Πόσο καλά λειτουργεί το λίπος σας; Πρόκειται για ένα ερώτημα που μάλλον δεν σας τίθεται συχνά. Ωστόσο πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η λειτουργία του λιπώδους ιστού είναι κομβικής σημασίας σε ό,τι αφορά τη φθορά του ανθρώπινου σώματος με την πάροδο του χρόνου και συνδέεται στενά με την εμφάνιση σοβαρών νόσων όπως ο διαβήτης τύπου 2, ο καρκίνος και η παχυσαρκία. Ετσι, η συνολική υγεία μας δεν επηρεάζεται μόνο από την ποσότητα του λίπους που έχουμε αλλά και από το πόσο καλά λειτουργεί αυτό το λίπος. Τώρα μια νέα μελέτη βιολόγων του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «The Journal of Gerontology» δείχνει ότι υπάρχει «αντίδοτο» για τη μείωση της λειτουργικότητας του λιπώδους ιστού με την πάροδο του χρόνου. Ποιο είναι αυτό; Τα υψηλά επίπεδα άσκησης σε ολόκληρη τη ζωή.
Οργανο που αλληλεπιδρά με άλλα όργανα
«Η ανθρώπινη υγεία συνδέεται στενά με την καλή λειτουργία του λιπώδους ιστού. Στο παρελθόν θεωρούσαμε το λίπος μόνο ως μια αποθήκη ενέργειας. Στην πραγματικότητα το λίπος είναι ένα όργανο που αλληλεπιδρά με άλλα όργανα και μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τη λειτουργία του μεταβολισμού. Μεταξύ άλλων, ο λιπώδης ιστός εκλύει ουσίες που επιδρούν στον μεταβολισμό των μυών και του εγκεφάλου. Ετσι είναι υψίστης σημασίας να λειτουργεί σωστά» εξήγησε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης δρ Αντερς Γκούντικσεν.
Τα μιτοχόνδρια στο επίκεντρο
O δρ Γκούντικσεν και οι συνεργάτες του εξέτασαν τον ρόλο της ηλικίας και της άσκησης στη διατήρηση της καλής λειτουργίας του λιπώδους ιστού. Συγκεκριμένα μελέτησαν τα μιτοχόνδρια, τα μικροσκοπικά «εργοστάσια παραγωγής ενέργειας» εντός των λιπωδών κυττάρων. Τα μιτοχόνδρια μετατρέπουν τις θερμίδες από τις τροφές σε ενέργεια την οποία χρειάζονται τα κύτταρα για να λειτουργήσουν. Ο ρόλος τους είναι λοιπόν καταλυτικός για τις διεργασίες που λαμβάνουν χώρα εντός των κυττάρων.
Ο δρ Αντερς Γκούντικσεν με έναν από τους συμμετέχοντες της μελέτης ο οποίος περνά από τεστ προκειμένου να αξιολογηθεί η λειτουργικότητα του λιπώδους ιστού του (Anders Gudiksen, University of Copenhagen).
«Αντίδοτο» η άσκηση
Οι ερευνητές συνέκριναν την απόδοση των μιτοχονδρίων σε μια ευρεία γκάμα δανών ανδρών – από νεότερους (20-32 ετών) ως μεγαλύτερους σε ηλικία (62 ως 73 ετών), εκ των οποίων κάποιοι δεν γυμνάζονταν καθόλου, κάποιοι έκαναν μέτρια άσκηση και κάποιοι ασκούνταν πολύ. Με βάση τα αποτελέσματα, η ικανότητα των μιτοχονδρίων να παράγουν ενέργεια μειώνεται με την ηλικία, ανεξαρτήτως του πόσο ασκείται κάποιος. Ωστόσο, όπως διευκρίνισε ο δρ Γκούντικσεν «παρότι η λειτουργία των μιτοχονδρίων μειώνεται με την ηλικία, είδαμε ότι τα υψηλά επίπεδα άσκησης καθόλη τη διάρκεια της ζωής αντισταθμίζουν σε μεγάλο βαθμό αυτή τη φθορά. Ήταν χαρακτηριστικό ότι στην ομάδα των πιο ηλικιωμένων ανδρών που ασκούνταν πολύ, τα λιποκύτταρα είχαν διπλάσια απόδοση σε σύγκριση με εκείνα των συνομηλίκων τους που δεν ασκούνταν».
