Τα εγγενή κίνητρα για να μάθουμε για τον κόσμο γύρω μας ξεκινούν από τη βρεφική ηλικία. Αυτό το είδος κινήτρων μπορεί είτε να ενθαρρυνθεί είτε να κατασταλεί από τις εμπειρίες που παρέχουν οι ενήλικες στα παιδιά.
Η επιστημονική έρευνα έχει καταλήξει σε ένα σύνολο «στρατηγικών» που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι γονείς για να προωθήσουν θετικά κίνητρα και μάθηση κατά την ανάπτυξη.
Αυτές είναι ορισμένες επιστημονικά αποδεδειγμένες τεχνικές που προτείνει το Κέντρο Παιδικής Ανάπτυξης του Χάρβαρντ, για να δώσετε κίνητρα στα παιδιά σας:
#1 Ακολουθήστε το παράδειγμα των μωρών
Τα μωρά έχουν μία φυσική έφεση να εξερευνήσουν νέα αντικείμενα και γεγονότα. Πράγματα που είναι αρκετά οικεία δεν παρουσιάζουν ενδιαφέρον για αυτά, αλλά το ίδιο ισχύει και για πράγματα που είναι πολύ περίπλοκα. Αυτό μερικές φορές ονομάζεται «φαινόμενο του χρυσού:» τα πράγματα είναι ενδιαφέροντα όταν είναι νέα, αλλά όχι πολύ νέα. Όταν αλληλεπιδράτε με βρέφη, παρατηρείστε σε τι δίνουν προσοχή και ασχοληθείτε μαζί τους γύρω από τα ενδιαφέροντά τους.
#2 Προκαλέστε την περιέργεια
Ακόμη και τα βρέφη επιδιώκουν να εξερευνήσουν αντικείμενα – ειδικά αυτά που συμπεριφέρονται με εκπληκτικούς τρόπους. Όταν ρίχνουν κάτι στο πάτωμα ή το πετούν, προσπαθούν να δουν τι θα συμβεί στη συνέχεια. Δώστε στα παιδιά ευκαιρίες να αλληλεπιδράσουν με νέα αντικείμενα και αφήστε τα να πάρουν την πρωτοβουλία και να μάθουν!
#3 Ενθαρρύνετε την παιχνιδιάρικη εξερεύνηση των παιδιών
Όταν τους δίνεται η ευκαιρία, τα παιδιά όλων των ηλικιών συμμετέχουν αυθόρμητα στο παιχνίδι. Τα συστατικά του παιχνιδιού είναι ακριβώς αυτά που τροφοδοτούν τη μάθηση: το παιχνίδι είναι εγγενές κίνητρο, προσφέρει μια ευκαιρία για νέες εμπειρίες και για μάθηση από άλλους, απαιτεί ενεργό δέσμευση και μπορεί να ενισχύσει τους κοινωνικούς δεσμούς και να μειώσει το άγχος. Όταν η ζωή είναι πολυάσχολη ή χαοτική, μπορεί να είναι δύσκολο να βρούμε χρόνο και χώρο για να ενθαρρύνουμε το παιχνίδι των παιδιών – αλλά αυτό είναι μια σημαντική πτυχή της ανάπτυξης.
#4 Δώστε προτεραιότητα στην κοινωνική αλληλεπίδραση κατά τη διάρκεια της μάθησης
Στην ψηφιακή εποχή, υπάρχουν πολλές ηλεκτρονικές εκπαιδευτικές εφαρμογές που έχουν σχεδιαστεί για παιδιά, ακόμη και για βρέφη 6 μηνών. Ωστόσο, ακόμη και οι καλύτερα σχεδιασμένες και πιο αποτελεσματικές εφαρμογές δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις πραγματικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με ενήλικες και συνομηλίκους. Σε μια μελέτη, τα μωρά έμαθαν στοιχεία της γλώσσας πιο αποτελεσματικά όταν ήταν πρόσωπο με πρόσωπο με έναν δάσκαλο ή σε βίντεο. Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι τα μικρά παιδιά μπορούν να μάθουν από ψηφιακά μέσα, όπως tablet με οθόνη αφής, αλλά η κοινωνική αλληλεπίδραση κατά τη διάρκεια αυτής της μαθησιακής εμπειρίας φαίνεται να είναι απαραίτητη.
