Ο υποθυρεοειδισμός είναι η πιο κοινή διαταραχή του θυρεοειδούς σε βρέφη, παιδιά και εφήβους.
Ο συνήθης έλεγχος κατά τη γέννηση αποκαλύπτει τον υποθυρεοειδισμό σε ένα στα 1.500-3.000 νεογνά. Η αιτία συνήθως εντοπίζεται στην προβληματική ανάπτυξη του θυρεοειδούς αδένα, ο οποίος βρίσκεται στη βάση του λαιμού και ρυθμίζει τη φυσιολογική ανάπτυξη.
Ωστόσο, ο υποθυρεοειδισμός μπορεί επίσης να αναπτυχθεί αργότερα στην παιδική ηλικία ή στην εφηβεία. Η πιο κοινή αιτία αυτού του «επίκτητου» υποθυρεοειδισμού είναι η επίθεση του ανοσοποιητικού συστήματος στα κύτταρα του θυρεοειδούς αδένα. Άλλοι παράγοντες που μπορούν να βλάψουν τον θυρεοειδή αδένα ή την ικανότητά του να παράγει θυρεοειδικές ορμόνες περιλαμβάνουν ακτινοβολία για καρκίνους της κεφαλής και του λαιμού, ορισμένα φάρμακα (συμπεριλαμβανομένου του λιθίου, ορισμένα φάρμακα για την επιληψία και φάρμακα χημειοθεραπείας που ονομάζονται αναστολείς κινάσης τυροσίνης) και, σπάνια, η ανεπάρκεια ιωδίου. Χάρη στο «ιωδιούχο» αλάτι (ενισχυμένο με ιώδιο) και το φυσικό ιώδιο στα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα ψάρια και τα αυγά, αυτό το διατροφικό πρόβλημα είναι σχετικά σπάνιο στην Ελλάδα.
Ο κίνδυνος εμφάνισης υποθυρεοειδισμού είναι 4 φορές υψηλότερος στα κορίτσια απ’ ότι στα αγόρια. Και οι νέοι με οικογενειακό ιστορικό αυτοάνοσων νοσημάτων ή με σύνδρομο Down, σύνδρομο Turner, διαβήτη τύπου 1 ή κοιλιοκάκη διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο.
Υποθυρεοειδισμός: Τα συμπτώματα μπορεί να κρύβονται σε κοινή θέα
Η κούραση, η δυσκοιλιότητα, το ξηρό δέρμα, το αίσθημα κρύου και τα ξηρά μαλλιά είναι κλασικά προειδοποιητικά σημάδια. Η επιβράδυνση της ανάπτυξης, η καθυστερημένη «είσοδος» στην εφηβεία, καθώς και – για τα κορίτσια – η ακανόνιστη έμμηνος ρύση είναι επίσης βασικά συμπτώματα.
Δεν είναι σπάνιο φαινόμενο οι διαταραχές του θυρεοειδούς να διαγιγνώσκονται καθυστερημένα.
Αυτό άλλες φορές συμβαίνει επειδή η συμπεριφορά ενός ατόμου με υποθυρεοειδισμό ομοιάζει με τη συμπεριφορά ενός ατόμου με διαταραχές άγχους ή/και ελλειμματικής προσοχής. Άλλες φορές οι γονείς και οι γιατροί μπορεί να μην υποψιάζονται έναν υποτονικό θυρεοειδή στην αρχή, καθώς στην καθημερινότητά τους τα παιδιά παραπονιούνται συχνά για κούραση ή/και δυσκοιλιότητα.
Υποθυρεοειδισμός και υπέρβαρα παιδιά
Τα παιδιά με υποθυρεοειδισμό μπορεί μερικές φορές να φαίνονται σαν να κουβαλούν μερικά επιπλέον κιλά, επειδή δεν ψηλώνουν. Αλλά τις περισσότερες φορές, το υπερβολικό βάρος είναι αυτό που μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών του θυρεοειδούς και όχι το αντίστροφο.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Το επιπλέον σωματικό λίπος μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της ορμόνης λεπτίνης, η οποία με τη σειρά της μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα της ορμόνης διέγερσης του θυρεοειδούς – ακόμα κι όταν ο αδένας λειτουργεί κανονικά. Αυτό μπορεί να μοιάζει με υποκλινικό υποθυρεοειδισμό. Με την απώλεια βάρους, τα επίπεδα της ορμόνης διέγερσης του θυρεοειδούς επανέρχονται στο φυσιολογικό.
Ωστόσο, οι γονείς βλέποντας ένα υπέρβαρο ή παχύσαρκο παιδί αναρωτιούνται εάν το πρόβλημα του θυρεοειδούς είναι η αιτία – ειδικά όταν κάνουν ό,τι μπορούν για να το βοηθήσουν να ακολουθήσει μια υγιεινή διατροφή και να είναι δραστήριο. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία στα παιδιά και τους εφήβους σπάνια προκαλούνται από τον υποθυρεοειδισμό.
Υποθυρεοειδισμός: Πώς θα κάνετε έναν γρήγορο έλεγχο στο σπίτι
Ένας διογκωμένος θυρεοειδής αδένας είναι μια σημαντική ένδειξη για τον υποθυρεοειδισμό και τον υπερθυρεοειδισμό. Μαζί με άλλα συμπτώματα, μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό σας να αποφασίσει αν αξίζει τον κόπο να κάνει έναν πλήρη έλεγχο θυρεοειδούς. Ωστόσο, ο υποθυρεοειδισμός δεν προϋποθέτει απαραίτητα την ύπαρξη ενός διογκωμένου θυρεοειδή.
Παρόλα αυτά, οι γονείς μπορούν να κάνουν έναν βασικό έλεγχο στο σπίτι – χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι υποκαθιστούν το γιατρό. Αλλά εάν έχετε ανησυχητικές ενδείξεις, δεν είναι δύσκολο να ζητήσετε από το παιδί σας να κοιτάξει για 10 δευτερόλεπτα το ταβάνι, για να ψηλαφίσετε τον λαιμό του. Εάν μπορείτε να δείτε το περίγραμμα του θυρεοειδούς σε αυτή τη θέση, τότε ο θυρεοειδής μεγεθύνεται.
How to:
Ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται στη βάση του λαιμού. Εκτείνεται περίπου μια 2,5 εκατοστά σε κάθε πλευρά της κεντρικής γραμμής του λαιμού. Ελέγξτε για διευρυμένο θυρεοειδή κοιτάζοντας αυτήν την περιοχή του λαιμού σε τρεις θέσεις:
- Ενώ το παιδί σας κοιτάζει ευθεία μπροστά, με το πηγούνι του παράλληλο με το πάτωμα.
- Ενώ το παιδί σας κοιτάζει ψηλά με το κεφάλι του γερμένο λίγο προς τα πίσω και το πηγούνι του στραμμένο προς τα πάνω, ώστε ο λαιμός του να είναι τεντωμένος.
- Ενώ καταπίνει καθώς κοιτάζει ψηλά.
Εάν μπορείτε να δείτε το σχήμα του θυρεοειδούς αδένα μέσα από το δέρμα ή μπορείτε να δείτε μια ελαφριά διόγκωση στη μία ή και στις δύο πλευρές, μπορεί να σημαίνει ότι ο θυρεοειδής του παιδιού έχει διογκωθεί. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να κλείσετε ένα ραντεβού με ενδοκρινολόγο.
Υποθυρεοειδισμός και φαρμακευτική θεραπεία
Οι γιατροί διαγιγνώσκουν τον υποθυρεοειδισμό ελέγχοντας για συμπτώματα, λαμβάνοντας οικογενειακό ιστορικό, εξετάζοντας τον θυρεοειδή αδένα του παιδιού και δοκιμάζοντας τα επίπεδα της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) και της ελεύθερης Τ4 (ελεύθερης θυροξίνης). Υψηλή TSH και χαμηλή Τ4 μπορεί να σημαίνουν υποθυρεοειδισμό. Τα επίπεδα αντι-θυρεοειδικών αντισωμάτων, τα οποία μπορεί να είναι αυξημένα, μπορεί επίσης να ελεγχθούν.
Εάν ένα παιδί ή ένας έφηβος έχει υποθυρεοειδισμό, η τυπική θεραπεία περιλαμβάνει την χορήγηση λεβοθυροξίνης – μιας συνθετικής ορμόνης που αντικαθιστά την ορμόνη που ο θυρεοειδής δεν μπορεί να παράξει σε αρκετά μεγάλες ποσότητες. Η δόση προσαρμόζεται για κάθε παιδί, έτσι ώστε τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών να παραμένουν σε ένα υγιές εύρος. Ο γιατρός του παιδιού σας θα ελέγχει ξανά τον θυρεοειδή του σε 3 έως 6 μήνες, με πιο συχνούς ελέγχους μετά από αλλαγή δόσης.
Στο μεταξύ, ορισμένοι γονείς παρατηρούν μια εκπληκτική «παρενέργεια» της θεραπείας: Τα παιδιά που ήταν ήσυχα και σχετικά ανενεργά έχουν τώρα αρκετή ενέργεια – και μπορεί να ενδιαφέρονται περισσότερο να παίξουν ή απλώς να τρέξουν, παρά να κάθονται για να κάνουν τα μαθήματά τους. Αυτή μπορεί να είναι μια περίοδος προσαρμογής τόσο για τον ασθενή όσο και για τους γονείς.