Το δημιουργικό παιδί δεν είναι απλώς το παιδί που μαθαίνει να παίζει πιάνο στα τέσσερα έτη ή δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική ή την κλασική μουσική. Η δημιουργικότητα δεν έχει καμία σχέση με το πρόωρο ταλέντο. Το κάθε παιδί έχει μέσα του το δυναμικό της δημιουργικότητας. Ο βαθμός που θα μπορέσει να το ενεργοποιήσει θα καθορίσει το κατά πόσο ένα παιδί θα ζήσει δημιουργική ζωή. Τον κεντρικό ρόλο δεν τον παίζουν τα γονίδια, ούτε τα χρωμοσώματα, ούτε το οικογενειακό περιβάλλον, ούτε η οικονομική κατάσταση. Η δημιουργικότητα υπερβαίνει όλα αυτά τα στοιχεία.

Ο καθοριστικός παράγοντας είναι πάνω από όλα η δική σας στάση απέναντι στα παιδιά και ο τρόπος που έρχεστε σε επαφή με τη μοναδικότητα του καθενός. Πολλά παιδιά μπορεί να παρουσιάζουν, μεγαλώνοντας, πολλά ταλέντα και επιδεξιότητες που ξεπερνούν τους γονείς, ωστόσο το δημιουργικό παιδί είναι εκείνο που όχι μόνο είναι ελεύθερο να φερθεί δημιουργικά, αλλά που ενθαρρύνεται προς αυτή την κατεύθυνση από τους σημαντικούς ανθρώπους της καθημερινής του ζωής.

Τα δημιουργικά παιδιά…

  • Είναι εκείνα που αγαπούν το παιχνίδι και την εφεύρεση νέων παιχνιδιών. Δείχνουν να χαίρονται πολύ με την κατασκευή νέων κανόνων και την επινόηση ρόλων που θα μοιράσουν στους άλλους. Τους αρέσει να ρωτούν για τα πάντα και η περιέργειά τους φαίνεται απεριόριστη. Ενδιαφέρονται για οτιδήποτε βρίσκεται μπροστά τους και θέλουν πάντα να δοκιμάζουν νέα πράγματα, αντί να φοβούνται το άγνωστο.
  • Ρωτούν συνεχώς «γιατί;» και το περιβάλλον τους δεν τα αποθαρρύνει.
  • Αγαπούν τα παζλ, τους κύβους, τα επιτραπέζια παιχνίδια και οτιδήποτε βοηθάει το μυαλό τους να δουλέψει περισσότερο. Είναι φοβερά ικανά στο να μαντεύουν πράγματα, όταν τα αφήνουμε ελεύθερα να εξερευνήσουν την πραγματικότητα και όταν δεν τα βαραίνουμε με υπερβολικούς κανονισμούς γύρω από το πώς θα πρέπει να παίξουν.
  • Προσανατολίζονται στη μάθηση από περιέργεια και αγάπη για τη λύση προβλημάτων και όχι τόσο για να αποκτήσουν την επιδοκιμασία ή διάφορες εξωτερικές επιβραβεύσεις. Αν ένα δημιουργικό παιδί αφοσιωθεί σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα, ό,τι και να κάνετε, δεν πρόκειται να το αποσπάσετε από το πρόβλημα αυτό ώσπου να βρει λύση. Τα δημιουργικά παιδιά νιώθουν την εσωτερική ανάγκη να βρουν λύσεις που ξεπερνούν τις εξωτερικές ανταμοιβές. Δεν χρειάζονται ούτε επιζητούν βαθμούς στις εργασίες τους. Στην πραγματικότητα, ξέρουν πολύ καλά πόσο και αν προοδεύουν, ακόμα και στις πιο μικρές τάξεις, και πολύ συχνά θεωρούν το μοίρασμα των βαθμών ως μια ανάγκη του δασκάλου και όχι ως κάτι που μπορεί να τα ενθουσιάσει.

