ορισμένα σημεία όπως το σπίτι ή την κουζίνα και μπορεί να εμφανίζονται και να εξαφανίζονται χωρίς προφανή λόγο.
Ο φανταστικός φίλος του παιδιού μπορεί να είναι κάποιος που:
- ακούει και υποστηρίζει το παιδί
- παίζει με το παιδί
- μπορεί να κάνει πράγματα που δεν μπορεί να κάνει το παιδί
- είναι ξεχωριστός και ανήκει μόνο στο παιδί
- δεν κρίνει και δεν βλάπτει το παιδί
- επιτρέπει στο παιδί να εξερευνήσει έναν κόσμο που δημιουργεί το ίδιο
Τι δείχνει για το παιδί η δημιουργία φανταστικού φίλου;
Ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά παίζουν ή μιλούν για τους φίλους τους μπορούν να μας πουν πολλά για το πώς αισθάνονται. Ετσι, οι φανταστικοί φίλοι μάς δίνουν μια εικόνα για τον εσωτερικό κόσμο των παιδιών μας, καθώς και για τις προτιμήσεις και τις αντιπάθειές τους.
Μερικές έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά με φανταστικούς φίλους είναι πιο πιθανό να είναι πρωτότοκα ή μοναχοπαίδια, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι φανταστικοί φίλοι είναι μόνο για τα παιδιά που νιώθουν μοναχικά. Ενώ ορισμένοι γονείς ανησυχούν ότι η εφεύρεση ενός φανταστικού φίλου σημαίνει ότι ένα παιδί δεν έχει πραγματικούς φίλους, οι φανταστικοί φίλοι δεν δείχνουν κοινωνικά προβλήματα ή έλλειψη κοινωνικών δεξιοτήτων. Στην πραγματικότητα, οι μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά που έχουν φανταστικούς φίλους είναι αρκετά κοινωνικά και δημιουργικά.
Οι φανταστικοί φίλοι δεν αποτελούν ένδειξη ότι ένα παιδί είναι προβληματικό. Ομως, οι φανταστικοί φίλοι σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες τους. Για παράδειγμα, τα παιδιά που έχουν βιώσει κάποια τραυματική εμπειρία, μπορεί να βασίζονται σε φανταστικούς φίλους για να τους βοηθήσουν.
Τι προσφέρει στο παιδί ο φανταστικός φίλος;
Πέρα από μια διασκεδαστική συντροφιά, οι φανταστικοί φίλοι μπορούν να χρησιμεύσουν και ως ένας καλός τρόπος εξάσκησης κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως η επίλυση συγκρούσεων. Ετσι, η συζήτηση με έναν φανταστικό φίλο μπορεί ακόμη και να βελτιώσει τις δεξιότητες επικοινωνίας του παιδιού. Η συμμετοχή σε διάλογο με έναν φανταστικό φίλο απαιτεί από το παιδί να λάβει υπόψη του τη θέση του φανταστικού φίλου. Κατά συνέπεια, τα παιδιά με φανταστικούς φίλους μπορεί να είναι καλύτερα στην κατανόηση της θέσης ενός άλλου ανθρώπου και να έχουν μεγαλύτερη ενσυναίσθηση.
Πώς να αλληλεπιδράσουμε με τον φανταστικό φίλο του παιδιού
*Δεν πρέπει να αμφισβητούμε την ύπαρξη του φανταστικού φίλου του παιδιού μας. Αντ’ αυτού, είναι εντάξει να παίζουμε μαζί του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να του σερβίρουμε φαγητό. Μπορούμε να ορίσουμε ορισμένα όρια σε αυτά που είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε.
*Είναι σημαντικό να μην αφήνουμε τον φανταστικό φίλο να επωμίζεται τις συνέπειες για την κακή συμπεριφορά του παιδιού μας. Αν το παιδί προσπαθεί να πετύχει κάτι τέτοιο, μπορούμε να απαντήσουμε κάτι όπως: «Δεν με νοιάζει ποιος από εσάς δημιούργησε αυτό το χάος στην κουζίνα, αλλά περιμένω να το τακτοποιήσετε».
*Μπορούμε να κάνουμε ερωτήσεις σχετικά με τον φανταστικό φίλο, όπως «Τι είδους πράγματα θέλει να κάνει ο φίλος σου για διασκέδαση;». Το παιδί πιθανότατα θα χαίρεται να μας λέει τα πάντα για τον φίλο του, αποκαλύπτοντας έτσι πτυχές της δικής του προσωπικότητας.
Πότε το παιδί θα ξεπεράσει τον φανταστικό φίλο του
Τα περισσότερα παιδιά ξεπερνούν τους φανταστικούς φίλους τους όταν ξεκινούν το δημοτικό, αλλά δεν υπάρχει συγκεκριμένη ηλικία κατά την οποία πρέπει να επιμείνουμε ώστε το παιδί να σταματήσει να ασχολείται με τον φανταστικό του φίλο. Αλλωστε, καταλαβαίνουν ότι ο φανταστικός τους φίλος δεν είναι πραγματικά εκεί – ακόμη και όταν επιμένουν ότι ο φίλος τους χρειάζεται το δικό του… παγωτό. Αφήνουμε λοιπόν το παιδί να αποφασίσει πότε θα σταματήσει να αλληλεπιδρά με τον φανταστικό του φίλο. Μέχρι τότε, απολαμβάνουμε την… επιπλέον παρέα στο σπίτι μας.
Πότε πρέπει να απευθυνθούμε σε ειδικό
Στη σπάνια περίπτωση που το παιδί δυσκολεύεται να διαχωρίσει την πραγματικότητα από τη φαντασία, είναι σημαντικό να απευθυνθούμε σε παιδοψυχολόγο, χωρίς αυτό ωστόσο να σημαίνει ότι υπάρχει απαραίτητα κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας.