Οι γονείς συχνά χαρακτηρίζουν το παιδί τους «ντροπαλό» όταν εκδηλώνει μια απολύτως αποδεκτή επιφυλακτικότητα για αγνώστους ή άγνωστες καταστάσεις και μέρη. Αλλά είναι σημαντικό για τους γονείς και τους δασκάλους να κάνουν μια διάκριση μεταξύ της φευγαλέας αναπτυξιακής ντροπαλότητας και ενός πραγματικού τύπου προσωπικότητας που πιθανότατα θα συνεχιστεί στην ενήλικη ζωή.
Το ντροπαλό παιδί συχνά νιώθει άβολα σε κοινωνικές καταστάσεις καθώς αισθάνεται ευάλωτο. Αλλά αυτά τα παιδιά «λύνονται» καθώς αυξάνεται το επίπεδο άνεσής τους και είναι ντροπαλά κυρίως σε νέες καταστάσεις ή γύρω από άτομα που δεν γνωρίζουν. Τα εσωστρεφή παιδιά, από την άλλη, επιζητούν συχνά τη μοναξιά κι «επαναφορτίζουν» τις μπαταρίες τους όταν μένουν μόνα τους.
Το κοινωνικό άγχος στο παιδί είναι, ωστόσο, κάτι τελείως διαφορετικό.
Το κοινωνικό άγχος είναι κάτι περισσότερο από εσωστρέφεια
Το κοινωνικό άγχος, σε αντίθεση με τη ντροπαλότητα, είναι μια κατάσταση που συχνά συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα και συνήθως προκαλεί στους πάσχοντες δυσφορία και στρες.
Το Social Anxiety Institute, το μοναδικό θεραπευτικό κέντρο στον κόσμο που ειδικεύεται αποκλειστικά στη θεραπεία του κοινωνικού άγχους, διευκρινίζει πως ενώ η ντροπαλότητα είναι χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, το κοινωνικό άγχος συνοδεύεται από κατακλυσμό αρνητικών συναισθημάτων όπως φόβο, στρες, αμηχανία, ταπείνωση.
Τα άτομα με κοινωνικό άγχος εμφανίζουν συμπεριφορές που ξεπερνούν τη συστολή, αποφεύγουν τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και καταστάσεις εντελώς. Ανησυχούν για το τι μπορεί να πουν ή να κάνουν (ή έχουν πει και κάνουν) όταν αλληλεπιδρούν με τους περισσότερους ανθρώπους. Πολλά άτομα με κοινωνικό άγχος εξετάζουν εξονυχιστικά όλες τις αλληλεπιδράσεις, ακόμη και με μέλη της οικογένειας, και τις επανεξετάζουν ξανά και ξανά, τροφοδοτώντας τις συμπεριφορές αποφυγής τους.
Επομένως, να είστε σε επιφυλακή για τυχόν σωματικά ή συναισθηματικά συμπτώματα που συνοδεύουν πιο κοινά εξωτερικά σημάδια ντροπαλότητας στο παιδί σας. Αναζητήστε, για παράδειγμα, σωματικά παράπονα όπως πονοκεφάλους ή στομαχόπονους. Πολλά παιδιά αρρωσταίνουν το βράδυ της Κυριακής επειδή αγωνιούν να πάνε στο σχολείο το πρωί και νιώθουν μια επικείμενη αίσθηση καταστροφής ή τρόμου.
