Τα παιδιά με αυτισμό παρουσιάζουν γλωσσικές, επικοινωνιακές και κοινωνικές δυσκολίες, δυσκολεύονται στην αναγνώριση και διαχείριση των συναισθημάτων άγχους και δυσφορίας, ενώ συχνά αντιμετωπίζουν αισθητηριακές ιδιαιτερότητες. Μερικά μπορεί να αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη δυσκολία σε έναν ή περισσότερους από τους προαναφερόμενους τομείς, ενώ άλλα να παρουσιάζουν διαταραχές σε πολλούς από αυτούς τους τομείς (διαταραχές αυτιστικού φάσματος ή ΔΑΦ).
Τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη γιόγκα ως συμπληρωματική παρέμβαση για την υποστήριξη των παιδιών με αυτισμό.
Αν και οι μελέτες για τις επιπτώσεις της γιόγκα στα παιδιά με αυτισμό είναι περιορισμένες, δείχνουν πως ένα ειδικά σχεδιασμένο και μελετημένο πρόγραμμα μπορεί να λειτουργήσει ευεργετικά για τα παιδιά με αυτισμό.
Ειδικότερα, εκτός από τα οφέλη που συνήθως συνδέονται με τη γιόγκα, πιστεύετε ότι τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να επωφεληθούν κι από τα ακόλουθα:
Αυξημένες δεξιότητες κοινωνικής επικοινωνίας
Τα αποτελέσματα μιας μελέτης που δημοσιεύτηκε στο International Journal of Yoga Therapy έδειξαν βελτίωση στις δεξιότητες μίμησης. Η μελέτη έδειξε ότι η γιόγκα μπορεί να προσφέρει οφέλη ως αποτελεσματικό εργαλείο για την αύξηση της μίμησης, των γνωστικών δεξιοτήτων και των κοινωνικο-επικοινωνιακών συμπεριφορών σε παιδιά με ΔΑΦ. Επιπλέον, τα παιδιά παρουσίασαν αυξημένες δεξιότητες στην οπτική επαφή, την ανοχή στο κάθισμα, τη μη λεκτική επικοινωνία και δεκτικές δεξιότητες επικοινωνίας (Radhakrishna, S., 2010).
Η ικανότητα κατανόησης των ενεργειών του ατόμου και μίμησης αυτών των ενεργειών σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη δεξιοτήτων κοινωνικής επικοινωνίας. Όταν εξασκούν στάσεις γιόγκα και στρατηγικές αναπνοής, τα παιδιά μαθαίνουν τις στάσεις και αναπνέουν μιμούμενοι τις ενέργειες και τις συμπεριφορές του ενήλικα. Αυτό υποστηρίζει επίσης την ικανότητα των παιδιών να διατηρούν την κοινή προσοχή, κάτι που μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τα παιδιά με ΔΑΦ. Η οπτικοποίηση, η καθοδηγούμενη εικόνα και η επανάληψη του λεξιλογίου με τη χρήση οπτικών βοηθημάτων και εικόνων μπορούν επίσης να υποστηρίξουν την ανάπτυξη της γλώσσας και του λεξιλογίου.
Συνειδητοποίηση και έκφραση συναισθημάτων
Η πρακτική της γιόγκα όχι μόνο μπορεί να φέρει περισσότερη ευαισθητοποίηση σε κοινωνικές ενδείξεις, όπως εκφράσεις προσώπου, ενέργειες και κοινωνικές συμπεριφορές, αλλά μπορεί επίσης να φέρει μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση στα συναισθήματα των παιδιών και στο πώς αισθάνονται. Επειδή τα παιδιά με ΔΑΦ συχνά δυσκολεύονται στην εκφραστική και δεκτική επικοινωνία, μπορεί να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με απροσδόκητους ή ακατάλληλους τρόπους.
Οι στρατηγικές αναπνοής μπορούν να διδαχθούν σε παιδιά με ΔΑΦ προκειμένου να απελευθερώσουν δύσκολα ή άβολα συναισθήματα όπως θυμός, απογοήτευση ή άγχος με πιο υγιείς και εποικοδομητικούς τρόπους. Η παροχή εξόδου στα παιδιά με ΔΑΦ για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους τους δίνει το μήνυμα ότι είναι εντάξει να αισθάνονται αυτά τα συναισθήματα και όταν εκφράζονται εποικοδομητικά μπορούν να τα υποστηρίξουν να αισθάνονται καλύτερα συναισθηματικά.
Μειωμένο άγχος
Πολλά παιδιά με ΔΑΦ βιώνουν αυξημένα επίπεδα άγχους. Αυτό μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τον ύπνο, τη διάθεση, τη συμπεριφορά και την υγεία τους. Λόγω της δυσκολίας στην επικοινωνία, των ελλειμμάτων αισθητηριακής ολοκλήρωσης και μιας ποικιλίας άλλων προκλήσεων, τα παιδιά με ΔΑΦ μπορεί να βρίσκονται σε συνεχή κατάσταση άγχους. Αυτή η κατάσταση ανησυχίας αν αναφέρεται συχνά ως τρόπος φυγής. Όταν τα παιδιά βρίσκονται σε κατάσταση μάχης, η γνώση και η επικοινωνία μειώνονται και τείνουν να κινούνται προς την αναπνοή στο στήθος ή τον υπεραερισμό, κάτι που μπορεί να επιδεινώσει το άγχος τους.