Τι εμποδίζει τη δημιουργικότητά τους

Οι συμπεριφορές που εμποδίζουν τις φυσικές, δημιουργικές τάσεις των παιδιών μας:

  • Τα ενθαρρύνετε σε μια υπερβολική εξάρτηση από σας και δεν τους επιτρέπετε να αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους με τον δικό τους, μοναδικό τρόπο.
  • Τα σπρώχνετε να είναι σαν τους άλλους: να συμμορφώνονται, να προσαρμόζονται και να αποφεύγουν τη διαφορά. Τα διδάσκετε να σκέφτονται με κλασικούς τρόπους και τα συγκρίνετε συνεχώς με τους άλλους όταν δεν φέρονται σωστά.
  • Αποθαρρύνετε τις ερωτήσεις, αγνοώντας τά επίμονα «γιατί;» τους ή απαντώντας παραπλανητικά και αφήνοντάς τα να καταλάβουν ότι δεν σας ενδιαφέρουν.
  • Τα διδάσκετε να διαλέγουν πάντοτε το σίγουρο και να αποφεύγουν με κάθε θυσία το ρίσκο.
  • Δεν αφιερώνετε καθόλου χρόνο στην καθημερινή επαφή με τα παιδιά σας: το διάβασμα μαζί τους, την κουβέντα και την απάντηση των ερωτήσεών τους.
  • Τους διδάσκετε να «μένουν μέσα στις γραμμές» όταν χρωματίζουν, γράφουν, διηγούνται μια ιστορία, παίζουν ένα παιχνίδι ή κάνουν οτιδήποτε άλλο.
  • Τα τιμωρείτε επειδή είπαν την αλήθεια.
  • Αφήνετε τα παιδιά να πιστεύουν ότι είναι μέτρια ή φυσιολογικά και ότι δεν έχουν καμία μεγαλοσύνη και μεγαλοφυΐα μέσα τους. Τους δίνετε την εντύπωση ότι δεν έχουν ταλέντα.

  • Αποθαρρύνετε τη δημιουργική εξερεύνηση, κριτικάροντας ή υποτιμώντας τις δημιουργικές τους προσπάθειες.

  • Δεν τους προσφέρετε το παράδειγμα ενός ανθρώπου που ακολουθεί τα δικά του δημιουργικά ενδιαφέροντα με αφοσίωση και ενθουσιασμό.
  • Διδάσκετε στα παιδιά ότι δεν εμπιστεύεστε τη γνώμη τους, γιατί τα θεωρείτε πολύ μικρά για να έχουν σχηματίσει απόψεις που να έχουν αξία.
  • Παρακολουθείτε συνεχώς τη ζωή τους και επεμβαίνετε στα παιχνίδια τους, επιβάλλοντας τις συμβουλές σας, τους περιορισμούς σας και τους κανόνες σας.
  • Τους μιλάτε με συγκαταβατικό τρόπο.
  • Τους δίνετε έναν μεγάλο αριθμό παιχνιδιών και γεμίζετε τη ζωή τους με μικροαντικείμενα, με την τηλεόραση και πολλά πράγματα, προκειμένου να είναι συνεχώς απασχολημένα.
  • Δεν τους δίνετε την ευκαιρία να μείνουν μόνα τους, όποτε το θέλουν.
  • Παίρνετε εσείς την ευθύνη της δικής τους πλήξης, φροντίζοντας να επινοείτε δραστηριότητες που θα γεμίζουν τον χρόνο τους.
  • Τους λέτε συνεχώς ότι τα παιδιά έχουν λάθος και οι ενήλικοι δίκιο, σε οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει στη ζωή τους. Ή τοποθετείστε πάντοτε σε αντίθετη θέση.
  • Δεν τα αφήνετε να σκεφτούν μόνα τους και να βρουν λύσεις.
  • Διδάσκετε στα παιδιά ότι για να σας ευχαριστήσουν πρέπει πάντα να υπακούουν, αντί να αναπτύξουν δικούς τους κώδικες ηθικής, που θα τους κουβαλήσουν μαζί τους σε όλη τους τη ζωή.
  • Τα αποθαρρύνετε από την εξερεύνηση της ζωής, επειδή έτσι θα λερωθούν, θα αντιμετωπίσουν προβλήματα ή θα προκαλέσουν προβλήματα σε σας.
  • Δεν τα επαινείτε για τις «αλλόκοτες» εφευρέσεις τους ή τις μοναδικές τους λύσεις.
  • Επαινείτε μόνο τα βραβεία που παίρνουν και όχι τη δραστηριότητα. «Μπράβο, πήρες καλό βαθμό». «Καταπληκτικό! Κέρδισες το κύπελλο». «Απίθανο! Βγήκες πρώτος σ’ ολόκληρη την τάξη».
  • Κολλάτε ετικέτες στα παιδιά. «Είσαι αγόρι και γι’ αυτό θα πρέπει να έχεις θάρρος». «Δεν κάνουν τέτοια πράγματα τα κορίτσια».

