Του Αλέξανδρου Δουγέκου
Πριν λίγες εβδομάδες, ήρθε στο φως της δημοσιότητας ένα περιστατικό βίας το οποίο συνέβη σε Επαγγελματικό Λύκειο της Αττικής. Καθηγητής χειροδίκησε σε μαθήτρια του σχολείου. Το συγκεκριμένο περιστατικό, από την στιγμή που δημοσιοποιήθηκε, προκάλεσε το κοινό αίσθημα και φυσικά καταδικάστηκε από όλους.
Όλα τα Μ.Μ.Ε αναπαρήγαγαν το συμβάν, τονίζοντας την τραγική κατάσταση την οποία βιώνουν καθημερινά στα ΕΠΑΛ, εκπαιδευτικοί και μαθητές. Το Υπουργείο Παιδείας αντέδρασε άμεσα. Έτσι, την επόμενη μέρα συνήλθε το Περιφερειακό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Εκπαίδευσης (ΠΥΣΔΕ), το οποίο εισηγήθηκε την καταγγελία σύμβασης του εκπαιδευτικού για ανάρμοστη συμπεριφορά. Η εισήγηση έγινε δεκτή από το υπουργείο, η σύμβασή του καταγγέλθηκε και απολύθηκε. Με την πάροδο των ημερών όμως πλήθηναν οι φωνές, πως το Υπουργείο Παιδείας κινήθηκε « πυροσβεστικά » και μόνο για να κατευνάσει τις αντιδράσεις αλλά και για να επέλθει μια κάποιου είδους δικαιοσύνη. Αρκεί όμως μια απόλυση για την επίλυση του όλου θέματος;
Το πρόβλημα με τα ΕΠΑΛ είναι πιο βαθύ και μάλιστα πολλών χρόνων. Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα του υπ. Παιδείας, κ. Αλέξανδρο Κόπτση στην Ελλάδα υπάρχουν 410 ΕΠΑΛ με 14.000 εκπαιδευτικούς, ενώ σύμφωνα με την ΟΛΜΕ, οι μαθητές των Επαγγελματικών Λυκείων έχουν αυξηθεί σε 108.118 το 2021 έναντι 86.824 το 2017-2018. Η επιλογή των συγκεκριμένων σχολείων γίνεται συνήθως από μαθητές με χαμηλές επιδόσεις και τα προτιμούν ως μια απλή λύση για την απόκτηση πτυχίου. Είναι κοινό μυστικό πως τα περισσότερα ΕΠΑΛ, υπολειτουργούν και οι συνθήκες που επικρατούν είναι κάθε άλλο παρά στο πνεύμα της εκπαίδευσης.
Κανόνες
Αν θέλουμε να εξετάσουμε περισσότερο και πιο διεξοδικά το συγκεκριμένο συμβάν χειροδικίας, τότε θα δούμε πως μια σειρά από επίσημους κανόνες του Υπουργείου Παιδείας, παραβιάζονται καθημερινά. Στο σύνολο τους οι καθηγητές των ΕΠΑΛ καλούνται να κάνουν τα «στραβά μάτια» για τις απουσίες των μαθητών ώστε να καταφέρουν να περάσουν την τάξη. Το πρόβλημα όμως δεν περιορίζεται μόνο στο ζήτημα αυτό. Ο Παναγιώτης Π.- μαθητής στο 1ο ΕΠΑΛ Ηλιούπολης- αναφέρει: Εγώ δεν πηγαίνω καθημερινά στο σχολείο. Άλλωστε δουλεύω παράλληλα. Πολλές φορές βαριέμαι. Μην νομίζετε. Δεν κάνουμε και κάτι σπουδαίο. Περισσότερο για τις παρέες πηγαίνω. Το όριο των απουσιών είναι 114 τον χρόνο. Τις έχω ξεπεράσει κατά πολύ. Έχω ζητήσει να μου σβήσουν κάποιες να μην χάσω την τάξη. Δεν μου έχουν απαντήσει. Αλλά δεν θα μου αρνηθούν. Γιατί αλλιώς ξέρουν ποιες είναι οι συνέπειες. Δεν θα τους αφήσω μετά σε χλωρό κλαρί. Και οι περισσότεροι εδώ που τα λέμε ούτε που τους ενδιαφέρει και τίποτα. Μπαίνουν στο μάθημα λένε πέντε πράγματα και τέλος. Να μπαίνει το παραδάκι του δημοσίου στην τσέπη. Εγώ θέλω απλά το χαρτί. Τίποτα περισσότερο. Τίποτα λιγότερο.