Λιγότερα «απόβλητα», λιγότερες ασθένειες
Οπως η μηχανή ενός αυτοκινήτου παράγει απόβλητα κατά τη διαδικασία της λειτουργίας της, το ίδιο συμβαίνει και με τα μιτοχόνδρια. Τα απόβλητα των μιτοχονδρίων έχουν τη μορφή ελευθέρων ριζών που είναι γνωστές ως ROS (Reactive Oxygen Species, δραστικές μορφές οξυγόνου). Οι ROS καταστρέφουν τα κύτταρα και τα υψηλά επίπεδά τους συνδέονται με πλήθος νόσων όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και η νόσος Αλτσχάιμερ. Ετσι η ρύθμιση των ROS είναι σημαντική για την υγεία του οργανισμού. «Στη μελέτη μας είδαμε ότι στην ομάδα των πιο μεγάλων σε ηλικία ανδρών που ασκούνταν περισσότερο σχηματίζονταν λιγότερες ROS. Τα μιτοχόνδριά τους ήταν καλύτερα στη διαχείριση των ‘αποβλήτων’ που παράγονταν στα λιποκύτταρα, γεγονός που οδηγούσε σε λιγότερες βλάβες. Αποδεικνύεται λοιπόν ότι η άσκηση έχει μεγάλη επίδραση στη διατήρηση της υγείας του λιπώδους ιστού και τελικώς στην πρόληψη σοβαρών νόσων» σημείωσε ο δρ Γκούντικσεν.
Οι ερευνητές είδαν επίσης ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία συμμετέχοντες στη μελέτη που ασκούνταν περισσότερο καθόλη τη διάρκεια της ζωής τους
διέθεταν περισσότερα μιτοχόνδρια, γεγονός που μεταξύ άλλων, αύξανε την ικανότητα έκλυσης ορμονών που σχετίζονται με το λίπος και είναι σημαντικές για την ισορροπία της ενέργειας στον οργανισμό.
Αναζήτηση φαρμακολογικών παρεμβάσεων
«Τα ευρήματά μας δείχνουν ότι μπορούμε πραγματικά να εξασκήσουμε τον λιπώδη ιστό μας σε πολύ υψηλό βαθμό – ωστόσο δεν χρειάζεται να κάνει κάποιος 200 χιλιόμετρα ποδήλατο την εβδομάδα για να επιτύχει ένα θετικό αποτέλεσμα. Αυτό που χρειάζεται όμως, είναι να μην κάθεται κάποιος χωρίς να κάνει τίποτα» κατέληξε ο δρ Γκούντικσεν ο οποίος ελπίζει ότι οι επιστήμονες θα στραφούν περισσότερο στο να ανακαλύψουν νέους τρόπους διατήρησης της υγείας του λιπώδους ιστού καθόλη τη διάρκεια της ζωής. Στο πλαίσιο αυτό και ο ίδιος με την ομάδα του αναζητούν τρόπους φαρμακολογικής παρέμβασης στον μηχανισμό λειτουργίας των μιτοχονδρίων ώστε να μειώνεται η παραγωγή ελεύθερων ριζών που οδηγούν σε ασθένειες.
Ισως η πραγματική εικόνα να είναι χειρότερη
Τέλος οι ερευνητές υπογράμμισαν ότι τα ευρήματα της μελέτης τους είναι μάλλον συντηρητικά με δεδομένο ότι οι συμμετέχοντες βρίσκονταν σε γενικό πλαίσιο σε καλή φυσική κατάσταση (κανένας, ακόμη και από τους πιο ηλικιωμένους δεν λάμβανε φαρμακευτική αγωγή για κάποια πάθηση). Οπως είπαν, στον γενικό πληθυσμό, ιδίως τα πιο ηλικιωμένα άτομα σε μεγάλο ποσοστό τους λαμβάνουν φάρμακα καθώς εμφανίζουν διάφορες παθήσεις.