Τι αναδεικνύει τη δημιουργικότητά τους

Μερικές απλές στρατηγικές για να τροφοδοτήσετε τα παιδιά σας με μεγάλες δόσεις δημιουργικότητας:

  • Προσπαθήστε να είστε υπομονετικοί με τα παιδιά σας έτσι που να μπορέσουν να διδαχτούν από τις δικές τους απόψεις, αντί να εξαρτώνται από εσάς.
  • Επιτρέψτε τους να είναι μοναδικά.
  • Μην ξεχνάτε ότι η δημιουργικότητα και το ρίσκο πηγαίνουν μαζί.
  • Αφιερώστε τους μερικά λεπτά την ημέρα στο να καθίσετε και να τα ακούσετε.
  • Αφήστε στα παιδιά σας την ελευθερία να είναι ο εαυτός τους σε όσο το δυνατόν περισσότερους τομείς της ζωής τους.
  • Είναι ανάγκη να μεγαλώσουν ακούγοντας ότι είναι σπουδαία.
  • Κάθε φορά που έχετε να διαλέξετε ανάμεσα στον έπαινο και στην κριτική, διαλέξτε τον έπαινο και προσφέρετέ τον όσο γίνεται πιο συχνά.
  • Προβάλετε στα παιδιά σας το παράδειγμα ενός ατόμου που απολαμβάνει τις δικές του δημιουργικές δραστηριότητες.
  • Μη μιλάτε μωρουδίστικα στα παιδιά σας, αν θέλετε να αναπτύξουν μια υγιή αίσθηση της δημιουργικότητας.
  • Αν θέλετε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να αναπτύξουν τη δημιουργικότητά τους, δώστε τους μία ευκαιρία να εξερευνήσουν τον κόσμο, χωρίς να τα φορτώνετε με έναν υπερβολικά μεγάλο αριθμό παιχνιδιών.
  • Μη φοβηθείτε να πείτε «δεν ξέρω».
  • Δώστε τους ευκαιρίες να σκεφτούν τα πράγματα μόνα τους.
  • Παραχωρήστε τους το δικαίωμα να έχουν έναν δικό τους χώρο για να δημιουργήσουν, να σκεφτούν, να απομονωθούν ή να κάνουν οτιδήποτε θέλουν.
  • Οταν τα επαινείτε για κάτι, προσπαθήστε να δίνετε σημασία στο τι σημαίνει το πράγμα αυτό για εκείνα, αντί να τους διδάσκετε να επιδιώκουν μόνο τις εξωτερικές επιβραβεύσεις.

Μια δημιουργική στάση

Κρατήστε στο μυαλό σας αυτά τα λόγια: «Οταν είμαι εντελώς ο εαυτός μου». Τα παιδιά που έχουν το δικαίωμα και την ενθάρρυνση να είναι απολύτως ο εαυτός τους θα λάμψουν δημιουργικά. Γιατί, τελικά, αυτό είναι η δημιουργικότητα και τίποτα παραπάνω, το να είσαι απλώς ο εαυτός σου και το να ανοίγεσαι στη ζωή μ’ αυτόν τον μοναδικό εαυτό. Η δημιουργική προσέγγιση στην ανατροφή των παιδιών σας δεν απαιτεί από εσάς ούτε περισσότερο χρόνο ούτε περισσότερη ενεργητικότητα, μόνο μια διαφορετική στάση – μια δημιουργική στάση.

 

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την Κωνσταντίνα Βολοσυράκη, Ψυχολόγο MSc – Ψυχοθεραπεύτρια