Από την πλευρά τους οι καθηγητές τοποθετούνται στις θέσεις τους, χωρίς καμία επιπλέον επιμόρφωση αλλά και χωρίς εφόδια για την αντιμετώπιση ιδιαίτερων καταστάσεων που μπορεί να προκύπτουν. Καθηγήτρια του ίδιου ΕΠΑΛ, που για λόγους προσωπικούς, ζήτησε να μην αναφέρουμε ούτε τα αρχικά του ονοματεπώνυμού της, μας δηλώνει: Είναι πολύ δύσκολες οι καταστάσεις που καλούμαστε καθημερινά να αντιμετωπίσουμε. Η Πολιτεία μπορώ να πω μας έχει ξεχασμένους και μας έχει αφήσει στο έλεος μας.
Ακούστε τα ΕΠΑΛ, είναι πολύ ιδιαίτερη περίπτωση σχολείων. Εμείς – οι περισσότεροι θεωρώ – προσπαθούμε να εφοδιάσουμε αυτά τα παιδιά με κάποιες γνώσεις. Αλλά είναι δύσκολο. Όταν το παιδί έρχεται μόνο και μόνο να πάρει το χαρτί και δεν τον ενδιαφέρει κάτι παραπάνω, κατανοώ, ότι εμείς οι καθηγητές είμαστε απλά ένα βάρος. Υπάρχουν περιπτώσεις παιδιών που προσπαθούν.
Απειλές
Αλλά όταν δουλεύεις παράλληλα, πως να αφοσιωθείς έστω και στα βασικά; Από την άλλη δεν ήμαστε σε θέση να κάνουμε και πολλά. Έχω δεχθεί τόσες απειλές όταν προσπαθώ να κρατήσω μια ισορροπία στην κατάσταση που πραγματικά είναι ημέρες που δεν έχω κουράγιο ούτε να μιλήσω. Τα ΕΠΑΛ, χρειάζονται γενικότερη ανασυγκρότηση. Αυτή την στιγμή πραγματικά δεν προσφέρεται τίποτα ουσιαστικό στα σχολεία αυτά. Όχι γιατί δεν θέλουμε! Αλλά δεν μπορούμε! Και δεν είναι μόνο δική μου άποψη αυτή. Η πλειοψηφία και τον υπολοίπων συναδέλφων το ίδιο θα σας πούνε.
Είναι προφανές ότι το Κράτος χρειάζεται να επανεξετάσει εκ βάθρων το πλαίσιο λειτουργίας των Επαγγελματικών Λυκείων. Πολύ σημαντικό βήμα από την πλευρά της πολιτείας αποτελεί το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα προχώρησε στην πρόσληψη 223 ψυχολόγων μόνο για τα ΕΠΑΛ. Επίσης, το Υπουργείο Παιδείας προχώρησε στην έγκριση με εγκύκλιο, εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο: «Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών κι μαθητών- τριών σε θέματα έμφυλης βίας, διακρίσεων και ισότητας των φύλων» του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα απευθύνεται σε μαθητές -τριες της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλων των τάξεων και όλων των τύπων σχολείων της χώρας και θα έχει διάρκεια 2 διδακτικές ώρες.
Στόχοι
Στόχοι του προγράμματος είναι η ενημέρωση σε θέματα ισότητας των φύλων, έμφυλης βίας και έμφυλων διακρίσεων, η αλλαγή στερεοτυπικών αντιλήψεων για τις σχέσεις των φύλων και η καλλιέργεια στάσεων και η ανάπτυξη δεξιοτήτων για τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων αλλά και την πρόληψη των έμφυλων διακρίσεων και της βίας.
Είναι προφανές πως τα ζητήματα βίας που ταλανίζουν και τον χώρο της εκπαίδευσης έχουν γίνει αντιληπτά. Καλοδεχούμενες είναι πάντα όλες οι ενέργειες που γίνονται με γνώμονα την ευαισθητοποίηση αλλά και για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων, αρκεί να γίνουν συντονισμένα από το κράτος αλλά και επίσημους φορείς.