Μπορούν να διδαχθούν συγκεκριμένες στρατηγικές αναπνοής για την υποστήριξη των παιδιών με ΔΑΦ στη μείωση του άγχους και στην καταπράυνση του νευρικού τους συστήματος. Η πρακτική της προσεκτικής αναπνοής, καθοδηγούμενων εικόνων και θέσεων που ηρεμούν το νευρικό σύστημα μπορεί να υποστηρίξει αυτά τα παιδιά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης, δεξιοτήτων αυτορρύθμισης και πιο αποτελεσματικών αντιδράσεων στο άγχος, συναισθηματικά και σωματικά. Η ηρεμία του νευρικού τους συστήματος και η απελευθέρωση της έντασης στο μυαλό και το σώμα τους υποστηρίζει καλύτερο ύπνο, πέψη, διάθεση, συμπεριφορά και γενική υγεία και ευεξία.
Μείωση ανεπιθύμητων συμπεριφορών
Λόγω των πολλών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με ΔΑΦ σε τομείς της γλώσσας και της επικοινωνίας, της έκφρασης συναισθημάτων, της διατήρησης της προσοχής και της αισθητηριακής ολοκλήρωσης, μπορεί να εμφανίσουν ανεπιθύμητες συμπεριφορές. Μια μελέτη για τη γιόγκα και τη βελτίωση της συμπεριφοράς δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο American Journal of Occupational Therapy. Η αξιολόγηση των ανεπιθύμητων συμπεριφορών καταγράφηκε πριν και μετά την παρέμβαση της γιόγκα και σημειώθηκε σημαντικός αντίκτυπος στις συμπεριφορές των παιδιών με ΔΑΦ.
Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν βελτίωση των συμπεριφορών στα παιδιά με αυτισμό που εξασκούσαν τη γιόγκα με συνέπεια σε διάστημα 16 εβδομάδων (Koenig, Buckley-Reen & Garg, 2012). Ένας συνδυασμός στρατηγικών αναπνοής και στάσεων γιόγκα μπορεί να υποστηρίξει τα παιδιά με ΔΑΦ όχι μόνο στη μείωση του άγχους, το οποίο μπορεί να επηρεάσει άμεσα τη διάθεση και τη συμπεριφορά, αλλά μπορεί επίσης να υποστηρίξει τα παιδιά με ΔΑΦ στην ανάπτυξη αυτορρύθμισης και ικανότητας αντιμετώπισης.
Αυξημένη ευαισθητοποίηση σώματος
Πολλά παιδιά με ΔΑΦ μπορεί να έχουν περιορισμένη επίγνωση του σώματος. Διδάσκοντας και προσδιορίζοντας τα μέρη του σώματος μέσω της γιόγκα και της κίνησης του σώματος, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν μια μεγαλύτερη αίσθηση ευαισθητοποίησης του σώματος. Οι κατευθυντικές έννοιες που διδάσκονται στη γιόγκα, όπως πάνω και κάτω και αριστερά και δεξιά, είναι επίσης χρήσιμες έννοιες για την ανάπτυξη μιας μεγαλύτερης αίσθησης επίγνωσης του σώματος.
Θετική αίσθηση του εαυτού
Μαζί με τα πολλά οφέλη που αναφέρονται παραπάνω, η πρακτική της γιόγκα μπορεί επίσης να υποστηρίξει τα παιδιά με ΔΑΦ στην ανάπτυξη αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης. Οι εξισορροπητικές στάσεις και οι όρθιες στάσεις είναι ιδιαίτερα συναρπαστικές και ισχυρές στάσεις για να εξασκήσουν τα παιδιά με ΔΑΦ. Είτε πρόκειται για στάση όρθια, ισορροπημένη ή καθιστή, κάθε πόζα μπορεί να τροποποιηθεί για να υποστηρίξει την ικανότητα του παιδιού, ώστε να χτίσει την αυτοεκτίμηση του παιδιού και να βοηθήσει το παιδί να νιώσει επιτυχημένο.
Τελευταίες σκέψεις…
Η γιόγκα μπορεί εύκολα να ενσωματωθεί στην ημέρα του παιδιού στο σπίτι, στο σχολείο ή στο πρόγραμμα για να υποστηρίξει την αυτορρύθμιση, να αυξήσει την επικοινωνία και την έκφραση δύσκολων συναισθημάτων και να μειώσει το άγχος και την απογοήτευση.
Όχι μόνο θα το βοηθήσει να αισθάνεται πιο ήρεμο και χαλαρό, αλλά μπορεί επίσης να βοηθήσει τον ενήλικα που εργάζεται με το παιδί να αισθάνεται πιο ήρεμος, με αποτέλεσμα μια θετική και χαλαρωτική εμπειρία τόσο για τον ενήλικα όσο και για το παιδί.