#5 Προκαλέστε τα παιδιά τόσο όσο
Τα παιδιά έχουν κίνητρο να εργαστούν για επιτεύξιμους στόχους. Από τη βρεφική ηλικία και μετά, απαιτείται προσπάθεια για τη διατήρηση των κινήτρων, αλλά η επιτυχία πρέπει να είναι δυνατή. Χάνουν το κίνητρο όταν μια εργασία είναι πολύ εύκολη, αλλά και όταν είναι τόσο δύσκολη ώστε να είναι ανυπέρβλητη. Τα βιντεοπαιχνίδια αξιοποιούν αυτή τη βασική αρχή της μάθησης αποτελεσματικά, αυξάνοντας συνεχώς το επίπεδο πρόκλησης με βάση την απόδοση του κάθε παιδιού. Προσπαθήστε να προσαρμόσετε μια πρόκληση σύμφωνα με τις τρέχουσες δυνατότητες του παιδιού και παρέχετε άμεση ανατροφοδότηση για την απόδοσή του.
#6 Δώστε στα παιδιά ελευθερία
Τα παιδιά έχουν περισσότερα κίνητρα όταν έχουν κάποιο βαθμό αυτοδιάθεσης και μπορούν να επιλέξουν να ασχοληθούν με εργασίες που έχουν νόημα για τα ίδια. Όταν έχουν επιλογές ή τουλάχιστον λίγο περιθώριο για το πώς να φέρουν κάτι εις πέρας, τα παιδιά είναι πιο πιθανό να παραμείνουν αφοσιωμένα.
#7 Παρέχετε κίνητρα μόνο όταν είναι απαραίτητο
Όταν τα παιδιά ξαφνικά επιβραβεύονται για κάτι που τους αρέσει και κάνουν ελεύθερα, μπορεί στη συνέχεια να αρχίσουν να το κάνουν μόνο όταν ξέρουν ότι θα αποζημιωθούν. Όπου είναι δυνατόν, αξιοποιήστε τη φυσική περιέργεια και την τάση των παιδιών να εργαστούν προς έναν εφικτό στόχο, αντί να υποσχεθείτε μια ανταμοιβή.
#8 Επαινέστε τη διαδικασία παρά το αποτέλεσμα
Όταν επαινούμε τα παιδιά για τη διάνοια ή το επίπεδο δεξιοτήτων τους – ή τον βαθμό ή το χρυσό μετάλλιο που έλαβαν – μπορεί η απόδοσή τους να είναι προσανατολισμένη. Μπορεί δηλαδή να έχουν κίνητρο να επιτύχουν περισσότερες ανταμοιβές, αλλά μπορεί επίσης να μάθουν να αποφεύγουν τις προκλητικές δραστηριότητες στις οποίες μπορεί να μην υπερέχουν, φοβούμενα την αρνητική αξιολόγηση. Η πίεση της απόδοσης αυξάνεται καθώς τα παιδιά προχωρούν στο σχολείο και συνδέεται με κατάθλιψη και άγχος, εκτός από τη μειωμένη χαρά της μάθησης. Όταν επαινούμε τα παιδιά για την προσπάθειά τους και τα βοηθούμε να δουν την έλλειψη ως ευκαιρία για μάθηση και βελτίωση (αντί απλώς να εστιάζουμε στο αποτέλεσμα), θα έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να δουλέψουν σκληρά και πιο πιθανό να πιστέψουν ότι μπορούν να πετύχουν αυτό που βάζουν στο μυαλό τους.
#9 Διατηρήστε στενή σχέση με τους εφήβους
Η εφηβεία είναι μια περίοδος που πολλοί νέοι παίρνουν ρίσκα και ξεπερνούν τα όρια. Αυτή η τάση αντανακλά, σε μεγάλο βαθμό, μια φυσική κλίση προς νέες και συναρπαστικές εμπειρίες που μεγιστοποιούν τις ευκαιρίες μάθησης και είναι σημαντικές για τη μετάβαση στην ανεξαρτησία. Καθώς οι έφηβοι παρακινούνται περισσότερο από την έγκριση των συνομηλίκων τους, μπορεί να είναι κοινωνικά ικανοποιητικό να ακολουθούν ηγέτες που αναλαμβάνουν κινδύνους ή να ξεχωρίζουν «σπάζοντας» τα όρια. Ωστόσο, οι έφηβοι με στενές οικογενειακές σχέσεις είναι λιγότερο επιρρεπείς στην ανάληψη κινδύνων. Η υψηλή γονική υποστήριξη και ο ανοιχτός διάλογος συνδέονται με λιγότερες προβληματικές συμπεριφορές, όπως κατάχρηση ουσιών και παραβατικότητα. Να είστε ενσυναίσθητοι και υποστηρικτικοί, γνωρίζοντας ότι οι νέοι υφίστανται αλλαγές στον εγκέφαλο, το σώμα και τις κοινωνικές τους σχέσεις που μπορεί να τους κάνουν ελκυστική την επικίνδυνη συμπεριφορά. Διατηρήστε ανοιχτές τις γραμμές επικοινωνίας και έχετε τα αυτιά σας ανοιχτά με τους εφήβους.