Η καφεΐνη αποτελεί μία από τις πιο γνωστές ουσίες στα τρόφιμα και στα ροφήματα. Βρίσκεται σε διάφορα φυτά, όπως στους σπόρους του καφέ και του κακάου, στα φύλλα τσαγιού, στους καρπούς guarana κ.ά. Στα φυτά δρα ως φυσικό φυτοφάρμακο, προστατεύοντάς τα από τα έντομα που τρέφονται από αυτά, ενώ στον άνθρωπο δρα ως διεγερτική ουσία του κεντρικού νευρικού συστήματος. Δεδομένου ότι πρόκειται για μια ουσία που δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα ως διεγερτικό, αυξάνοντας το αίσθημα εγρήγορσης, η πρόσληψη καφεΐνης από τα παιδιά δεν θα πρέπει να υπερβαίνει κάποια όρια, προκειμένου να αποφευχθεί η πιθανότητα εμφάνισης συμπτωμάτων όπως υπερένταση, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, αϋπνία, ταχυκαρδία και αφυδάτωση.
Σύμφωνα με τις συστάσεις διεθνών οργανισμών, η κατανάλωση καφεΐνης στην παιδική ηλικία θα πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο.
Τα όρια πρόσληψης καφεΐνης στα παιδιά
Διεθνείς οργανισμοί ορίζουν ανώτατα όρια για την ημερήσια πρόσληψη καφεΐνης από τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία, τα οποία διαμορφώνονται ως εξής:
< 4 ετών: 0 mg
4-6 ετών: 45 mg
7-9 ετών: 62,5 mg
10-12 ετών: 85 mg
Εύλογα θα διερωτηθεί κανείς «γιατί υπάρχουν όρια καφεΐνης στα παιδιά, αφού συνήθως δεν πίνουν καφέ». Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι δεν είναι τόσο ο καφές, που κατά κανόνα δεν πίνει ένα παιδί, αλλά οι κρυφές πηγές καφεΐνης, που μπορεί να δημιουργήσουν νευρικότητα, αϋπνία κ.ά. σε ένα παιδί, χωρίς ο γονιός να το καταλάβει καν. Αυτό λοιπόν που θα πρέπει να τονιστεί είναι ότι η καφεΐνη δεν περιέχεται μόνο στον καφέ. Είναι ένα συστατικό που βρίσκεται σε τροφές και ροφήματα καθημερινής κατανάλωσης.
Οι πιο συνηθισμένες κρυφές πηγές καφεΐνης
Για να έχουμε μια καλύτερη εικόνα, παρακάτω παραθέτουμε τις πιο συνήθεις κρυφές πηγές καφεΐνης:
Γιατί πρέπει να αποφεύγουν την καφεΐνη τα παιδιά
Αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι γονείς θα πρέπει να δίνουν προσοχή σε αυτές τις πηγές καφεΐνης που πιθανόν να καταναλώνει το παιδί τους, ιδιαιτέρως κοντά στον ύπνο. Ενα επίσης μεγάλο κομμάτι σε σχέση με την καφεΐνη, που τα τελευταία χρόνια είναι αρκετά της μόδας, είναι τα διάφορα ενεργειακά ποτά. Καταναλώνονται συχνά από παιδιά και εφήβους, ιδιαιτέρως εκείνους που ασχολούνται με τον αθλητισμό.
Πρόσφατες συστάσεις που δημοσιεύθηκαν από την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων αναφέρουν πως δεν θα πρέπει να καταναλώνονται από τα παιδιά, αφενός λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε καφεΐνη και αφετέρου λόγω του γεγονότος ότι περιέχουν και άλλα συστατικά, των οποίων η ασφάλεια κατανάλωσης δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βόννης διερεύνησαν την επίδραση των εν λόγω ποτών στην καρδιακή λειτουργία δεκαεπτά ατόμων τα οποία είχαν καταναλώσει τουλάχιστον ένα τέτοιο ενεργειακό ποτό. Τα άτομα αυτά υπεβλήθησαν σε ειδικές καρδιολογικές εξετάσεις, από όπου και διαπιστώθηκε ότι οι συστολές του καρδιακού μυός ήταν πολύ ισχυρότερες μετά την κατανάλωση ενός τέτοιου ενεργειακού ποτού.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, τόσο οι ανήλικοι όσο και ενήλικοι που πάσχουν από συγκεκριμένα νοσήματα της καρδιάς θα πρέπει να αποφεύγουν τα ενεργειακά αυτά ποτά. Η περιεκτικότητά τους σε καφεΐνη είναι περίπου τριπλάσια από αυτή που έχει ένα αναψυκτικό τύπου κόλα ή ένας καφές και μπορεί να έχει παρενέργειες, ανάμεσα στις οποίες είναι η ταχυκαρδία, η αύξηση της πίεσης κ.ά.
Από όλα τα παραπάνω διαφαίνεται ότι χρειάζεται αρκετή προσοχή στα παιδιά και τους εφήβους όσον αφορά ροφήματα και τρόφιμα που περιέχουν καφεΐνη. Η κατανάλωση καφεϊνούχων ροφημάτων, όπως αναψυκτικά τύπου κόλα, τσάι, κρύα ροφήματα με βάση το τσάι, ενεργειακά και αθλητικά ποτά, θα πρέπει να αποφεύγεται κατά την παιδική ηλικία. Αντί αυτών το νερό θα πρέπει να αποτελεί το βασικότερο ρόφημα για τα παιδιά, ακολουθούμενο από το γάλα και τους φρεσκοστυμμένους χυμούς φρούτων. Παράλληλα χρειάζεται ελεγχόμενη κατανάλωση σοκολάτας και κακάου, ιδιαιτέρως κοντά στον ύπνο.