Εάν παρατηρήσετε το παιδί σας να ξεριζώνει τα μαλλιά, τις βλεφαρίδες ή τα φρύδια του, είναι πολύ πιθανό να έχει τριχοτιλλομανία. Πρόκειται για μια αρκετά συχνή πάθηση που εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 5 έως 12 ετών και η οποία εκδηλώνεται συχνότερα σε κορίτσια (ποσοστό άνω του 80%).
Μια σπάνια επιπλοκή της τριχοτιλλομανίας είναι η τριχοφαγία (ή Σύνδρομο Ραπουνζέλ), όταν δηλαδή τα παιδιά καταπίνουν τις τρίχες που ξεριζώνουν. Αυτή είναι μια επικίνδυνη κατάσταση που απαιτεί χειρουργική αντιμετώπιση, καθώς μπορεί να προκαλέσει έλκος, ρήξη στομάχου, να μπλοκάρει το πεπτικό σύστημα ή να οδηγήσει σε παγκρεατίτιδα.
Πού οφείλεται η τριχοτιλλομανία
Το επαναλαμβανόμενο τράβηγμα των τριχών από το κεφάλι ή άλλα μέρη του σώματος από το παιδί σας μπορεί να καταστρέψει τον θύλακα της τρίχας και να προκαλέσει δερματικούς ερεθισμούς και μολύνσεις. Μακροπρόθεσμα, μπορεί να δημιουργούνται μικρές ή μεγάλες περιοχές αλωπεκίας, δηλαδή περιοχές όπου λείπουν τα μαλλιά. Ίσως, λοιπόν, να σκεφτείτε ότι αυτή είναι μια δερματολογική κατάσταση. Λάθος…
Στην πραγματικότητα, η τριχοτιλλομανία είναι μια ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Τα ακριβή αίτια δεν είναι ακόμη γνωστά. Φαίνεται, ωστόσο, να σχετίζεται με μια σειρά βιολογικών (π.χ. σεροτονίνη, ντοπαμίνη, οικογενειακό ιστορικό) και περιβαλλοντικών παραγόντων (βίωση αρνητικών συναισθημάτων, ανάγκη για θετική ενίσχυση).
Πώς θα καταλάβω αν η κόρη μου τραβάει τα μαλλιά της
Η τριχοτιλλομανία εμφανίζεται πιο συχνά στη νηπιακή ηλικία, αλλά και σε μεγαλύτερα παιδιά, καθώς και σε εφήβους (όπως και σε ενήλικες).
Στα μικρά παιδιά, το τράβηγμα μαλλιών συχνά έρχεται και παρέρχεται. Σε ορισμένα παιδιά, εξαφανίζεται εντελώς και σε άλλα επανέρχεται με την πάροδο του χρόνου, συνήθως όταν υπάρχει αύξηση της καθιστικής δραστηριότητας, όπως το σχολείο.
Το παιδί μπορεί να επιδίδεται στο τράβηγμα των τριχών άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα. Έτσι, η συμπεριφορά μπορεί να εκδηλωθεί όταν η κόρη σας:
- Είναι χαλαρή, διαβάζει, βλέπει τηλεόραση, μιλάει στο τηλέφωνο, κ.λπ.
- Όταν βιώνει έντονο στρες
- Όταν βαριέται
Το άγχος, η απογοήτευση ή το bullying μπορούν όλα να επιδεινώσουν το πρόβλημα. Για ορισμένους ανθρώπους, η τριχοτιλλομανία γίνεται ένας δια βίου αγώνας.
Πώς μπορώ να ενθαρρύνω την κόρη μου να σταματήσει να τραβάει τα μαλλιά της
Το αν αυτή είναι μια περαστασιακή φάση ή ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα, είναι αδύνατο να το καταλάβετε αρχικά. Αλλά σε κάθε περίπτωση, είναι καλή ιδέα να μάθετε μερικούς τρόπους για να κατευθύνετε τη συμπεριφορά της κόρης σας μακριά από το τράβηγμα. Αυτό είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στα μικρά παιδιά, επομένως όσο πιο γρήγορα ξεκινήσετε, τόσο το καλύτερο.
Η συζήτηση με το παιδί για να καταλάβετε την αιτία του προβλήματος, με πνεύμα κατανόησης και δεκτικότητας είναι μια καλή αρχή για να ξεκινήσετε. Η επικριτικότητα και η τιμωρία, απεναντίας, δεν βοηθούν. Το πιθανότερο, μάλιστα, είναι να επιδεινώσουν την κατάσταση.
Μία τεχνική που συνήθως βοηθά, είναι η απόσπαση της προσοχής του παιδιού κάθε φορά που ξεκινά να τραβά τις τρίχες του. Η επιβράβευση κάθε φορά που το παιδί καταφέρνει να ελέγξει την παρόρμησή του, για λίγο καιρό ή για πολύ, είναι επίσης σημαντική.
Εάν, η συμπεριφορά αυτή συνεχίζεται όμως επί μακρόν, θα πρέπει να απευθυνθείτε σε έναν παιχοψυχίατρο. Ο ειδικός θα σας συστήσει κάποιο είδος γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας. Μέσω της θεραπευτικής διαδικασίας εντοπίζονται οι αρνητικές σκέψεις που κυριαρχούν στο παιδί πριν από την εκδήλωση της δυσλειτουργικής αυτής συμπεριφοράς, αμφισβητείται η χρησιμότητά τους και γίνεται προσπάθεια να ελεγχθεί η παρόρμησή του να ξεριζώνει τις τρίχες του ως μέσο ανακούφισης και εκτόνωσης. Ακολούθως, το παιδί εκπαιδεύεται σε άλλες τεχνικές χαλάρωσης, ενώ η δυσλειτουργική συμπεριφορά αντικαθίσταται από άλλες μη επιβλαβείς (π.χ. χρήση μαλακής μπάλας anti-stress ή ενός λούτρινου, τη στιγμή της παρόρμησης).