Οι γονείς επέστρεψαν στη δουλειά και τα παιδιά στο σχολείο. Αναρωτιέμαι για ποιους είναι «δυσκολότερο» και ποιοι έχουν να αντιμετωπίσουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις και το περισσότερο στρες. Καταλήγω ότι μάλλον οι γονείς είναι περισσότερο επιφορτισμένοι με τη διαχείριση και τη λύση της δύσκολης αυτής εξίσωσης που απαιτεί πραγματικά ταχυδακτυλουργικές δεξιότητες.
Τι μπορεί λοιπόν να μας βοηθήσει σε αυτή την επαναφορά; Πρώτα από όλα ψυχραιμία. Χρειάζεται να είμαστε όσο το δυνατόν πιο ήρεμοι και με θετική διάθεση. Ενα συναίσθημα πίστης στον εαυτό μας και τις δυνάμεις θα ήταν επίσης πολύ εξυπηρετικό. Οι σκέψεις μας παράγουν ιδέες, αντιλήψεις, συμπεράσματα. Αν οι σκέψεις μας είναι θετικές, τότε παράγουν ανάλογα «προϊόντα» που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά. Οι αρνητικές σκέψεις –όπως αυτές που απορρέουν από φόβο – παράγουν κι αυτές «παράγωγα», που μας κάνουν να νιώθουμε ανάλογα με το πώς σκεφτόμαστε. Αρα και να επικοινωνούμε και να εκφράζουμε ανάλογα μηνύματα.
Καταστρώστε ένα βιώσιμο χρονοδιάγραμμα
Θέστε ξεκάθαρους στόχους ως προς το τι χρειάζεται να γίνει και βάλτε προτεραιότητες. Υπολογίστε τι μπορεί να υλοποιηθεί και πόσο χρόνο χρειάζεται. Μην τα αφήσετε όλα τελευταία στιγμή γιατί θα πανικοβληθείτε και θα ψυχοπιεστείτε.
Φτιάξτε συμμάχους και δημιουργήστε συμμαχίες
Μοιράστε και μοιραστείτε τις υποχρεώσεις και τις δουλειές που χρειάζεται να γίνουν. Αναθέστε σε καθέναν κάποιες «εργασίες», π.χ. τι μπορούν να κάνουν τα παιδιά, τι ο ένας και ο άλλος γονιός και τι περαιτέρω βοήθεια χρειάζεστε από κάποιον ή κάποιους άλλους. Σε αυτό το σημείο είναι πολύ σημαντικό να εξηγήσετε επακριβώς τι περιμένετε και πότε.
Ταυτόχρονα διασφαλίστε ότι καθένας κατάλαβε και συμφωνεί να αναλάβει και να φέρει εις πέρας την «αποστολή του». Αν κάποιος διαφωνεί συζητήστε το και κάντε μια καινούργια συμφωνία.
Είναι πολύ σημαντικό να επιτρέπουμε στα παιδιά μας να εκφράσουν ελεύθερα τα αρνητικά συναισθήματα. Το να κρύβουν τα παιδιά μας τα όποια αρνητικά συναισθήματα έχουν είναι αυτοκαταστροφικό, καθώς αυτά καταπιέζονται και εκδηλώνονται με ανεξήγητη αρνητική συμπεριφορά αργότερα, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εφηβείας. Οταν τα αρνητικά συναισθήματα των παιδιών δεν απελευθερωθούν, μπορεί να μετατραπούν σε θυμό για τον εαυτό τους, ή να εκδηλωθεί πονοκέφαλος, κατάθλιψη ή και επιθετική συμπεριφορά. Και εμείς φυσικά μπορούμε να εκφράσουμε τη δυσαρέσκειά μας, τη διαφωνία μας και όλοι μαζί να αναζητήσουμε εναλλακτικές λύσεις, να τροποποιήσουμε το πρόγραμμα και τις ασχολίες μας.
Το σημαντικό εδώ είναι όλοι να καταλάβουμε ότι χρειάζεται να συμβάλουμε με κάποιον τρόπο που μπορούμε και θέλουμε να αναλάβουμε το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί.
Οχι μόνο υποχρεώσεις… αλλά και διασκέδαση
Εχοντας ξεκαθαρίσει τι χρειάζεται να γίνει, πότε και πώς και έχοντας αναλάβει και συναινέσει καθένας μας στο δικό του κομμάτι, καλό θα ήταν να προγραμματίσουμε και τις ευχάριστες δραστηριότητες της νέας σεζόν που αρχίζει με την επαναφορά μας στη φθινοπωρινή πραγματικότητα. Τα παιδιά αλλά και εμείς οι γονείς χρειαζόμαστε και τον προσωπικό, ελεύθερο χρόνο μας, για να διασκεδάσουμε, να ξεκουραστούμε, να αποφορτιστούμε από την καθημερινή ρουτίνα.
