Ξέρουμε ότι πολλές συμβουλές για την ανατροφή των παιδιών σας, σας ακούγονται υπερβολικές. Και ξέρουμε ότι δεν αποκλείεται να πιστέψετε το ίδιο και για τις παρακάτω. Στο κάτω – κάτω πόσα καταλαβαίνουν τα παιδιά, και πόσο κακό μπορούν να τους κάνουν μερικοί (καλοπροαίρετοι) χαρακτηρισμοί; Δυστυχώς, το γεγονός ότι δεν αντιλαμβάνονται τα πάντα, δεν αρκεί για να τα προστατεύσει.
Βλέπετε, τα παιδιά έχουν την τάση να εσωτερικεύουν τους χαρακτηρισμούς που ακούνε συχνά από τους γονείς τους, ακόμη και όταν εκείνοι τους χρησιμοποιούν για να τα βοηθήσουν να ξεπεράσουν ένα πρόβλημα ή να γίνουν πιο δυνατά. Με άλλα λόγια, οι λέξεις που απευθύνουμε στα παιδιά μας δεν περιγράφουν απλώς τον χαρακτήρα τους: Τον διαμορφώνουν. Οι παρακάτω είναι μερικές από τις πιο βλαβερές.
«Είσαι κακομαθημένο»
Όση αγάπη και όσα υλικά αγαθά και αν προσφέρετε στο μικρό σας, δεν είναι αυτά που το κάνουν κακομαθημένο. Στην πραγματικότητα, με αυτή τη λέξη έχουμε συνδέσει τον υψηλό εγωισμό, την απληστία και την αίσθηση προνομίου. Αυτές οι συμπεριφορές αποτελούν συνήθως αντανάκλαση (ή μεγέθυνση) των δικών μας ελαττωμάτων. Επομένως, το μόνο πράγμα που μπορεί να λύσει το πρόβλημα, αν όντως υπάρχει, είναι να δώσουμε οι ίδιοι το καλό παράδειγμα. Επιπλέον, λέγοντας το παιδί μας κακομαθημένο, το κάνουμε να αισθάνεται πως έχει κακό χαρακτήρα. Και δεν αποκλείεται να επιδιώξει να μας επιβεβαιώσει.
«Τι έξυπνος που είσαι!»
Τι κακό μπορεί να κάνει ένα κομπλιμέντο; Στην προκειμένη περίπτωση, μαθαίνει στο παιδί να πιστεύει πως τα επιτεύγματά του προκύπτουν από τη φύση του. Αυτό, όμως, σημαίνει ότι εκεί θα αποδίδει και τις αποτυχίες του. Έτσι δεν αποκλείεται να απογοητευτεί και να τα παρατήσει όταν συναντήσει τις πρώτες πραγματικές δυσκολίες. Αντ’ αυτού, προσπαθήστε να το επιβραβεύετε για την προσπάθεια και όχι για το αποτέλεσμα ή τις έμφυτες ικανότητές του.
«Είσαι χαζό;»
Δυστυχώς, πολλοί γονείς χρησιμοποιούν τέτοιου είδους λέξεις όταν απευθύνονται στα παιδιά τους, πολλές φορές έχοντας καλές προθέσεις. Για παράδειγμα, συχνά θεωρούμε πως λέγοντας σε ένα παιδί ότι είναι «χαζό» ή «κάνει σαν μωρό» θα το πεισμώσουμε και θα το κάνουμε να προσπαθήσει πιο σκληρά. Όμως δεν είναι καθόλου απίθανο το μικρό μας να πιστέψει πως όντως δεν έχει τις απαραίτητες ικανότητες για να καταφέρει αυτό που του ζητάμε. Και αν συμβεί κάτι τέτοιο, η μελλοντική του εξέλιξη θα επηρεαστεί πολύ και με άσχημο τρόπο.
«Μην είσαι εγωίστρια»
Ο παιδικός εγκέφαλος πράγματι λειτουργεί κατά κάποιο τρόπο «εγωιστικά», όμως αυτός ο τρόπος διαφέρει ριζικά από τον ενήλικο. Τι εννοούμε; Μέχρι την ηλικία των τριών ετών, τα παιδιά δεν μπορούν να καταλάβουν ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων διαφέρουν από τις δικές τους. Ωστόσο, ο εγωισμός όπως τον έχουμε στο μυαλό μας, προϋποθέτει κακή προαίρεση, η οποία απουσιάζει από τα παιδιά. Αν θέλετε να το κάνετε να αναπτύξει την ενσυναίσθηση, αντί να το εγκαλείτε για εγωισμό, εξηγήστε του βήμα – βήμα τι συνέπειες έχουν οι πράξεις του και πώς επιδρούν επάνω στους άλλους.
«Είσαι μεγάλος ψεύτης»
Τα παιδιά όντως λένε ψέματα. Όμως και σε αυτή την περίπτωση, το πρόβλημα με τη χρήση της λέξης «ψεύτης» έχει να κάνει με το γεγονός ότι τους αποδίδει και μια κακή πρόθεση η οποία συνήθως δεν υπάρχει. Η φαντασία τους ή η προσπάθειά τους να αποφύγουν μια δύσκολη κατάσταση είναι η αιτία που τα ωθεί στα μικρά ψεματάκια – τα οποία, παρεμπιπτόντως, είναι και μια πολύ καλή απόδειξη ότι έχουν κατακτήσει ένα πλήθος από γνωστικές δεξιότητες! Επιπλέον, με το να χαρακτηρίζουμε με άσχημο τρόπο τα μικρά μας όταν λένε αθώα ψέματα, τα κάνουμε να μπερδεύονται όταν αργότερα τους ζητάμε να πουν στη γιαγιά ότι τους άρεσαν τα (όχι και τόσο πετυχημένα) δώρα της.