Ο όρος χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 1969 στο βιβλίο του Dr Haim Ginott «Parents & Teenagers», από εφήβους που περιέγραφαν έτσι τους γονείς τους, που γύριζαν γύρω τους όπως τα ελικόπτερα που πετάνε πάνω από μια περιοχή, όταν αναζητούν, ελέγχουν, προσέχουν κάτι.
Ο όρος σιγά σιγά έγινε τόσο συχνά χρησιμοποιούμενος που συμπεριλήφθηκε στο λεξικό το 2011. Οι γονείς – ελικόπτερα βρίσκονται πάντα κοντά στα παιδιά τους, έτοιμοι να δράσουν σε κάθε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης αλλά και σε κάθε αναποδιά που πιθανώς προκύψει.
Είναι πάντα εύκαιροι να δώσουν την άδειά τους για την επόμενη σχολική εκδρομή, να ετοιμάσουν σνακ για το σχολείο, να εμπλακούν στον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων, να μεταφέρουν τα παιδιά τους σε όλες τις δραστηριότητες και τα πάρτι, να βοηθήσουν στα μαθήματα, στις σχολικές εργασίες και γιορτές, να φτιάξουν το πρόγραμμα των προπονήσεων και των φροντιστηρίων τους, να τους λύσουν τα προβλήματα και να τα προστατέψουν από κάθε πιθανό και απίθανο κίνδυνο.
Κατ’ επέκταση είναι πολύ αγχωμένοι σε σχέση με όλα όσα κάνουν τα παιδιά τους και νιώθουν ευθύνη για κάθε αποτυχία και χαρά για κάθε επιτυχία. Απλούστερα θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε τον τρόπο που σκέφτονται και δρουν ως μια διαστρεβλωμένη εκδοχή του υπεύθυνου γονέα, που ασχολείται, μανατζάρει και προστατεύει υπερβολικά, πάντα με στόχο την τελειότητα.
Το να ασχολούμαστε οι γονείς με την ανατροφή των παιδιών μας είναι πολύ σημαντικό για τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξή τους. Τα παιδιά με αυτόν τον τρόπο νιώθουν ασφάλεια, αγάπη, ηρεμία, αυτοπεποίθηση, αποδοχή και έχουν την ευκαιρία αλλά και τα εφόδια να προοδεύσουν και να ανθήσουν.
Το θέμα είναι να συνειδητοποιήσουμε πού και πότε πρέπει να σταματήσουμε. Ποιο είναι το σημείο στο οποίο θα πρέπει να αφήσουμε τα παιδιά μας ελεύθερα να προσπαθήσουν, να δοκιμάσουν, να κάνουν λάθη και τελικά να μάθουν και να ωριμάσουν;
Παιδιά χωρίς δεξιότητες;
Ολοι οι γονείς ασχολούμαστε με τα παιδιά μας και προσπαθούμε να τους λύσουμε τα προβλήματα και να τα βοηθήσουμε κυρίως όταν είναι μικρά.
Μερικές φορές βέβαια δυσκολευόμαστε να συνειδητοποιήσουμε ότι καθώς τα παιδιά μας μεγαλώνουν, χρειάζεται να αποκτήσουν δεξιότητες και βέβαια να αναλάβουν την ευθύνη της ζωής τους.
Οι γονείς – ελικόπτερα δεν το συνειδητοποιούν αυτό, με αποτέλεσμα να έχουν παιδιά εφήβους (στο Γυμνάσιο ή στο Λύκειο) ή νεαρούς ενήλικες (φοιτητές) που δεν μπορούν να κάνουν τίποτε χωρίς τη βοήθειά τους.
Από το να οργανώσουν το πρόγραμμά τους ως το να επικοινωνήσουν με τον καθηγητή για τα μαθήματά τους. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι όταν το παιδί είναι νήπιο, οι γονείς νομιμοποιούμαστε να κάνουμε τα πάντα γι’ αυτό.
Ακόμα και στις πιο τρυφερές ηλικίες θα πρέπει τα παιδιά να μαθαίνουν να κάνουν πράγματα μόνα τους αποκτώντας δεξιότητες.
Αυτό όμως δεν γίνεται εύκολα κατανοητό από τους γονείς – ελικόπτερα που δεν θα αφήσουν ποτέ ένα νήπιο μόνο του, θα παίζουν όλη την ώρα μαζί του και θα προσπαθούν να ελέγχουν τη συμπεριφορά του.
Αργότερα, στο Δημοτικό, είναι πολύ πιθανό να επιλέγουν τους δασκάλους και τους προπονητές των παιδιών, να διαλέγουν τους φίλους και τις δραστηριότητές τους και να βοηθούν πολύ στις εργασίες και στα διαβάσματα για το σχολείο.