Προγραμματίστε, για παράδειγμα, μία εβδομαδιαία έξοδο με τα παιδιά και μία μόνοι σας. Βάλτε έναν στόχο, π.χ. ότι μέχρι τα Χριστούγεννα θα έχουμε δει τόσες ταινίες, θα έχουμε διαβάσει τόσα βιβλία, προγραμματίστε ένα ταξίδι κ.λπ. Ρίξτε ιδέες στο τραπέζι, δώστε στα παιδιά επιλογές, ταυτόχρονα όμως να θυμάστε ότι αυτό που μπορεί να βοηθήσει είναι:
- Οι γονείς να μπορούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά να αναλάβουν υπευθυνότητες/δραστηριότητες κατάλληλες για την ηλικία τους.
- Οι γονείς πρέπει να θυμούνται να μην ωθούν τα παιδιά σε ανεξαρτησία σε βαθμό για τον οποίο δεν είναι έτοιμα ακόμα.
- Πρέπει να σέβονται τον προσωπικό ρυθμό ενός παιδιού.
- Πρέπει να ενθαρρύνουν τα παιδιά να κάνουν επιλογές.
- Οι γονείς πρέπει να έχουν κάποια ελαστικότητα για τις καθυστερήσεις.
- Πρέπει να επιτρέψουν στα παιδιά να σκεφτούν για τον εαυτό τους.
Συζητήστε τα άγχη και τις ανησυχίες των παιδιών ανοιχτά μαζί τους
Επικυρώστε αυτές τις ανησυχίες τους (π.χ. σε καταλαβαίνω που θα πας σε καινούργιο σχολείο, ή έχεις δίκιο, το γυμνάσιο θα είναι πιο απαιτητικό από το δημοτικό) και καταρρίψτε τους παράλογους/αναίτιους φόβους τους (φοβάμαι ότι δεν θα τα καταφέρω στο λύκειο). Μιλήστε μαζί τους και προτείνετε μεθόδους αντιμετώπισης για ό,τι τα απασχολεί. Κάποιες παραγωγικές μέθοδοι είναι οι ακόλουθες:
- Δώστε έπαινο που να είναι βοηθητικός και συγκεκριμένος.
- Μιλήστε στο παιδί για αυτά που έχει πετύχει στο παρελθόν (παρελθοντικά επιτεύγματα).
- Πείτε «σ’ αγαπώ».
- Δώστε ένα άγγιγμα αγάπης.
- Ακούστε προσεκτικά.
- Περάστε χρόνο με τα παιδιά.
- Γράψτε ένα επαινετικό σημείωμα.
- Δώστε ευκαιρίες για δημιουργική και πνευματική ανάπτυξη.
- Διδάξτε στα παιδιά κοινωνικές δεξιότητες.
- Κάντε εποικοδομητική κριτική (και μόνο όταν είναι απαραίτητη).
- Ενημερώστε τα παιδιά για το τι σας αρέσει και εκτιμάτε σε αυτά.
- Ενθαρρύνετε την αμοιβαία εκτίμηση μεταξύ των παιδιών σας.
- Αποδεχθείτε τα παιδιά για αυτό που είναι.
Εκφράστε και εσείς τις ανησυχίες στον/στη σύντροφό σας (π.χ. «Πώς θα προλαβαίνω και τη δουλειά και το μαγείρεμα; ή «Θα τα βγάλουμε πέρα οικονομικά με τα φροντιστήρια φέτος;»). Η σωστή επικοινωνία βοηθάει τα παιδιά να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση, αυτοεκτίμηση και καλές σχέσεις με όλους. Κάνει τη ζωή όλων πιο ευχάριστη. Βοηθήστε τα να μεγαλώσουν με καλά αισθήματα για τον εαυτό τους και για τους άλλους.
Μην ξεχνάτε
Φροντίζουμε και τον εαυτό μας για να μπορούμε να φροντίσουμε και τα παιδιά μας. Μαθαίνουμε να διαχειριζόμαστε τις δυσκολίες και τις μοιραζόμαστε με τα παιδιά μας. Η ικανότητα να χαιρόμαστε με τα μικρά πράγματα που συμβαίνουν στην καθημερινή μας ζωή και να μην τα αφήνουμε να μας προσπερνούν είναι κάτι που μπορούμε να καλλιεργήσουμε και να ενισχύσουμε. Ταυτόχρονα να εντείνουμε τα θετικά βιώματα της ζωής μας, δηλαδή να νιώθουμε πιο έντονα τη χαρά, την ευχαρίστηση, την ευγνωμοσύνη και την υπερηφάνεια. Αυτή είναι και η πιο σημαντική κληρονομιά για τα παιδιά μας!
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κυρία Βάσω Μακαρώνη, κλινική ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια.