Πώς διαφέρει η τοκοφοβία από τις κοινές ανησυχίες της μέλλουσας μαμάς και με ποιο τρόπο μπορείτε να την αντιμετωπίσετε.
Eνώ η απόκτηση ενός παιδιού αποτελεί την ύψιστη επιθυμία μιας γυναίκας, μπορεί ταυτόχρονα να γίνει μια μεγάλη πηγή άγχους και στρες. Όταν ο φόβος είναι τόσο μεγάλος που επισκιάζει την εγκυμοσύνη, επηρεάζοντας ταυτόχρονα τις καθημερινές λειτουργίες της γυναίκας – όπως ένας παραλυτικός φόβος για τα ύψη ή τις αράχνες – τότε αποκαλείται «τοκοφοβία».
Αν και είναι δύσκολο να διαπιστωθεί η συχνότητα του φαινομένου, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η τοκοφοβία – δηλαδή η φοβία για την κύηση και τον τοκετό – επηρεάζει ακόμη και το 14% των γυναικών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ένα ποσοστό των γυναικών που πάσχουν από τοκοφοβία αποφεύγουν ακόμη και να μείνουν έγκυες παρότι θα ήθελαν να κάνουν παιδιά.
Διακρίνεται σε πρωτογενή, η οποία εμφανίζεται εάν δεν έχετε γεννήσει ποτέ πριν, και σε δευτερεύουσα, η οποία επηρεάζει γυναίκες που έχουν γεννήσει ξανά και ο φόβος τους πηγάζει από την προηγούμενη εμπειρία τους.
Όπως κάθε άλλη ψυχολογική κατάσταση, συμπεριλαμβανομένων των φοβιών, η τοκοφοβία διαγιγνώσκεται από εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγο, ψυχίατρο ή αδειοδοτημένο κλινικό κοινωνικό λειτουργό.
Συμπτώματα
Αν και ο έντονος, ψυχολογικός φόβος για τον τοκετό είναι το μεγαλύτερο χαρακτηριστικό της τοκοφοβίας, δεν είναι το μόνο.
Πολλά από τα συμπτώματα επικαλύπτονται με καταθλιπτικές διαταραχές και γενικευμένες διαταραχές άγχους και μπορούν να επηρεάσουν διάφορες πτυχές της ζωής σας, από τον ύπνο μέχρι τη διατροφή, ακόμη και τη γενική διάθεση.
Τα κοινά συμπτώματα της τοκοφοβίας περιλαμβάνουν:
- Κρίσεις πανικού ή αύξηση των συμπτωμάτων άγχους όπως κόπωση, παράλογη ανησυχία ή πονοκέφαλοι
- Αλλαγές διάθεσης
- Συμπτώματα κατάθλιψης, όπως κόπωση, πόνος στο σώμα, μειωμένη όρεξη ή λίμπιντο ή απώλεια ενδιαφέροντος για αγαπημένες δραστηριότητες
- Αϋπνία ή εφιάλτες
- Αποφυγή ερωτικής συνεύρεσης
- Υπερβολικές προσπάθειες να μην υπάρξει ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη (π.χ. διπλασιασμός ή τριπλασιασμός των μέτρων αντισύλληψης)
- Έμμονες ιδέες του τι μπορεί να «πάει στραβά» κατά τον τοκετό (π.χ. θάνατος μητέρας ή παιδιού ή εμφάνιση γενετικών ανωμαλιών)
- Καθυστέρηση ή αποφυγή της εγκυμοσύνης ακόμα κι αν θέλετε να κάνετε παιδιά
- Αίτημα για καισαρική τομή χωρίς την ύπαρξη ιατρικών λόγων
Αιτίες
Δεν υπάρχει πάντα ένας σαφής ή προφανής λόγος για τον οποίο κάποιος έχει αναπτύξει τοκοφοβία. Μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας συσσώρευσης σκέψεων, φόβων, εμπειριών και προκαταλήψεων περί τοκετού που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας.
Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο τοκοφοβίας:
Ιατρικοί φόβοι
Οι γυναίκες με πρωτογενή τοκοφοβία μπορεί να έχουν μεγαλύτερους φόβους για τον ιατρικό τομέα γενικά, όπως φόβους γιατρών, φόβους για νοσοκομεία, φόβους για πόνο ή απώλεια ελέγχου και φόβους για υποβολή ιατρικών διαδικασιών. 
Μπορεί επίσης να έχουν πέσει θύματα ιατρικής αμέλειας ή κακής μεταχείρισης από επαγγελματίες υγείας και να μην έχουν εμπιστοσύνη στην ικανότητα των ιατρικών επαγγελματιών.
Μπορεί ακόμη να έχουν γνώσεις υψηλότερες από το μέσο όρο σχετικά με τους κινδύνους και τις επιπλοκές του τοκετού.
Τραυματική Προσωπική Ιστορία
Οι φόβοι γύρω από τον τοκετό μπορεί να προέρχονται από τραυματικές σεξουαλικές εμπειρίες στο παρελθόν, είτε συνέβησαν κατά την παιδική ηλικία είτε στην ενήλικη ζωή.
Τραυματικές εμπειρίες γέννησης
Εάν έχετε δευτερογενή τοκοφοβία, δηλαδή έχετε γεννήσει στο παρελθόν, οι φόβοι σας μπορεί να είναι παρόμοιοι με τη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) εάν ο γέννα σας ήταν ιδιαίτερα επώδυνη, προκλητή ή περίπλοκη.
Αυτό μπορεί επίσης να συμβεί εάν είχατε αποβολή, θνησιγένεια ή έκτρωση.
Ιστορικό άγχους και κατάθλιψης
Ένα ιστορικό καταστάσεων ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένου του άγχους και της κατάθλιψης, μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες να εμφανίσετε τοκοφοβία.
Υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η προγεννητική κατάθλιψη, συγκεκριμένα, μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες τοκοφοβίας – αν και δεν είναι πολύ συνηθισμένο.
Θεραπεία
Αν και οι φοβίες είναι μια έντονη μορφή άγχους, είναι επίσης θεραπεύσιμες. Οι δύο κύριοι τρόποι για τη θεραπεία της τοκοφοβίας είναι η θεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή:
Θεραπεία
Η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (CBT), η ψυχοθεραπεία και η θεραπεία έκθεσης έχουν αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικές στη θεραπεία των φοβιών και άλλων διαταραχών που σχετίζονται με το άγχος.
Είναι σημαντικό να βρείτε έναν θεραπευτή με εκπαίδευση στην προτιμώμενη μέθοδο θεραπείας, καθώς και εμπειρία στη θεραπεία γυναικών ή την παροχή φροντίδας για την ψυχική υγεία των μητέρων.
Φαρμακευτική αγωγή
Τα φάρμακα για αγχώδεις διαταραχές κυμαίνονται από εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) και αναστολείς μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟΙ), έως βενζοδιαζεπίνες και βήτα αποκλειστές.
Ωστόσο, η θεραπευτική αντιμετώπιση για τις αγχώδεις διαταραχές είναι εξατομικευμένη.