Ποια είναι τα σημάδια του κοινωνικού άγχους σε παιδιά και εφήβους;
Ενδείξεις και συμπτώματα
- Προληπτικό άγχος στις περισσότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
- Φόβος για καταστάσεις στις οποίες πιστεύουν ότι κρίνονται
- Ανησυχία μήπως ντροπιάσουν ή εξευτελίσουν τον εαυτό τους
- Έντονος, παράλογος φόβος αλληλεπίδρασης ή συνομιλίας με ξένους ή ανώτερους
- Φόβος για σωματικά συμπτώματα που μπορεί να τους προκαλέσουν αμηχανία, όπως εφίδρωση, κόκκινο πρόσωπο ή τρέμουλο
- Φόβος ότι οι άλλοι θα παρατηρήσουν ότι φαίνονται ανήσυχοι
- Υπερανάλυση των σχολίων ή των πράξεών τους και εντοπισμός λάνθασμένων χειρισμών στην αλληλεπίδραση με άλλους
- Αναμένουν τα χειρότερα δυνατά αποτελέσματα από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις
- Αποφεύγουν την κοινωνική αλληλεπίδραση
- Αποφεύγουν νέες αλληλεπιδράσεις με άλλους
- Αποφεύγουν μεγάλες ομαδικές δραστηριότητες
- Αποφεύγουν τις δημόσιες ομιλίες
- Αποφεύγουν τις διαπροσωπικές σχέσεις, είτε φιλικές είτε ρομαντικές
Φυσικά σημάδια κοινωνικού άγχους
- Μυϊκή ένταση
- Δυσκολία χαλάρωσης
- Ξηρός λαιμός ή στόμα
- Πονοκέφαλοι
- Στομαχόπονοι
- Νευρικά έντερα
- Κόκκινο πρόσωπο ή κοκκίνισμα
- Κνίδωση ή δερματικές παθήσεις (ανεξήγητες)
- Κρίσεις πανικού
- Δυσκολία στην κατάποση
- Έμετος ή ναυτία
- Υπερβολικός ιδρώτας
- Μυϊκές συσπάσεις ή τικ του προσώπου
- Προβλήματα ύπνου
Πώς να βοηθήσετε ένα παιδί με κοινωνικό άγχος;
Όπως με κάθε κλινικό ζήτημα, η έγκαιρη αντιμετώπιση του κοινωνικού άγχους είναι κρίσιμη για την πρόληψη της εξοικείωσης με συμπεριφορές αποφυγής και την παράλογη ή αρνητική σκέψη. Είναι σημαντικό να μάθετε πώς να αντιμετωπίζετε το άγχος στο παιδί σας. Η προσπάθεια να εξαναγκάσετε ένα παιδί ή έναν έφηβο σε κοινωνικές καταστάσεις δεν πρόκειται να βοηθήσει και μπορεί να τροφοδοτήσει τη φωτιά. Αντίθετα, πρέπει να τους διδαχθούν εργαλεία και να μάθουν πώς να σπάσουν τον κύκλο της αρνητικής τους σκέψης.
Συνεργαστείτε με έναν θεραπευτή
Πριν από τη φαρμακευτική αγωγή ενός παιδιού, τα παιδιά θα πρέπει να ξεκινήσουν μια σειρά θεραπειών άγχους.
Αν και τα χάπια άγχους μπορεί να βοηθήσουν προσωρινά στην ανακούφιση από το άγχος, συνήθως δεν αντιμετωπίζουν τη βασική αιτία. Επιπλέον, μπορεί να ενισχύσουν αρνητικά τις συμπεριφορές αποφυγής αντί να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν το άγχος και τα άβολα συναισθήματα και η εκμάθηση δεξιοτήτων αντιμετώπισης είναι το κλειδί για τη δια βίου ψυχική υγεία. Η συνεργασία με έναν θεραπευτή για την αντιμετώπιση των αιτιών των αγχωδών συναισθημάτων και τον τρόπο διαχείρισής τους είναι πιο αποτελεσματική από τη φαρμακευτική αγωγή. Επιπλέον, η φαρμακευτική αγωγή σίγουρα δεν είναι η καλύτερη για μικρά παιδιά και συνιστάται πολύ συχνά πριν δοκιμαστούν κλινικές και φυσικές θεραπείες.
Αποτελεσματικές φυσικές θεραπείες για το άγχος θα μπορούσαν να είναι οι καθοδηγούμενες αλλαγές στη διατροφή (αντιφλεγμονώδεις τροφές), η άσκηση, η βελτίωση του ύπνου, η ομοιοπαθητική, τα συμπληρώματα και η συνεργασία με έναν παιδίατρο για να εξετάσει τις ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά και γενετικά ζητήματα, καθώς και ερεθιστικούς παράγοντες στο σύστημα.
Η οικοδόμηση ανοχής στο στρες για τα άβολα συναισθήματα και η διδασκαλία των παιδιών ότι μπορούν να μιλήσουν για το άγχος είναι πρωταρχικής σημασίας για την αντιμετώπιση του κοινωνικού άγχους ή οποιασδήποτε μορφής άγχους.