Ουσιαστικά οι γονείς – ελικόπτερα κάνουν ένα μικρομάνατζμεντ της ζωής των παιδιών τους φροντίζοντας κάθε πτυχή και κάθε πιθανό πρόβλημα να είναι πάντα λυμένο.
Κι αυτό έχει να κάνει με το σχολείο, με όλες τις δραστηριότητες, τις φιλίες, ακόμα και τα αθλήματα που κάνουν τα παιδιά. Για παράδειγμα, όταν τα παιδιά τους ασχολούνται επαγγελματικά με τον αθλητισμό, μπορεί να μην τα αφήνουν να παίζουν έξω στη γειτονιά με άλλα παιδιά χωρίς πρόγραμμα ή χωρίς να έχουν ως μόνο στόχο την προπόνηση.
Τι μας οδηγεί στο να γινόμαστε γονείς – ελικόπτερα
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδηγούν στο να λειτουργεί κάποιος ως γονιός – ελικόπτερο. Οι πιο βασικοί από αυτούς είναι:
Φόβος για καταστροφικές συνέπειες.
Οι γονείς αυτού του τύπου φοβούνται ότι αν δεν προσέξουν τα παιδιά τους θα αποτύχουν στις εξετάσεις, στις συνεντεύξεις για δουλειά, στα αθλήματα και στη ζωή τους γενικότερα.
Υπερβολικό άγχος. Οι γονείς αυτοί έχουν πολύ στρες για την οικονομία, την αγορά, την επαγγελματική αποκατάσταση, τα πάντα. Νομίζουν ότι με το να προσπαθούν να ελέγχουν τη ζωή των παιδιών τους θα καταφέρουν να μην τα αφήσουν να απογοητευτούν και να πληγωθούν.
Υπεραναπλήρωση. Πρόκειται για ενήλικες που ένιωσαν ότι όταν ήταν παιδιά οι γονείς τους τούς παραμέλησαν, δεν τους αγάπησαν αρκετά, δεν τους συμπαραστάθηκαν, δεν τους βοήθησαν. Ετσι, κατά κάποιο τρόπο προσπαθούν να αναπληρώσουν το κενό που ένιωσαν οι ίδιοι ως γονείς στα δικά τους παιδιά.
Πίεση από τους άλλους γονείς. Μερικές φορές οι γονείς παρατηρούν ότι οι υπόλοιποι γονείς του κύκλου τους είναι πολύ πιο παρεμβατικοί και ασχολούνται πολύ με τα παιδιά τους και νιώθουν ότι οι ίδιοι είναι πιθανώς ανεπαρκείς αν δεν συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο. Ετσι, αισθάνονται ενοχές και φροντίζουν να μιμηθούν τον τρόπο συμπεριφοράς των άλλων γονιών.
Οι αρνητικές συνέπειες στα παιδιά
Η υπερβολική πίεση από τους γονείς και οι απαιτήσεις έχουν συνδεθεί με αυξημένο στρες, μειωμένη αυτοπεποίθηση και, για παράδειγμα, στους αθλητές έχει φανεί ότι συνδέονται με μεγαλύτερα ποσοστά υπερβολικής κόπωσης και παράλληλα με το φαινόμενο του να παρατάνε τα παιδιά τα αθλήματα με τα οποία ασχολούνταν.
Επίσης, από ό,τι φαίνεται, τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει με τέτοιου τύπου γονείς νιώθουν μεγαλύτερη ανησυχία όταν φεύγουν από το σπίτι, ανασφάλεια για το αν θα τα καταφέρουν με τα χρήματα και τη δουλειά τους και επίσης έλλειψη αυτοπεποίθησης, ανησυχώντας για το αν θα αρέσουν στους γύρω τους.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι καθόλου εύκολο να μεγαλώσουμε παιδιά. Από τη μια πλευρά θα πρέπει να έχουμε το ένα μάτι μας στα παιδιά και το άλλο στους μελλοντικούς ενήλικες που εμείς θα έχουμε μεγαλώσει.
Χρειάζεται να σκεφτόμαστε συνεχώς: Πώς θέλουμε να γίνουν τα παιδιά μας όταν μεγαλώσουν; Αυτό που πρέπει να προσπαθήσουμε είναι να αφήνουμε τα παιδιά μας να επιλέγουν και να αποφασίζουν μόνα τους και στη συνέχεια να δεσμεύονται σε σχέση με τις αποφάσεις τους.
Οι γονείς μπορούμε να εμπλακούμε όταν δούμε ότι τα παιδιά μας είναι έτοιμα να κάνουν ένα τεράστιο λάθος.
Οι ειδικοί εξηγούν ότι ο στόχος θα πρέπει να είναι να έχουν τα παιδιά ξεκάθαρα όρια, μέσα στο πλαίσιο των οποίων να έχουν ελευθερία και ανεξαρτησία. Ετσι φαίνεται ότι τα παιδιά έχουν καλύτερα αποτελέσματα τόσο στο σχολείο όσο και στα αθλήματα.